Naɣachinsi Suurili

Diyila Dagbani Wikipedia
Yiɣi chaŋ yaɣa shɛli Yiɣi chaŋ vihigu ni
Naɣachinsi Suurili
surah
Japan zuliya (yuli kana) sabbu niきんのそうしょく Mali niŋ
Yɛltɔɣ'kpaniسورة الزخرف Mali niŋ
Siɣili-lana yulidecoration Mali niŋ
Be lɛbigili zuliya nima ni43. Gold, Q31204704 Mali niŋ
Balli tuma bɛi balli yulilaribanchi Mali niŋ

Naɣachinsi Suurili (Az-Zukhruf ٱلْزُّخْرُف)[1]

Suurili ŋɔ maa wuhirila ninsalinim’ hala, n-zaŋ chaŋ bɛ ni bɔri bɛ kaya ni ta’ada gbibbu, ka tibgi li n-gari Naawuni jɛma shɛm, ka lahi kpahiri yεɣira, ni bɛ zaŋ li tuhi ŋun kam boli ba n-zaŋ chaŋ Naawuni gaŋsibu polo shɛm.

Aaya nima[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Aaya nima:[2]

  • 1. Haa-Miim (H.M.). [Bachi gaŋ gaŋ ŋɔ maa wuhirimi ni Alkur’aani nyɛla Muɣujizah (lahiʒibsi din ka ŋmali), dama so ʒi di gbinni naɣila Naawuni.
  • 2. M (Mani Naawuni) po liitaafi shεli (Alkur’aani) din kahigri yɛllikam.
  • 3. Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) siɣisili mi ka di nyɛ bɛ ni karindi shɛli Larbu zinli zuɣu, domin achiika! Yi (Larbunim’) niŋ haŋkali.
  • 4. Yaha! Achiika! Di (Alkur’aani) be kundi’ shεli din nyε asali la (Lauhul Mahfuuzu) puuni, ka nyɛla din du, ka mali yɛmgoliŋga Ti (Tinim’ Naawuni) sani.
  • 5. Di ni bɔŋɔ, Ti (Tinim’ Naawuni) lebima m-biri ya ka chɛn ya saɣisigu, domin yi ni kuli nyɛ barinanim’ zuɣu?
  • 6. Yaha! Di zooiya ka Ti (Tinim’ Naawuni) daa min tim Annabi so na ninvuɣu shεba ban daŋ tooni maa ni.
  • 7. Annabi so mi na ʒin ka ba na, naɣila bɛ nyɛla ban maandi o ansarsi.
  • 8. Dinzuɣu, ka Ti (Tinim’ Naawuni) niŋ bɛ puuni ninvuɣu shεba ban mali yaa hallaka, ka ban daa daŋ tooni maa kotomso pun daŋ (pɔi ni Makanima).
  • 9. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! A yi bɔhi ba (chεfurnim’ maa): “Ŋuni n-leei nam sagbana mini tiŋgbani? Achiika! Bɛ ni yεli: “(Duuma So) Ŋun nyɛ Nyɛŋda, Baŋda la N-nam li.”
  • 10. Ŋuna n-nyɛŊun zaŋ tiŋgbani leei binyɛrgili n-tin ya, ka zali ya soya di puuni, domin achiika! Yi leei ban dolsi.
  • 11. Yaha! Ŋuna n-nyɛŊun siɣisi kom na zuɣusaa ni O zahimbu tariga, dinzuɣu ka Ti (Tinim’ Naawuni) zaŋ li neei tiŋgbani shεli din kpi. Lala ka bɛ yɛn ti yihi ya na (yi gbala ni).
  • 12. Yaha! Ŋuna n-nyɛŊun nam (binnamdili) balibu kam, ka chɛ ka ŋarim mini yiŋ’ biŋkɔbri leei bimbara n-tin ya.
  • 13. Domin yi ʒini viεnyεla di (bimbara maa) zuɣu, din nyaaŋa ka yi teei yi Duuma (Naawuni) ni yolsi ya yolsiri shɛli, di yi ti niŋ ka yi ʒini di zuɣu,ka yεli ya: “(Duuma So) Ŋun balgi ŋɔ maa n-ti ti simsiya, ti di pala ban yɛn tooi nya di yiko.
  • 14. “Yaha! Achiika! Ti nyɛla ban yɛn labi ti Duuma (Naawuni) sani.”
  • 15. Ka bɛ (chεfurinim’) naan zali O (Naawuni) yεɣ’ shɛli Oni suO daba puuni. Achiika! Ninsala nyɛla ŋun zooi gutulunsi polo ni.
  • 16. Dinibɔŋɔ, O (Naawuni) mali la bipuɣinsi O ni namdi shɛli puuni, ka gahim ya (yi Makka chɛfurinima) ni bidibsi?
  • 17. Yaha! Bɛ yi ti ti bɛ (Maka chεfurinim’ maa) puuni yino suhupiεlli lahibali ni bɛ ni mali shɛli ŋmahindi Naawuni maa (bɛ yi yɛli onio paɣadɔɣi bipuɣiŋga), a ni nya ka o nina polo sabgi, ka o puuni pali ni suhusaɣiŋgu.
  • 18. Di nibɔŋɔ,bɛ ni yoondi so nachinsi puuni (bipuɣiŋga), ka o nyɛla ŋun ku tooi kahigi neei yɛltɔɣa namgbankpeeni puuni (ka yi mali tiri Naawuni)?
  • 19. Ka bɛ naan zali Malaaikanim’ ban nyɛ Nambɔzobonaa (Naawuni) daba maa ka bɛ nyɛ paɣaba. Di ni bɔŋɔ,bɛ daadi la bɛ nambu shɛhira? Ni baalim, bɛ ni sabi bɛ shɛhira maa zali, ka ti bɔhi ba li (Zaadali).
  • 20.Ka bɛ yεli: “Nambɔzobonaa (Naawuni) yi di bɔra, ti naan ku jεm ba (buɣa maa),” bɛ kala di baŋsim shεli, bɛ mi ka shɛli m-pahila bɛ ŋmarila ʒiri.
  • 21. Bee Ti (Tinim’ Naawuni) daa ti ba (Larbunim’ maa) la litaafi shεli poi ni dina (Alkur’aani), ka bɛ nyɛla ban gbibi li (lala litaafi maa) ni yɛlimaŋli?
  • 22. Chɛli gba! Bɛ yεli mi: “Tinim’ paaila ti banim’ ka bɛ doli adiini shεli (buɣajɛma), ka ti mi doli bɛ boba ni ti dolsi.”
  • 23. Lala n-nyɛ li, Ti (Tinim’ Naawuni) na ʒin tim valsigulana so tiŋgbani shɛli nim’ sani, naɣila bɛ asanza niriba yεli: “Tinim’ paaila ti banim’ ka bɛ be adiini shεli ni,ka ti minyɛ ban tɔɣsiri ba, ka nyɛla ban doli bɛ bɔba zuɣu.”
  • 24. Ka o (tumo maa) yεli ba: “Hali di yi niŋ ka n-kan ya na ni adiini shεli din dolsi gari yi ni paai yi banim’ shεli zuɣu maa?” Ka bɛ yεli: “Tinim’ nyɛla ban zaɣisi shɛli zuɣubɛ ni tim ya maa na.”
  • 25. Dinzuɣu, ka Ti (Tinim’ (Naawuni) niŋ ba azaaba, dinzuɣu yulimi ninvuɣu shεba ban labsi (tuumba) ʒirinim’ maa bahigu ni daa ti nyɛ shεm.
  • 26. (Yaa nyini Annabi)! Teemi saha shεli Annabi Ibrahima ni daa yεli o ba mini o niriba: “N-nuu ka binyεr’ shεŋa yi ni jεmdi maa ni.”
  • 27. “Naɣila Ŋun nam ma, achiika! Ni baalim, O nyɛla Ŋun yɛn dolsi ma.”
  • 28. Ka o (Annabi Ibrahima) zaŋ li zali (Naawuni gaŋsibu) ka di nyɛ yεltɔɣali din yɛn ti kpalim o zuliya ni, domin achiika! Bɛ leei ban niŋdi tuuba labri Naawuni sani.
  • 29. Chɛli gba! N (Mani Naawuni) chɛ mi ka bambɔŋɔnima (Larbunima), mini bɛ banim’ wum nyεɣisim hali ka yεlimaŋli (Alkur’aani) ti kaba na, ni tuun’ so (Annabi Muhammadu) polo ni.
  • 30. Saha shεli yεlimaŋli (Alkur’aani) maa ni daa ti kaba na, ka bɛ yεli: “Ŋɔ maa nyɛla sihira. Yaha! Achiika! Tinim’ nyɛla ban bi ti li yɛlimaŋli.”
  • 31. Ka bɛ (Maka chεfurnim’) naan yεli: “Bozuɣu ka bɛ bi siɣisi Alkur’aani ŋɔ maa na n-ti ti ninvuɣu so ŋun yitiŋkara ayi ŋɔ maa (Maka mini Taa’if) puuni shɛli na?”
  • 32. (Yaa nyini Annabi)! Di ni bɔŋɔ, bana n-nyɛ ban piriti a Duuma (Naawuni) nambɔzɔhigu? Ti (Tinim’ Naawuni) n-nyɛ ban piri bɛ bindirigu bɛ sunsuuni Dunia biεhigu puuni. Yaha! Ka Ti duhi bɛ puuni shεba kabɛ gari taba darzanima, domin bɛ shɛba leei daliri ti shɛba n­zaŋ kpa arzichi mini dibu shee. Yaha! A Duuma (Naawuni) nambɔzobo n-gari bɛ ni laɣindi (arzichi) shεli maa.
  • 33. Yaha! Di yi di pala ninsalinim’ zaa ti leei ninvuɣu yinsi (chɛfurinim’) zuɣu, Ti naan chɛ ka ninvuɣu shɛba ban niŋ chεfuritali ni Nambɔzobonaa (Naawuni) maa yiŋsi mopila leei anʒilfa, ni darsi shɛŋabɛ ni yɛn mali n-duri di zuɣusaa.
  • 34. Ka bɛ yiŋsi lahi mali (anʒilfa) dindoya, n-ti pahi (anʒilfa) gariti, ka bɛ doya n-dalim di zuɣu.
  • 35. Ni nachinsi, amaa! Di zaa maa nyɛla Dunia biεhigu nyεɣsim. Yaha! Chiyaama yolsigu yɛn ti nyɛla wuntizɔriba dini a Duuma (Naawuni) sani.
  • 36. Yaha! Ninvuɣu so ŋun lԑbi biri ka chɛ Nambɔnaa (Naawuni) yɛla teebu, Ti (Tinim’ Naawuni) ni pεli shintaŋ mbahi o zuɣu,ka o leegi o zosima.
  • 37. Yaha! Achiika! Bɛ (shintana) maa taɣiri ba (chεfurinim’) mi ka chɛ sochibga, amaa! Ka bɛ tεhiri ni bɛ nyɛla ban yɛn dolsi.
  • 38. Hali ni saha shεli o (chɛfura) yi ti ka Ti (Tinim’ Naawuni) sani na, ka yεli: “M-baye, di yi di kuli niŋ ka m mini a (shintaŋ) sunsuuni waɣilim be kamani wulimpuhili ni wulinluhili, o (shintaŋ) shiri be pam ni o leei (ninsala) zosima.”
  • 39. “Di kariya ka di niŋ ya anfaani shεli zuŋɔ, domin yi daa di zualinsi, dinzuɣu yi nyɛla bɛ ni yɛn laɣim shɛba n-ti niŋ azaaba puuni.”
  • 40. (Yaa nyini Annabi)! Di ni bɔŋɔ, a ni tooi chɛ ka tikpiralana wum (boligu), bee ka a chɛ ka zom bee ninvuɣu so ŋun be birginsim puuni dolsi?
  • 41. (Yaa nyini Annabi)! Ti (Tinim’ Naawuni) yi zaŋ a chaŋ (Ti yi deegi a nyɛvuli ka chɛ ba), tɔ! Achiika! Ti nyɛla banyɛn niŋ ba (chɛfurinim’ maa) azaaba.
  • 42. Bee ka Ti (Tinim’ Naawuni) zaŋ Ti ni gbaai ba alikauli shɛli (Azaaba) maa n-wuhi a. Achiika! Ti nyɛla ban mali yiko bɛ zuɣu.
  • 43. Dinzuɣu (yaa nyini Annabi)! Gbibi Bɛ (Tinim’ Naawuni) ni siɣisi shɛli n-zaŋ kana a sani maa ni yɛlimaŋli. Achiika! A nyɛla Ŋun be sochibga zuɣu.
  • 44. Yaha! Achiika! Di (Alkur’aani) nyɛla teebu n-zaŋ ti a mini a niriba (Quraishi nima). Yaha! Ni baalim, bɛ ni ti bɔhi ya dizuɣu.
  • 45. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! Bɔhimi Ti (Tinim’ Naawuni) ni daa tim tuun’ shɛba na Ti tuumba puuni pɔi ni nyini maa. Di ni bɔŋɔ, Ti zaŋla binyɛr’ shɛŋa leei duumanim’ ka bɛ jɛmdi ba ka pa ni Nambɔzobonaa (Naawuni)?
  • 46. Yaha! Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) daa tim Annabi Musa na ni Ti nam yɛlikpahinda n-zaŋ chaŋ Fir’auna ni o niriba sani, ka o ti yεli: “Achiika! N-nyɛla binnamda Duuma tumo.”
  • 47. Saha shεli o ni kaba na ni Ti (Tinim’ Naawuni) nam yɛlikpahinda, ka a nya ba ka bɛ nyɛla ban lari li.
  • 48. Yaha! Ti (Tinim’ Naawuni) na ʒin zaŋ yɛlikpahindili n-wuhi ba, naɣila di nyɛla din galsi mi n-gari di kpee. Yaha! Ka Ti gbaai ba ni azaaba, domin achiika! Bɛ niŋ tuuba n-labi Naawuni sani.
  • 49. Ka bɛ yεli: “Yaa nyini sihiralana (Annabi Musa)! Suhimi a Duuma n-ti ti ka O pali a alikauli shεli O ni gbaagi a sani maa. Achiika! Ti nyɛla ban yɛn dolsi.
  • 50. Saha shεli Ti (Tinim’ Naawuni) ni vuui azaaba maa ka chɛ ba, ka bɛ leei ban yiɣisiri alikauli maa.
  • 51. Ka Fir’auna moli o niriba puuni, ka yεli: “Yaa yinim’ n niriba! Di ni bɔŋɔ, ka mani n-su Misra nam, ka kulibona ŋɔ maa zɔri gindi n (yiliwaɣila ŋɔ) gbini. Di ni bɔŋɔ, yi bi nyara?
  • 52. “Bee ka mani (Fir’auna) n-nyɛŋun gari ninvuɣu chɔɣifu (Annabi Musa) so ŋun ku tooi kahigi neei yεltɔɣa ŋɔ maa? ”
  • 53. “Bozuɣuka bɛ (Naawuni maa) bi zaŋ salima baŋsi n-labi o na (zuɣusaa), bee ka o mini Malaaika nima laɣim kana?”
  • 54. Ka o (Fir’auna) zu o niriba haŋkali, ka bɛ doli o. Achiika! Bɛ daa nyɛla ninvuɣu shεba ban kpeeyi.
  • 55. Saha shεli bɛ (Fir’auna mini o niriba) ni ku Ti (Tinim’ Naawuni) suli, ka Ti niŋ ba azaaba, ka chɛ ka kom di ba namgbaniyini.
  • 56. Ka Ti (Tinim’ Naawuni) zali ba ka bɛ nyɛ ban daŋ tooni (ni azaaba), ka nyɛŋmahinli n-ti ninvuɣu shεba banyɛn ti kana bɛ nyaaŋa.
  • 57. (Yaa nyini Annabi)! Saha shεli bɛ ni daa zaŋ Mariam bia (Annabi Issa) n-ti ŋmahinli, ka a niriba (Larbu nima) naan lara li ka yɔhira.
  • 58. Ka bɛ (Maka chɛfurinim’) naa yɛli: “Dini bɔŋɔ, ti buɣa maa n­nyɛ din gari bee ŋuna (Annabi Issa)? Bɛ bi ti a di ŋmahinli maa m-pahila namgbankpeeni zuɣu. Chɛli gba! Bɛ nyɛla ninvuɣu shɛba ban nyɛ namgbankpeeni nima.
  • 59. O (Annabi Issa) pala so m-pahila dabli, ka Ti (Tinim’ Naawuni) yolsi o, ka zaŋ o leei ŋmahinli n-ti Israaila bihi.
  • 60. Yaha! Ti (Tinim’ Naawuni) yi di bɔra, Ti naan zaŋ Malaaikanima leei gbaŋlannima tiŋgbani yaaŋa zuɣu.
  • 61.Yaha! Achiika! O (Annabi Issa) nyɛla Chiyaama yiɣsibu daalaama, dinzuɣu di zilsi ya li, ka doli ya ma (Annabi Muhammadu), ŋɔ maa n­nyɛ sochibga.
  • 62.Yaha! Di chɛli ya ka shintaŋ taɣi ya (ka chɛ yεlimaŋli dolibu). Achiika! O nyɛla dim tin ya polo ni.
  • 63. Yaha! Saha shεli Annabi Issa ni kana (o niriba sani) ni dalirinim’ dimbe poloni,kaoyεli: “Achiika! N-kan ya mi na ni yɛmgoliŋga, domin n-ti kahigi neei ya yi ni niŋdi namgbankpeeni shɛli ni maa pirgili. Dinzuɣu, zom ya Naawuni ka doli ma.”
  • 64. Achiika! Naawuni n-nyɛ n Duuma, ni yi gba Duuma, dinzuɣu jεmmi ya O, ŋɔ maa n-nyɛ sochibga.
  • 65. Ka laɣinsi niŋ namgbankpeeni bɛ sunsuuni, dinzuɣu ashaara be ninvuɣu shɛba ban di zualinsi ni dabsi’ kpeeni la daazaaba.
  • 66. Bɛ (chɛfurinim’) bi guhiri shεli mpahila saha (Chiyaama yiɣisibu) ti kaba na yim zuɣu, ka bɛ nyɛla ninvuɣu shɛba ban bi lahi mi?
  • 67. Dindali maa, zonim’ yɛn ti leeila dimba ni taba naɣila wuntizɔriba.
  • 68. (Ka Naawuni yɛli): “Yaa yinim’ N daba! Zuŋɔ yi (wuntizɔriba) ka dabεm shεli, yi mi ka suhusaɣiŋgu ni.”
  • 69. Ninvuɣu shεba ban ti Ti (Tinim’ Naawuni) aayanim’ yεlimaŋli, ka nyɛla ban zaŋ bɛ maŋ’ zaasa n-ti Naawuni (Muslinnima).
  • 70. (Ka bɛ yεli ba): “Yi mini yi paɣaba, kpεm ya Alizanda, ka nyɛla bɛ ni ti shɛba jilma.”
  • 71. Bɛ yɛn ti gili ba mi ni salima parantenim’ mini dam jaashɛhi. Yaha! Di (Alizanda maa) puuni mali binshɛɣu kam suhiri ni yura, ka nyɛɣisa n-zaŋ ti nimbihi, ka yi (wuntizɔriba) lahi nyɛ ninvuɣu shεba banyɛn ti kpalim di (Alizanda maa) puuni.
  • 72. Yaha! Dina n-nyɛ Alizanda shεli bɛ ni dihi ya di fali domin yi tuuntumsa ni daa nyɛ shɛli (Dunia la) zuɣu.
  • 73. Yi mali binwola pam di (Alizanda) puuni, ka yi nyɛla ban diri di puuni.
  • 74. Achiika! Bibiɛhi nyɛla ban yɛn ti kpalim ʒahannama daazaaba puuni.
  • 75. Bɛ ti bi yɛn balgi azaaba ka chɛ ba, ka bɛ lahi nyɛla ban yɛn fo (ka bɛ ku tooi tɔɣisi yɛltɔɣa) di puuni.
  • 76. Yaha! Ti (Tinim’ Naawuni) bi di ba zualinsi, amaa! Bana n-nyɛ ban di bɛ maŋ zualinsi.
  • 77. Ka bɛ (buɣum bihi) boli: “Yaa nyini Maaliki (buɣum Malaaika)! Chɛ ka a Duuma (Naawuni) deei ti nyɛvuya,” Ka O yεli: “Yi nyɛlaban yɛn ʒini (buɣum ŋɔ maa ni) kuli mali wɔra.”
  • 78. “Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) daa kan ya na ni yεlimaŋli, amaa! Yi pam daa nyɛla ban zaɣisiri yεlimaŋli.”
  • 79. Di ni bɔŋɔ, bee bɛ (chεfurinim’) nala nabiɛri shɛli? tɔ! Ti (Tinim’ Naawuni) gba nyɛla ban yɛn na.
  • 80. Bee bɛ (Maka chɛfurinim’) tεhirimi ni Ti (Tinim’ Naawuni) bi wumdi bɛ daashili mini bɛ saawɔra ni nyɛ shɛli? Wumma! Ti (Tinim’ Naawuni) tuumba (Malaaikanim’) bela bɛ sani n-sabra (bɛ saawɔra maa).
  • 81. (Yaa nyini Annabi)! Yεlima: “Nambɔzobonaa (Naawuni) yi mali bia, tɔ! mani n-nyɛ ban jɛmdi Naawuni pilgu.”
  • 82. Sagbana mini tiŋgbani, n-ti pahi Al’arshi Duuma nam simsiya ka chɛ bɛ ni mali O ŋmahindi shɛli maa.
  • 83. Dinzuɣu (yaa nyini Annabi)! Chεli ba ka bɛ yεri yεltɔɣa yoya, ka kpɛrita, hali ti laɣimni bɛ dabsi’ shεli bɛ ni gbaari ba di daalikauli maa.
  • 84. Yaha! Ŋuna (Naawuni) n-nyɛ Duuma sagbana ni, ka lahi nyɛ Duuma tiŋgbani yaaŋa zuɣu. Yaha! Ŋuna n-nyɛ Yεmgoliŋgalana, Baŋda.
  • 85. Yaha! Ŋun su sagbana ni tiŋgbani ni din be di sunsuuni yiko maa nam tibgiya. Yaha! O sani ka Chiyaama yiɣisibu dali baŋsim be. Yaha! O sani ka bɛ yɛn ti labsi ya.
  • 86. Yaha! Bɛ (chεfurinima) ni jεmdi binyɛr’ shɛŋa ka di pa ni Ŋuna (Naawuni) maa ka suhudee yiko, naɣila ŋun di shɛhira ni yεlimaŋli, ka nyɛla ban mi li.
  • 87. Yaha! Achiika! (Yaa nyini Annabi) A yi bɔhi ba: “Ŋuna n-leei nam ba? Achiika! Bɛ ni yεli ni Naawuni, ka bozuɣuka bɛŋmalgiri ba (ka chɛri yɛlimaŋli)?
  • 88. Ni o (Annabi Muhammadu) yεligu la: “Yaa n Duuma Naawuni! Achiika! Bambɔŋɔnim’ nyɛla ninvuɣu shεba ban bi tiri yεlimaŋli.”
  • 89. Dinzuɣu, (yaa nyini Annabi)! Yim bɛ yɛla ni ka yεli: “Salaamun (suhudoo),” Dinzuɣu ni baalim, bɛ ni ti baŋ.

Kundivihira[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

  1. Bachigahinda Din Be Dagbanli Kur'aani Puuni. The Noble Qur'an: Translation of the Meanings (Dagbani language).
  2. Translation of the Meanings of the Noble Qur'an - Dagbani translation, by Muhammad Baba Gutubu.