Goli Suurili

Diyila Dagbani Wikipedia
Yiɣi chaŋ yaɣa shɛli Yiɣi chaŋ vihigu ni
Goli Suurili
surah
Zuliya wuhibuالقمر Mali niŋ
Japan zuliya (yuli kana) sabbu niつき Mali niŋ
Siɣili-lana yuliGoli Mali niŋ
Be lɛbigili zuliya nima ni54. The Moon, Q31204716 Mali niŋ
Balli tuma bɛi balli yulilaribanchi Mali niŋ

Goli Suurili (Al-Qamar ٱلْقَمَر)[1]

Suurili ŋɔ maa wuhirimi ni ŋun kam bɔri ni o nya Naawuni nam lahiʒibsi Annabi sani, pɔi ka naan ti yεlimaŋli, tɔ! Dina n-yɛn ti leei daliri ka Naawuni zaŋ li gbaagi o biɛɣuni Chiyaama.

Aaya nima[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Aaya nima:[2]

  • 1. Saha (Chiyaama yiɣisibu) miri ya, dinzuɣu ka goli tahibɔɣi (ka pirigi buyi).
  • Yaha! Bɛ (Maka chεfurinim’) yi nya yɛlikpahindili, ka bɛ lԑbi biri ka yεli: “Ŋɔ maa nyɛla sihira din kuli beni sahakam.”
  • 3. Ka bɛ labsi li (Alkur’aani aayanim’) ʒiri, ka doli bɛ suhuyurlim. Amaa! yɛllikam mi nyɛla din dihitabli.
  • 4. Yaha! Achiika! Lahibaya kaba na di (Alkur’aani) puuni din nyɛ tahigu.
  • 5. Di (Alkur’aani) nyɛla yɛmgoliŋga din paai tariga, amaa! Valsigu (wa’azu) bi niŋdi (ninsalinim’) anfaani shεli.
  • 6. Dinzuɣu (Yaa nyini Annabi)! Yim bɛ yɛla ni, dabsi’ shεli beni ka mololana so (Malaaika Israafilu) yɛn ti moli n-zaŋ chaŋ binshɛɣubɛ (ninsalinim’) ni je.
  • 7. Kabɛ nina yɛn ti ba tiŋgbani ni, ka bɛ yiri gbala ni na kamani sakɔriban yεɣili luɣ ulikam.
  • 8.Ka bɛ chani yomyom’ ni bɛ paai mololana maa sani, ka chεfurinim’ naan yεra: “Zuŋɔ nyɛla dabsi’ kpeeni.”
  • 9. Poi ni bana (Maka chɛfurinima), Annabi Nuhu niriba daa labsi (Naawuni yɛltɔɣa) ʒiri. Dinzuɣu,ka bɛ daa labsi Ti (Tinim’ Naawuni) dabli maa (Annabi Nuhu) ʒirilana, ka yεli: “O nyɛla yinyaa,” ka bɛ tahi o zuɣu (ka mɔŋ o ni o ti Naawuni tuuntali).
  • 10. Dinzuɣu, kaosuhuoDuumaka yεli: “Achiika! N nyɛla bɛ ni nyεŋ so, dinzuɣu (Yaa n Duuma Naawuni)! Tim ma nasara.”
  • 11. Ka Ti (Tinim’ Naawuni) daa yooi sagbana dindoya ni ko’ shɛli (sakurli) din kuli kpaara.
  • 12. Yaha! Ka Ti chɛ ka tiŋgbani puhi ni bilsi, ka (sagbana ni tiŋgbani) kom laɣim ni taba, ka di nyɛla din saɣisi ni (Naawuni) zalgu.
  • 13. Yaha! Ka Ti (Tinim’ Naawuni) kpiɣi o (Annabi Nuhu) niŋŋarim shεli din mali taabonim’ mini kpahi ni.
  • 14. Kadi (ŋarim maa) chani ni Ti (Tinim’ Naawuni) gulibu, ka di nyɛla sanyoo n-ti bɛ ni niŋ so (Annabi Nuhu) gutulunsi maa.
  • 15. Yaha! Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) daa chε li (ŋarim maa), ka di nyɛla yɛlikpahindili. Di ni bɔŋɔ, so beni n-yɛn teei Naawuni yɛla?
  • 16. Ka wula n-daa leei nyɛ N (Mani Naawuni) daazaaba mini N valsigu?
  • 17. Yaha! Achiika Ti (Tinim’ Naawuni) balgila Alkur’aani (n-ti ninsalinima) domin teebu zuɣu.Di ni bɔŋɔ, so beni n-yɛn teei Naawuni yɛla?
  • 18. Aadunima (Annabi Hudu niriba) daa labsi o ʒirilana. Ka wula n­daa leei nyɛ N (Mani Naawuni) daazaaba mini N saɣisigu?
  • 19. Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) daa tim pɔhim din vuri ni yaa na bɛ zuɣu. Dabsi’ shɛli din zuɣubetali kuli bi ŋmaara
  • 20. Ka di tɔhigiri ninsalinim’ kamani dobino tigbir’ shɛli bɛ ni sibgi di wula.
  • 21. Ka wula n-daa leei nyɛ N (Mani Naawuni) daazaaba mini N saɣisigu?
  • 22. Yaha! Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) balgila Alkur’aani (n-ti ninsalinima) domin teebu zuɣu. Di nibɔŋɔ, so beni yɛn teei Naawuni yɛla?
  • 23. Samuudu nima (Annabi Salihu niriba) daa labsi wa’azu ʒiri.
  • 24. Ka bɛ naan yεli: “Di ni bɔŋɔ, ti yɛn dolila ninvuɣu yino ti puuni? Din’ ŋuna achiika! Ti be birginsim mini yinyahili puuni.”
  • 25. “Dini bɔŋɔ, o koŋko sani ka bɛ tim na ni wahayi ti puuni? Chɛli gba! O kuli nyɛla ʒirilana, ka nyɛla ŋun tibgi o maŋa.
  • 26. Ni baalim, biɛɣuni bɛ sa ni baŋ ninvuɣu so ŋun nyɛ ʒirilana, ka lahi tibgi o maŋa.
  • 27. Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) nyɛla ban yɛn tim laakumi na, ka o ti leei dahimbu n-zaŋ ti ba, dinzuɣu, (yaa nyini Annabi Salihu): “Kuli lihimi ba, ka pahi suɣulo.”
  • 28. Yaha! Tim ba lahibali kadama kom maa (tiŋ’ maa zaa ni nyuri ko’ shεli) nyɛla din pirgi bɛ (mini Laakumi) sunsuuni, (ka laakumi maa mali o nyubu dabsili, ka bɛ mi gba mali bɛ nyubu dabsili, ka yεɣili kam yɛn kani na kulga maa ni n-ti toori kom maa) o nyubu dabsili.
  • 29. Ka bɛ boli bɛ zo na, ka o ti zaŋ takɔbi n-ti ku (Laakumi maa).
  • 30. Ka wula n-daa leei nyɛ N (Mani (Naawuni) daazaaba mini N saɣisigu?
  • 31. Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) daa timla tahigu na bɛ zuɣu yim, ka bɛ leei kamani mɔri din kuui, ka woliwoli.
  • 32. Yaha! Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) balgila Alkur’aani (n-ti ninsalinima) domin teebu zuɣu. Di nibɔŋɔ, so beni n-yɛn teei Naawuni yɛla?
  • 33. Annabi Lutu niriba daa labsi wa’azu ʒiri.
  • 34. Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) daa timla pɔhim din ʒɛri ni kuɣabɛ zuɣu, gbaai yihi Annabi Lutu yiŋ’ nim’ ko, Ti daa tilgi ba la bekaali na.
  • 35. Ka di nyɛ yolsigu din yi na Ti (Tinim’ Naawuni) sani. Lala ka Ti yɔri ŋuŋ kam paɣi samli.
  • 36. Yaha! Achiika! O daa niŋ ba wa’azu n-zaŋ chaŋ Ti (Tinim’ Naawuni) gbaabu (azaaba) ka bɛ niŋ namgbankpeeni ni wa’azu maa.
  • 37. Yaha! Achiika! Bɛ daa bɔri ni o (Annabi Lutu) zaŋ o saamba n-ti ba, ka Ti zom bɛ nina (ka yεli ba): “Lammi ya N daazaaba mini N valsigu (sanyoo).”
  • 38. Yaha! Achiika! Azaaba shɛli din bi ŋmaara daa daŋ yi bɛ zuɣu Asibaasi.
  • 39. “Tɔ! Lammi ya N (Mani Naawuni) daazaaba mini N valsigu (sanyoo).”
  • 40. Yaha! Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) balgila Alkur’aani domin teebu zuɣu. Di ni bɔŋɔ, so beni n-yɛn teei Naawuni yɛla?
  • 41. Yaha! Achiika! Valsigu (wa’azu) daa kana Fir’auna niriba sani.
  • 42. Bɛ daa labsi Ti (Tinim’ Naawuni) aayanim’ ʒiri, ka Ti gbaai ba gbaari shɛli din nyɛ Nyεŋda, Yikolana gbaabu.
  • 43. Di ni bɔŋɔ, yi Maka chεfurinim’ n-nyɛ ban gari bannim’ maa zaa, bee yi malila din yɛn gun ya litaafi shɛŋa din gari maa puuni?
  • 44. Bee bɛ yεrimi: “Tinim’ nyɛla salo ban yɛn nya nasara?
  • 45. Ni baalim, bɛ ni wurim bɛ salo maa, ka bɛ lebgi bɛ nyaaŋa.
  • 46. Chɛli gba! Saha (Chiyaama yiɣsibu) n-nyɛ bɛ daalikauli saha. Yaha! Saha maa mali mushiiba, ka to n-gari binshɛɣu kam.
  • 47. Achiika! Bibɛhi be birginsim puuni (Dunia ŋɔ), ka yɛn ti bela birimbu puuni (Zaadali).
  • 48. Dabsi’ shεli bɛ ni yɛn ti vɔri ba buɣum ni, ka bɛ nina ba tiŋgbani ni. (ka bɛ yεli ba): “Lammi ya sakara buɣum daazaaba.”
  • 49. Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) nam la binshɛɣu kam ka di doli Ti zaligu.
  • 50. Yaha! Ti zaligu pa shεli m-pahila yim, ka di leei kamani nimbila nyεɣisibu.
  • 51. Yaha! Achiika Ti (Tinim’ Naawuni) daa mini gbaai yi (Maka chεfurinim’) tatabo. Di ni bɔŋɔ, so beni n-yɛn teei Naawuni yɛla?
  • 52. Binshɛɣu kam mi, bɛ (Malaaikanim’) sabi li mi niŋ kundinim’ (litaafi nim’) puuni.
  • 53. Yaha! Din kam pɔra, bee din galsi, di nyɛla din sabi n- doya.
  • 54. Achiika! Wuntizɔriba yɛn ti bela Alizanda yiya mini kulibɔna puuni.
  • 55. Kadi be yεlimaŋli ʒishee (Alizanda), Dumma So Ŋun nyɛ Sulinsilana, Ŋun zaandi binshεɣu kam fukumsi sani.

Kundivihira[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

  1. Bachigahinda Din Be Dagbanli Kur'aani Puuni. The Noble Qur'an: Translation of the Meanings (Dagbani language).
  2. Translation of the Meanings of the Noble Qur'an - Dagbani translation, by Muhammad Baba Gutubu.