Annabi Hudu Suurili

surah
Pahi la	Alikuraan
Siɣili-lana yuli	Hud
Be lɛbigili zuliya nima ni	11. Hud, Q31204664
Balli tuma bɛi balli yuli	laribanchi
Tuma ŋɔ maa zaa bɛla URL maa ni	https://quran.com/11
Nahingbaŋ	Meccan surah
Stack Exchange tag	https://islam.stackexchange.com/tags/surat-hud

E-Class

Annabi Hudu Suurili (Hud هُود)^[1]

Suurili ŋɔ maa wuhirimi ni kadama Naawuni tuumba zaasa daa bolila ninsalinima n-zaŋ chaŋ Naawuni jεma ni soyinsi, ka ninsalinim’ mi tuhi tuumba maa soli ni haliyinsi, dina n-nyɛ nangbankpeeni, ni ʒiri labsi niŋ tuumba maa noya ni, ka di be kamani zaamani yinsi, bee ninvuɣu yinsi puuni ka Naawuni daa tim tuumba maa na.

Aaya nima

Aaya nima:^[2]

1. Alif-Laam-Ra (A. L .R.). [Bachi gaŋ gaŋ ŋɔ maa wuhirimi ni Alkur’aani nyɛla Muɣjizah (lahiʒibsi din ka ŋmali), dama so ʒi di gbinni naɣila Naawuni]. Di (Alkur’aani) nyɛla litaafi shɛli bɛ ni vɛlgi di aayanima, ka kahigi li, ka di yi (Duuma so) Ŋun nyɛ Yɛmgoliŋgulana, ni Ŋun mi din sɔɣi sani na.
2. Kadama di jεm ya shɛli naɣila Naawuni. Achiika! Mani (Annabi Muhammadu) nyɛla saɣisigulana n-tin ya (ni Buɣim daazaaba), ni suhupiεlli lahibali tira (ni Alizanda).
3. Kadama bom ya yi Duuma (Naawuni) chɛmpaŋ, din nyaaŋa niŋmi ya tuba labi O sani, O ni chε ka yi wum nyεɣisim din vɛla, hali ni O ni zali ya saha shɛli, ka tibgiya tinginsim nira kam Yaha! Yi yi lԑbi biri, tɔ! Achiika! N-zɔrila dabiεm ni dabsi’ titali la daazaaba ti sheei yi zuɣu.
4. Naawuni sani n-nyɛ yi labbu shee. Yaha! Ŋuna n-nyɛ Toora binshεɣu kam zuɣu.
5. Wumma! Achiika! Bɛ (chεfurinim’) ŋmalgirila bɛ suhiri, domin bɛ sɔɣi ka chɛ O (Naawuni). Achiika! Saha shεli bɛ ni limsiri bɛ maŋ’ ni sitira, tɔ! Omibɛ ni sɔɣira shɛli, ni bɛ ni yihiri shɛli polo ni. Achiika! O nyɛla Ŋun mi din be suhiri ni.
6. Yaha! Biŋkob’ n-kani tiŋgbani yaaŋa zuɣu naɣila Naawuni sani ka o bindirgu be, ka O mi o biɛhigu shee (o Dunia ʒii puuni), ni o kum nyaaŋa, ka di zaasa sabi be litaafi (Lauhu Mahfuuz) shεli din kahigiri yɛllikam la puuni.
7. Yaha! Ŋuna n-nyɛŊun nam sagbana mini tiŋgbani dabsili diba ayobu puuni. Yaha! O da Al’arshi (nam garo) daa bela kom zuɣu, domin O dahim ya ka nya yi puuni ŋuni n-leei yɛn viεlgi o tuma. Achiika! (Yaa nyini Annabi)! A yi yɛli “Yi nyɛla bɛ ni yɛn neei ninvuɣu shεba yi kpibu nyaaŋa, tɔ! Achiika! Ninvɣu shεba ban niŋ chεfuritali maa ni yεli: “Ŋɔ maa (Alkur’aani) pa shɛli mpahila sihira n-nyɛ li polo ni.”
8. Yaha! Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) yi naɣisi azaaba ka chɛ ba hali ni saha shεli din mali kalinli, ka bɛ naan yεra: “Ka bo n-leei taɣiri li (azaaba maa)? Wumma! Dabsi’ shεli di ni yɛn ti kaba na, di pala bɛ ni yɛn tooi ŋmalgi shɛli ka chɛ ba,ka bɛ ni daa maandi shɛli ansarsi maa (azaaba) shee bɛ zuɣu.
9. Yaha! Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) yi lam ninsala nambɔzobo din yi Ti sani na, ka lahi vuui li ka chɛ o, achiika! O yihirila tamaha, ka zooi gutulunsi.
10. Yaha! Ti yi lam o yolsigu chuuta shεli din paagi o nyaaŋa, achiika! Kao naan yεra: “Yɛlibɛri chaŋ ya ka chɛ ma,” achiika! O nyɛla ŋun niŋdi suhupiɛlli, ka nyɛla ŋun fuhira.
11. Naɣila ninvuɣu shεba ban niŋ suɣulo ka tum tuunviεla, tɔ! Bannim’ maa mali chε m-paŋ ni laara din galsi.
12. (Yaa nyini Annabi)! Achiika! A yi chɛ bɛ ni niŋdi a shɛli wahayi maa pirgili, ka a nyɔɣu muɣi, domin bɛ yɛli ya, bozuɣu ka bɛ bi siɣisi arzichi n-ti o na, bee ka o mini Malaaika kana. Achiika! A nyɛla saɣisigulana. Yaha! Naawuni nyɛla bɛ ni mali binshɛɣu kam n-dalindi so.
13. Bee bɛ yɛrimi ni ŋuna (Annabi Muhammadu) n-kpiri li (Alkur’aani)? Yɛlima: Tɔ! Tahimi ya suuranim’ pia di tatabo na, ka di nyɛ yi gba ni nam shɛli m-bahi na, ka boli yi ni yɛn tooi boli so na (ka o ti sɔŋ ya) ka pa ni Naawuni, yi yi nyɛla yɛlimaŋlinima.
14. Dinzuɣu, bɛ yi bi saɣi yi boligu maa, tɔ! Yin baŋmi ya ni bɛ siɣisi li (Alkur’aani) ni Naawuni baŋsim, ka lahi baŋ ni Duuma jɛmdigu kani naɣila Ŋuna (Naawuni). Di ni bɔŋɔ, yi nyɛla ban zaŋ bɛ maŋ zaa ti Naawuni (Muslinnima)?
15. Ninvuɣu so ŋun bɔri Dunia bɛhigu ni di nachintɛri, Ti (Tinim’ Naawuni) ni pali ba bɛ tuuntumsa (sanyoo) di puuni, ka bɛ pala bɛ ni yɛn filim shɛba.
16. Bannim’ maa ti ka sanyo’ shɛli Chiyaama naɣila buɣum, din nyaaŋabɛ ni daa tum shɛli (Dunia maa) saɣim ya. Yaha! Bɛ tuuntumsa nyɛla din pun yɛn saɣim.
17. Di ni bɔŋɔ, ninvuɣu so ŋun be yɛlimaŋli zuɣu din yi o Duuma (Naawuni) sani na, ka shɛhiralana so (Malaaika Zibliila) doli o. Yaha! Poi ni dina (Alkur’aani), Annabi Musa litaafi daa pun kana, ka daa nyɛla bɛ ni tɔɣisiri shεli, ni nambɔzɔbo. Tɔ! Bannim’ maa ti li (Alkur’aani) yεlimaŋli. Amaa! Ŋun niŋ chεfuritali ni dina laɣinsi puuni, tɔ! Buɣim n-nyɛ o daalikauli. Dinzuɣu, (Yaa nyini Annabi)! Di leei ŋun be zilsigu puuni ni dina (Alkuraani). Achiika! Di nyɛla yεlimaŋli din yi a Duuma (Naawuni) sani na. Amaa! Niriba pam bi tiri Naawuni yɛlimaŋli.
18. Yaha! Ŋuni n-leei nyɛ zualindira nti paai ninvuɣu so ŋun ŋma ʒiri m-pa Naawuni? Bannim’ maa, bɛ ni ti zaŋ ba na n-ti zali bɛ Duuma (Naawuni) tooni, ka shɛhiradiriba (Malaaikanim’ mini tuumba) yɛli: “Bambɔŋɔnim’ maa n-daa ŋma ʒiri m-pa bɛ Duuma la. Dinzuɣu, Naawuni narimbu be zualindiriba zuɣu.”
19. Ninvuɣu shεba ban taɣiri ninsalinim’ ka chɛ Naawuni soli, ka bɔri ni di goŋ. Yaha! Ka bɛ nyɛla ban niŋ chɛfuritali ni Zaadali.
20. Bannim’ maa pala ban yɛn tooi zo nsɔɣi Naawuni tiŋgbani ni, bɛ mi ka sɔŋdiba ka pa ni Naawuni. Bɛ yɛn ti nabgila bɛ daazaaba. Yaha! Bɛ ti pala ban yɛn ti tooi lahi wum yεltɔɣa, bɛ mi ti bilahi yɛn ne.
21. Bannim’ maa n-nyɛ ban niŋ bɛ maŋ’ ashaara, ka bɛ ni daa ŋmari ʒiri m-pari binyεri shεŋa maa bɔrigi ka chɛ ba.
22. Di kala amii kadama bana n-yɛn ti niŋ ashaara Zaadali.
23. Achiika! Ninvuɣu shεba ban ti Naawuni yεlimaŋli ka tum tuunviεla, ka filim bɛ maŋa n-ti bɛ Duuma (Naawuni), tɔ! Bannim’ maa n-nyɛ Alizanna bihi, ka bɛ nyɛla ban yɛn ti kpalim di puuni.
24. Zamaatu biba ayi kotomsi ŋmanila zom mini tikpiralana, ni ŋun ne mini ŋun wumda. Di ni bɔŋɔ,bɛ zamaatu biba ayi maa ŋmahinli ni niŋ yim? Dini bɔŋɔ, yi ku tεhi?
25. Yaha! Achiika! Ka Ti (Tinim’ Naawuni) daa tim Annabi Nuhu o niriba sani, (ka o ti yεli ba): “Achiika! N nyɛla saɣisigulana n-tin ya polo ni.”
26. Kadama miri ya ka yi jεm shɛli naɣila Naawuni. Achiika! N-zɔrila dabɛm ni dabsi’ kpeeni la daazaaba yi zuɣu.
27. Ka asanzanim’ o niriba puuni ban niŋ chεfuritali yεli: “Tinim’ bi nyaa kaa nyɛ so m-pahila ninsala ti tatabo, ti mi bi nya a ka so dola, naɣila ti puuni ban nyɛ tarimba, bɛ mi bi tɛhirimi ka dola maa. Ti mi bi nya ka yi mali jilma n-gari ti. Chɛli gba! Tinim’ tεhiri ya la ʒirinima.
28. Ka o (Annabi Nuhu) yεli: “Yaa yinim’ n niriba! Yi nya kadama n-yi mali daliri shɛli din yi n Duuma (Naawuni) sani ka nyɛla ŋun be daliri shɛli zuɣu, ka nambɔzɔbo kama na din yi O sani, ka bɛ sɔɣi li (di lala nambɔzɔbo maa) ka chɛn ya. Di ni bɔŋɔ, Ti ni niŋ ya talahi (ni yi deei li) ka yi nyɛla ban je li?
29. Yaha! “Yaa yinim’ n niriba! M-bi suhiri ya liɣiri, mani ka sanyoo naɣila Naawuni sani. Yaha! M-pala ŋun yɛn kari ninvuɣu shεba ban ti Naawuni yεlimaŋli (ka nyɛ faranim’ maa n sani). Achiika! Bɛ nyɛla ban yɛn laɣim ni bɛ Duuma (Naawuni). Amaa! Mani nyari ya ka yi nyɛla ninvuɣu shεba ban ʒi.”
30. Yaha! Yaa yinim’ n niriba! Ŋuni n-leei yɛnsɔŋ ma (ka n-tilgi) ka chɛ Naawuni (daazaaba) di yi niŋ ka n-kari ba. Di ni bɔŋɔ, yi ku teei Naawuni yɛla?”
31. “Yaha! N-ku yεli ya ni n sani ka Naawuni arzichi sɔŋbu shɛhi be, mmibi midin sɔɣi. Yaha! N-ku yεlini n nyɛla Malaaika, m miku yεli ninvuɣu shεba yi ni lihiri ʒεmdi maa ni Naawuni ku ti ba alheeri shεli. Naawuni m mi din be bɛ suhiri ni. (n yi yεli ba lala), dinsaha maa achiika! M-be zualindiriba ni.”
32. Ka bɛ yεli: “Yaa nyini Nuhu! Achiika! A ŋmɛ ti namgbankpeeni, ka a namgbankpeeni maa ti lahi yɛɣi, dinzuɣu, tahimi ti a ni gbaari ti alikauli (azaaba) shɛli maa na, a yi nyɛla ŋun be yεlimaŋlinim’ puuni.”
33. Ka o (Annabi Nuhu) yεli: “Achiika! Naawuni n-yɛn tahi ya li na, di yi niŋ ka O yi yu, yi mi pala ban yɛn tooi zo ntilgi (ka chɛ Naawuni).”
34. “Yaha! N saɣisigu ku tooi niŋ ya anfaani shεli, di yiniŋ ka m-bɔri ni nsaɣisi ya ka Naawuni mi bɔri ni O birgi ya. Ŋuna n-nyɛ yi Duuma. O misani ka bɛ yɛn ti labsi ya.”
35. Bee bɛ (Maka chɛfurinim’) yεrimi ni O (Annabi Muhammadu) n-nam li (Alkur’aani) na? (Yaa nyini Annabi)! Yεlima: “Di yi nyɛla mani n-kpiri li, tɔ! N tuumbiɛri sanyoo bela n zuɣu. Amaa! Mani nuu ka yi bibiɛlim puuni.”
36. Yaha! Ka bɛ (Naawuni) tim ni wahayi n-zaŋ chaŋ Annabi Nuhu sani (ka yεli o): “Di kariya ka a niriba puuni so ti Naawuni yεlimaŋli naɣila ŋun pun daŋ yεlimaŋli tibu, dinzuɣu di niŋ ya suhusaɣiŋguni bɛ tuuntumsa.”
37. “Yaha! Kpɛm ŋarim ni Ti (Tinim’ Naawuni) gulibu mini Ti wahayi, ka di yɛli ma (Mani Naawuni) yεltɔɣa shɛli n-zaŋ chaŋ ninvuɣu shɛba ban di zualinsi maa polo, achiika! Bɛ nyɛla ninvuɣu shεba kom ni yɛn di.”
38. Ka o (Annaba Nuhu) kpɛri ŋarim maa, saha shεli kam mi ka asanzanim’ o niriba puuni ti yɛn gari o zuɣu, ka bɛ mali o ansarsi, ka o (Annabi Nuhu) yεli: “Yi yi maandi ti ansarsi, tɔ! Ti gba ni ti mali ya ansarsi yo kamani yi ni maandi ti ansarsi shεm ŋɔ maa.”
39. Dinzuɣu ni baalim, yi ni baŋ azaaba ni yɛn ti kana so sani ka filimmi o, ka azaaba shεli din bi naari shee o zuɣu.
40. Hali ni saha shεli Ti (Tinim’ Naawuni) zaligu saha ni daa ti paai, ka tiŋgbani puhigi ni kom na, ka Ti yεli: (Yaa nyini Nuhu) “Ʒim biŋkobgu balibu kam puuni (zaɣinyɛŋ ni zaɣilɔɣu) n-kpεhi ŋarim maa puuni, ni a maligu (iyaali), naɣila ninvuɣu so Naawuni daazaaba ni pun daŋsi o zuɣu. Yaha! Zaŋmi ban ti Naawuni yɛlimaŋli m-pahi. Amaa! Bɛ daa bi ti Naawuni yεlimaŋli m-pahi o zuɣu naɣila niriba bɛla.
41. Ka o (Annabi Nuhu) yεli: “Kpεm ya di (ŋarim maa) puuni ni Naawuni yuli, dina n-nyɛ o chandi, ni o zanibu. Achiika! N Duuma (Naawuni) nyɛla Chεmpaŋlana, Zaadali Nambɔzobonaa.
42. Kadi (ŋarim maa) mali ba n-chana kogbaŋ ni kamani zoya la, ka (Annabi) Nuhu boli o bia (Kan’aan), ka o be katiŋa: “Yaa! Nyini m bia! Kpεm ŋarim ŋɔ maa ni m-pahi ti zuɣu, ka di ti pahi chεfurinim’ puuni.
43. Ka o (bia maa) yεli: “Mani ni du n-tam zoli zuɣusaa ka di ti tilgi ma ka chɛ kom maa dibu, ka o (Annabi Nuhu) yεli: “So n-kani yɛn tooi tilgi zuŋɔ ka chɛ Naawuni daazaaba, naɣilao ni zo so nambɔɣu,” ka kogbaŋ maa kana n-ti taɣi bɛ sunsuuni, ka o (bia maa) pahi kom ni di shɛba ni.
44. Ka bɛ (Naawuni namzinli) yεli: “Yaa nyini tiŋgbani! Valimi a kom. Yaa nyini sagbana! A mi gba gbaami (ka chɛ saa mibu). Ka bɛ (Naawuni) filim kom maa (tiŋgbani yaaŋa zuɣu). Yaha! Ka bɛ (Naawuni) ŋmaai yɛlli maa, ka di (ŋarim maa) zani juudiyyi zuɣu, ka bɛ yεli: “Naawuni nambɔzɔbo niŋ katiŋ’ ka chɛ ninvuɣu shεba ban nyɛ zualindiriba.”
45. Ka Annabi Nuhu boli o Duuma ka yεli: “Yaa n Duuma (Naawuni)! Achiika! M bia be n iyaali puuni. A mi daalikauli nyɛla yεlimaŋli. Yaha! Nyini n-nyɛŊun mi fukumsi n-gari ban niŋdi fukumsi.”
46. Ka O (Naawuni) yεli: “Yaa nyini Nuhu! Achiika! O (a bia maa) ka a mulchi puuni, dama o tuma pala din vεla. Dinzuɣu, miri ka a bɔhi maanika shɛli baŋsim. Achiika! N (Mani Naawuni) saɣisira mi ni a di pahi ninvuɣu shεba ban ʒi puuni.”
47. Ka o (Annabi Nuhu) yεli: “Yaa n Duuma (Naawuni)! Achiika! M-bɔri taɣibu A sani ni m-bɔhi A n-ni ka shɛli baŋsim. Dinzuɣu, A yi bi chε m-paŋ ma, ka zo ma nambɔɣu, n-ni pahi ninvuɣu shεba ban kɔhi lu puuni.”
48. Ka bɛ (Naawuni) yɛli: “Yaa nyini Nuhu! Sheemi (ŋarim maa puuni) na ni suhudoo din yi Ti (Tinim’ Naawuni) sani na. Yaha! Alibarika be a mini ali’umma shεba ban pahi a zuɣu maa, ka ali’umma shεba mi beni ka Ti (Tinim’ Naawuni) yɛn chε ka bɛ wum nyɛɣisim (Dunia ŋɔ), din nyaaŋa ka azaabakpeeni yɛn ti gbaai ba Ti (Tinim’ Naawuni) sani.”
49. (Yaa nyini Annabi)! Dinnim’ maa be lahibaya din sɔɣi puuni, ka Ti (Tinim’ Naawuni) siɣisiri di wahayi n-tira na, a daa pala ŋun pun mi li, lala ka a niriba maa gba daa ʒi lipɔi ni ŋɔ (Alkur’aani) maa. Dinzuɣu niŋmi suɣulo. Achiika! Bahigu yɛn ti nyɛla wuntizɔriba dini.
50. Yaha! Ka Ti (Tinim’ Naawuni) daa tim Aadunim’ mabia Hudu bɛ sani, ka oti yεli: “Yaa yinim’ n niriba! Jεmmi ya Naawuni, yi ka duuma so ka pa ni Ŋuna. Achiika! Yi pa shɛba pahila ban namdi ʒiri.”
51. “Yaa yinim’ n niriba! Mani bi bɔhiri ya la sanyo’ shεli di zuɣu, nka sanyoo m-pahila Ŋun nam ma sani. Di ni bɔŋɔ, yi ku niŋ haŋkali? ”
52. “Yaa yinim’ n niriba! Bom ya yi Duuma (Naawuni) gaafara, din nyaaŋa niŋmi ya tuuba n-labi O sani, O ni siɣisi kom yi zuɣu na sagbana ni, ka pahi ya ya’ shεli yi yaa ŋɔ maa zuɣu. Dinzuɣu, miri ya ka yi lԑbi biri, ka leei bibɛhi.”
53. Ka bɛ yεli: “Yaa nyini Hudu! A bi ka ti na ni daliri shεli, ti mi pa ban yɛn chɛ ti buɣajεma a yεltɔɣa ŋɔ maa zuɣu. Yaha! Ti pala ban yɛn tia yεlimaŋli.”
54. Ti ka yɛligu m-pahila: “Ti buɣa maa puuni shεba m-kpεhi a yinyεri maa.” Ka o (Annabi Hudu) yεli: “Achiika! Mani baŋsirila Naawuni, dinzuɣu dim ya ma shɛhira kadama Mani nuu ka binyεr’ shεŋa yi ni jεmda m-pahi Naawuni zuɣu maa ni.”
55. “Ka pa Ŋuna (Naawuni), tɔ! Yi zaasa namgbaniyini nam ma nabɛri, ka miri ya ka yi naɣisi n-ti ma.”
56. “Achiika! Mani dalimla Naawuni so Ŋun nyɛ n Duuma ni yi gba Duuma. Biŋkob’ so n-ka tiŋgbani yaaŋa zuɣu naɣila Ŋuna (Naawuni) n-nyɛŊun gbibi di gbetaa. Achiika! N Duuma nyɛla Ŋun be sochibgu zuɣu.
57. Dinzuɣu yi yi lԑbi biri, tɔ! Achiika! Mani chɛ ka n tuuntali paai ya. Yaha! N Duuma (Naawuni) ni taɣi ya, ka tahi ninvuɣu shɛbana, yimi ku tooi niŋ O chuuta shεli. Achiika! N Duuma (Naawuni) nyɛla Gula yεllikam zuɣu.”
58. Saha shεli Ti (Tinim’ Naawuni) zaligu (azaaba) ni daa ti kana, ka Ti tilgi Annabi Hudu mini ban daa ti yɛlimaŋli m-pahi o zuɣu ni nambɔzɔbo din yi Ti sani na. Ka Ti daa tilgi ba ka chɛ azaaba timsili.
59. Yaha! Bana n-nyɛ Aadunim’ ban daa ŋmɛ bɛ Duuma (Naawuni) aayanim’ namgbankpeeni, ka kpe O tuumba taali ni, ka doli ŋun kam tibgi o maŋa, ka nyɛ tipawumlilana zaligu.
60. Ka bɛ (Naawuni) chɛ ka narimbu doli ba Dunia ŋɔ ni Zaadali. Wumma! Achiika! Aadunim’ daa niŋ bɛ Duuma chεfuritali. Dinzuɣu Naawuni nambɔzɔbo niŋ katiŋ’ ka chɛ Aadunima, bana nnyɛ Annabi Hudu niriba.
61. Yaha! Ti (Tinim’ Naawuni) daa tim Samuudunim’ mabia Salihu bɛ sani, ka oti yεli: “Yaa yinim’ n niriba! Jɛmmi ya Naawuni, yi ka duuma so ka pa ni Ŋuna, Ŋuna n-nyɛŊun pili yi nambu tiŋgbani yaaŋa zuɣu, ka ʒili ya di puuni. Dinzuɣu, bom yaOchεmpaŋ, ka niŋ ya tuuba n-labi O sani. Achiika! N Duuma (Naawuni) nyɛla Ŋun be yoma, Ŋun deeri suhigu.”
62. Ka bɛ yεli: “Yaa nyini Salihu! Achiika! A daa nyɛla ti ni mali tamaha ni so ti puuni pɔi ni yεltɔɣa shɛli a ni yɛli ŋɔ maa. Di ni bɔŋɔ,a mɔŋdi timi ni tidi jεm ti banim’ ni daa jεmda shɛli? Achiika! Ti zilsi a ni boondi ti m-kpari shɛli polo ŋɔ maa, ka a nyɛla ŋun tu ni ti zilsi so.”
63. Ka o (Annabi Salihu) yεli: “Yaa yinim’ n niriba! Di ni bɔŋɔ, yi nya (kadama) n-yi be daliri shɛli zuɣu din yi n Duuma (Naawuni) sani na, ka nambɔzɔbo (tuuntali) lahi kama na O sani, ka ŋuni n-yɛn tooi sɔŋ ma ka chɛ Naawuni daazaaba, di yi shiri niŋ ka m-kpe O taali ni, yi mi ku tooi pahi ma shɛli mpahila ashaara.”
64. “Yaha! Yaa yinim’ n niriba! Naawuni laakumi m-bɔŋɔ maa, ka o nyɛla alaama shɛli n-tin ya. Dinzuɣu, chεli ya o ka o diri Naawuni tiŋgbani ni, ka miri ya ka yi niŋ o chuuta shεli, ka azaaba shεli din be yoma ti gbaai ya.”
65. Ka bɛ ku o (laakumi maa), ka o (Annabi Salihu) yεli: “Wummi ya nyεɣisim daba ata yi yiŋsi puuni (din nyaaŋa, Naawuni ni siɣisi ya azaaba na). Ŋɔ maa nyɛla alikauli din pa ʒiri.”
66. Saha shεli Ti (Tinim’ Naawuni) zaligu (azaaba) maa ni ti kana, ka Ti tilgi Annabi Salihu mini ninvuɣu shɛba ban ti Naawuni yεlimaŋli m-pahi o zuɣu ni nambɔzɔbo din yi Ti sani na, ka lahi tilgi o ka chɛ dindali maa vi. Achiika! A Duuma (Naawuni) nyɛla Kpεŋlana, Nyεŋda.
67. Ka tahigu gbaai ninvuɣu shεba ban di zualinsi maa, ka bɛ leei ninvuɣu shɛba ban gbaŋgbaya (ka bɛ kpi n-do ya) bɛ yiŋsi puuni.
68. Ka di ŋmanila bɛ na ʒin be di puuni. Wumma! Achiika! Samuudunim’ daa niŋ bɛ Duuma chɛfuritali. Wumma! Naawuni nambɔzobo niŋ katiŋ’ ka chɛ Samuudunima.
69. Yaha! Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) tuumba (Malaaika nima) daa ti kana Annabi Ibrahima sani ni suhupiɛlli lahibali, ka bɛ (Malaaika nim’ maa) yεli: “Salaaman. (Suhudoo be a zuɣu).” Ka o (Annabi Ibrahima) gba yɛli: “Salaamun.” (Suhudoo be yi gba zuɣu).” Din nyaaŋa, o (Annabi Ibrahima) daa bi naɣisi, ka niŋ ba saani ni naɣibila so bɛ ni she o nimdi.
70. Saha shεli o (Annabi Ibrahima) ni nya ka bɛ (saamba maa) bi ŋubri nimdi maa, ka o bi niŋ yɛmbahiga ni bana, ka dabεm gbaagi o ni bana, ka bɛ yεli: “Miri ka a zo dabεm, achiika! Bɛ tim tila Annabi Lutu niriba sani na.”
71. Ka o (Annabi Ibrahima) paɣa (Saaratu) ʒe zuɣusaa ka la, ka Ti (Tinim’ Naawuni) ti o suhupiɛlli lahabali (ni o ni dɔɣi) Annabi Is’haaka, ka Is’haaka mi nyaaŋa nyɛ Annabi Ya’akuba.
72. Ka o (paɣa maa) yɛli: “M-baye, n-ni lahi dɔɣi ka nyɛla ŋun kurgi, ka n yidana ŋɔ gba nyɛ niŋkurugu? Achiika! Ŋɔ maa nyɛla binshɛɣu din nyɛ laliʒiba.”
73. Ka bɛ (Malaaikanim’ maa) yεli:“Dini bɔŋɔ,a niŋdila lahiʒiba ni Naawuni zaligu? Naawuni nambɔzɔbo ni O daalibarka be yi (Annabi Ibrahima) yiŋnim’ zuɣu. Achiika! Ŋuna (Naawuni) nyɛla Duuma paɣirili, Ŋun nam tibgi.”
74. Saha shεli dabiεm maa ni daa chaŋ ka chɛ Annabi Ibrahim, ka suhupiεlli lahibali ŋɔ ka o na (kadama o paɣa ni dɔɣi),ka o ŋmɛri Ti (Malaaikanim’) namgbankpeeni n-zaŋ chaŋ Annabi Lutu niriba maa polo.
75. Achiika! Annabi Ibrahima daa nyɛla suɣulolana titali, ka ŋmɛri kuŋa n-tiri Naawuni, ka lahi nyɛŊun niŋdi tuuba nlabri Naawuni sani.
76. (Ka Malaaikanim’ maa yεli): “Yaa nyini Ibrahima! Chεli yεltɔɣa shεli dimbɔŋɔ maa. Achiika! A Duuma zaligu pun kana.Yaha! Achiika! Bɛ (Annabi Lutu niriba), azaaba maa nyɛla din yɛn kaba na, shɛli mi ku tooi taɣi li.”
77. Saha shεli Ti (Tinim’ Naawuni) tuumba (Malaaikanim’) maa ni kana Annabi Lutu sani, ka o niŋ suhusaɣiŋgu ni bana, ka o nyee nyoni ni bana, (domin o tiŋ’ maa nim’ ti liri ba), ka o yεli: “Zuŋɔ nyɛla dabsikpeeni.”
78. Ka o (Annabi Lutu) niriba maa kana ni n-ti bɔri yomyoma n-zaŋ chaŋ o sani (ni bɛ paagi o saamba maa). Bɛ mi daa pun nyɛla ban tumdi tuumbεri. Ka o (Annabi Luutu) yεli: “Yaa yinim’ n niriba! M bipuɣinsi ŋɔ maa n-nyɛ kasi nzaŋ tin ya, dinzuɣu, zom ya Naawuni, ka miri ya ka yi dihi ma vi n-zaŋ chaŋ n saamba ŋɔ maa polo. Di ni bɔŋɔ, so ka yi puuni n-nyɛ ninvuɣu so ŋun dolsi? ”
79. Ka bɛ yεli: “Achiika! A kuli mi ni ti ka bukaata n-zaŋ chaŋ a bipuɣinsi maa polo. Achiika! A mi mi ti ni bɔri shεli.”
80. Ka o (Annabi Luutu) yεli: “N-yi di mali yaa yi zuɣu, bee ka n-di mali dɔɣiriba ban yɛnsɔŋ ma.”
81. Ka bɛ (Malaaikanim’ maa) yεli: “Yaa nyini Luutu: “Ti nyɛla a Duuma (Naawuni) tuumba, bɛ ku tooi paai a sani na. Dinzuɣu, zaŋmi a maligu ka yi yi yuŋtisuɣu, yi mi so miri ka o ŋmalgi n-yuli o nyaaŋa, naɣila apaɣa (n-yɛn kpalim nyaaŋa), achiika! Din’ yɛn paai ba (tiŋ’ maa nima) ni paagi o. Achiika! Bɛ daalikauli nyɛla bɛkaali na (ka Naawuni yɛn gbaai ba). Di ni bɔŋɔ, bekaali maa pala yoma?
82. Saha shεli Ti (Tinim’ Naawuni) zaligu (azaaba) maa ni ti kana, ka Ti zaŋ di (tiŋ’ maa) zuɣusaa n-labsi di tiŋgbani ni (ka Ti lԑbi ba m-pili), ka mi sakuɣa ka di nyɛ yεɣiri din she ni Buɣim mpani di (tiŋ’ maa) zuɣu,ka di nyɛla din kuli tuɣi taba.
83. Ka di (kuɣa maa) nyɛla alaama shεli a Duuma(Naawuni) sani. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! Di (Annabi Lutu ya maa) pala din waɣa ni zualindiriba maa (bana n-nyɛ Maka chɛfurinim’).
84. Yaha! Ti (Tinim’ Naawuni) daa tim Madyananim’ mabia Sayibu bɛ sani na, ka o ti yεli: “Yaa yinim’ n niriba! Jεmmi ya Naawuni, yi ka duuma so m-pahila Ŋuna. Dinzuɣu, miri ya ka yi filindi zaɣa mini binzahindigu. Mani nyari ya la bundannima. Dinzuɣu, Mani zɔrimi ni azaaba shεli din gindi ninsalinim’ la dali ti paai ya.”
85. “Yaha! Yaa yinim’ n niriba! Palimi ya zaɣa mini binzahindigu ni aadalsi, ka di filindi ya ninsalinim’ bɛ binyɛra. Yaha! Di chani ya tiŋgbani yaaŋa zuɣu,ka nyɛla ban saɣinda.”
86. Naawuni ni chɛ ka shεli kpalim yi nuu ni, tɔ! Dina n-nyɛ din gari n-zaŋ tin ya, yi yi nyɛla ninvuɣu shɛba ban ti Naawuni yεlimaŋli. Yaha! M pala Gula yi zuɣu.”
87. Ka bɛ yεli: “Yaa nyini Sayibu! Di ni bɔŋɔ,a jiŋ’ shεŋa a ni puhiri maa wuhira mi ni ti chɛli ti banim’ ni daa jεmdi shɛli, bee ti di niŋ ti ni bɔri shεli ti daarzichi puuni? Achiika! A nyɛla suhumahili, ni ŋun dolsi.”
88. Ka o (Annabi Sayibu) yεli: “Yaa yinim’ n niriba! Yi bi nya kadama, n-yi mali daliri shεli din yi n Duuma sani na, ka O largi ma arzichi shεli din nyɛ zaɣivɛlli din yi O sani na, m-mi je ni ntuma bɛ saɣisi n-ni mɔŋdi ya ni shεli maa. M-bi bɔri shεli m-pahila maligu ni n toosim tariga. Yaha! N-ka katari shɛli, naɣila ni Naawuni. O zuɣu ka n-dalim, O mi sani ka n-niŋdi tuuba labra.
89. Yaha! (Ka Annabi Sayibu yεli): “Yaa yinim’ n niriba! Di chɛli ya ka n jεlinsi birgi ya, ka dinzuɣu ti chɛ ka din daa paai Annabi Nuhu niriba la tatabo ti paai ya, bee Annabi Hudu niriba, bee Annabi Salihu niriba. Yaha! Annabi Lutu niriba ka katiŋ’ ni yinima (Maka caɛfunima).
90. Yaha! Bom ya yi Duuma (Naawuni) gaafara, ka niŋ ya tuuba nlabi O sani. Achiika! N Duuma (Naawuni) nyɛla Zaadali Nambɔzobonaa, Yura.
91. Ka bɛ yεli: “Yaa nyini Sayibu! Tinim’ bi baŋdia ni yεri shɛli maa pam, ti mi nyarala ninvuɣu gbariŋ ti ni, di yidi pala a daŋ zuɣu, ti naan labi a kuɣa, a mi pala ŋun yɛn tooi nyɛŋ ti zuɣu.”
92. Ka o (Annabi Sayibu) yεli: “Yaa yinim’ n niriba! Di ni bɔŋɔ, n daŋ ngari Naawuni yi sani, ka yi gbibi O (Naawuni) ka O nyɛ yini zaŋ so labi yi kpali nyaaŋa? Achiika! N Duuma (Naawuni) nyɛla Ŋun gili yi tuuntumsa ni baŋsim.
93. Yaha! Yaa yinim’ n niriba! Tummi ya yi kali soli zuɣu,ka m mi gba tumid (Muslinsi daadiini) soli zuɣu, ni baalim, yi ni ti baŋ azaaba ni yɛn ti kana ti puuni so sani n-ti filimmi o, ni ŋun nyɛʒirilana, dinzuɣu ʒinimi ya guhima, mmi gba nyɛla ŋun pahi yi zuɣu ka ti ʒiya guhira.”
94. Yaha! Saha shεli Ti (Tinim’ Naawuni) zaligu (azaaba) maa ni daa ti kana, ka Ti tilgi Annabi Sayibu mini ban ti Naawuni yεlimaŋli m-pahi o zuɣu ni nambɔzɔbo din yi Ti sani na, ka tahigu gbaai ninvuɣu shεba ban di zualinsi maa yim zuɣu. Ka bɛ leei ninvuɣu shεba ban gbaŋgabaya bɛ yiŋsi puuni (ka leei kpiimba).
95. Ka di ŋmanila bɛ na ʒin ʒini di (bɛ yiŋsi maa) puuni. Wumma! Naawuni nambɔzɔbo niŋ katiŋ’ ni Madyananima, kamani di ni daa niŋ katiŋ’ ni samuudunim’ shεm.
96. Yaha! Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) daa tim Annabi Musa ni ti aayanima, n-ti pahi daliri shεli din be polo ni.
97. (Ka Ti tim Annabi Musa) n-zaŋ chaŋ Fir’auna mini o kpambaliba sani, ka bɛ doli Fir’auna zaligu, Fir’auna mi zaligu daa pala din dolsi.
98. O (Fir’auna) yɛn ti garila o niriba tooni Zaadali hali n-ti daai ba kpɛhi (ʒahannama) Buɣim ni. Yaha! Bɛ kpɛhili shee maa nyɛla din be.
99. Ka bɛ zaŋ narimbu n-doldsi bɛ nyaaŋa Dunia ŋɔ maa ni, ni Zaadali. Bɛ ni sɔŋ ba sɔŋsim shεli (narimbu) maa nyɛla din be.
100. (Yaa nyini Annabi)! Dinnim’ maa nyɛla tiŋgbana lahibaya ka Ti (Tinim’ Naawuni) tiri a li. Di (tiŋsi maa) shεŋa na ʒela di naba ayi zuɣu, ka di shεŋa mi nyɛ din lu n-dahim.
101. Yaha! Ti (Tinim’ Naawuni) daa bi di ba zualinsi, amaa! Bana n-di bɛ maŋ’ zualinsi. Dinzuɣu, saha shεli a Duuma (Naawuni) zaligu (azaaba) ni daa kana, bɛ duuma shεba bɛ ni daa jεmdakapa ni Naawuni maa daa bi niŋ ba anfaani, bɛ mi daa bi pahi ba shεli m-pahila ashaara.
102. Yaha! Lala n-nyɛ a Duuma (Naawuni) gbaabu, di yi ti niŋ ka O gbaai tiŋsi ka di nyɛla din di zualinsi. Achiika! O gbaabu nyɛla din biɛra, ka nyɛ zaɣikpeeni.
103. Achiika! Kpahimbu be lala maa puuni n-zaŋ ti ŋun zɔri Chiyaama azaaba. Di nyɛla dabsi shɛli bɛ ni yɛn ti laɣim ninsalinim’ di puuni. Yaha! Di nyɛla dabsi’ shɛli sokam ni yɛn ti beni.
104. Ti mi bi naɣisiri li (Chiyaama dabsili maa) naɣila saha shɛli bɛ ni zali li zuɣu.
105. Dabsi’ shεli din yɛn ti kana, ka nyɛvuli kam ti ku tooi tɔɣisi yεltɔɣa naɣila ni O (Naawuni) yɛdda. Dinzuɣu bɛ (ninsalinim’) puuni, zuɣubiεɣulana ti yɛn beni mi, ka zuɣusuŋlana ti yɛn beni.
106. Amaa! Zuɣubεɣunim’ maa ti yɛnbe la (ʒahannama) Buɣim puuni, ka bɛ nyɛla ban vuhim chana ka labra di puuni.
107. Ka bɛ nyɛla ban yɛn ti kpalim di (Buɣim maa) ni, dindee yi na kuli niŋ ka sagbana mini tiŋgbani beni, naɣila a Duuma (Naawuni) ni yu shεli, Achiika! A Duuma (Naawuni) nyɛla Ŋun tumdi O ni yu shεli.
108. Yaha! Amaa! Ninvuɣu shɛba ban niŋ zuɣusuŋ maa nyɛla ban yɛn ti kpalim Alizanda puuni, dindee yi na kuli niŋ ka sagbana mini tiŋgbana beni, naɣila a Duuma (Naawuni) ni yu shεli. Di nyɛla pini shεli din bi ŋmaara.
109. Dinzuɣu (Yaa nyini Annabi)! Di be zilsigu puuni ni bambɔŋɔnim’ (chɛfurinima) ni jεmdi shɛli maa. Bɛ bi jεmdi shεli m-pahila kamani bɛ banim’ ni daa pun jεmdi binyεr’ shεŋa maa. Yaha! Ti (Tinim’ Naawuni) nyɛla ban yɛn pali ba bɛ tarli (sanyoo) ka di pa ni bɛ filim li mi.
110. Yaha! Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) daa ti Annabi Musa litaafi, ka bɛ (ninsalinim’) niŋ namgbankpeeni di puuni, di yi di pala yεltɔɣa (zaligu) din pun daŋsi a Duuma (Naawuni) sani zuɣu, tɔ! Achiika! Bɛ (Naawuni) naan ŋmaai fukumsi bɛ sunsuuni. Yaha! Achiika! Bɛ be zilsigu din zilgi puuni ni dina (Alkur’aani).
111. Yaha! Achiika! Bɛ zaɣiyino kam, a Duuma (Naawuni) nyɛla Ŋun yɛn pali ba bɛ tuuntumsa (sanyoo). Achiika! O nyɛla Ŋun mi din sɔɣibɛ tuuntumsa ni.
112. Dinzuɣu (Yaa nyini Annaba)! Zanimi tuhi kamani bɛ ni puhi a shɛm, a mini ban niŋ tuuba pahi a zuɣu maa, ka miri ya ka yi kpahi yεɣi tariga. Achiika! O (Naawuni) nyɛla Nyara ni yi tuuntumsa.
113. Yaha! Di dalim ninvuɣu shɛba ban di zualinsi maa polo ka Buɣim ti shihi ya (Zaadali), yi mi ti ka simnim’ ban yɛn taɣiya ka pa ni Naawuni, din nyaaŋabɛ ti ku sɔŋ ya.
114. (Yaa nyini Annabi) Puhimi jiŋli dabsili yεɣa ayi (Asiba mini Zaawuni), ni yuŋ puuni saha shεŋa. Achiika! Tuunvɛla (laara) nyεhirila taali shεŋa din nyε zaɣibihi. Lala maa nyɛla teebu n-zaŋ ti ninvuɣu shɛba ban yεn teei Naawuni yɛla.
115. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! Niŋmi suɣulo, achiika! Naawuni bi bahiri ban tumdi tuunsuma sanyoo yoli.
116. Di ni bɔŋɔ, haŋkayanim’ daa kala ninvuɣu shεba ban daa kana pɔi ni yinim’ maa puuni, ka mɔŋdiba saɣiŋgu tiŋgbani yaaŋa zuɣu? Naɣila Ti (Tinim’ Naawuni) ni daa tilgi bɛ puuni shɛba biɛla, ka ninvuɣu shɛba ban di zualinsi maa doli bɛ ni ti ba yolsigu shεli (Dunia ŋɔ maa), ka daa lahi nyɛla bibɛhi.
117. (Yaa nyini Annabi)! A Duuma (Naawuni) pala Ŋun yɛn niŋ tiŋgbana hallaka ni zualinsi ka di niriba nyɛ ban vɛlgiri bɛ tuma.
118. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! A Duuma yi di bɔra, O naan chɛ ka niriba zaasa leei ali’umma yinsi. Yaha! Bɛ ku milgi ka nyɛla namgbankpeeni nima.
119. Naɣila a Duuma (Naawuni) ni zo so nambɔɣu. Lala mi zuɣu ka o nam ba. Yaha! A Duuma (Naawuni) yɛltɔɣali (O zalgu) paliya (ka O yεli): “Achiika! Nnyɛla Ŋun yɛn pali ʒahannama Buɣim ni ninsalinim’ mini alizinnim’ puuni shɛba namgbanyini.”
120. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! Ti (Tinim’ Naawuni) ni tira lahibali shɛŋa zaa din nyɛ tuumba dini maa domin ti zaŋ li kpaŋsi a suhu. Yaha! Yεlimaŋli ka a na ŋɔ maa puuni, ni wa’azu, ka lahi nyɛ teebu n-zaŋ ti ban ti Naawuni yεlimaŋli.
121. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! Yεlimi ninvuɣu shεba ban bi ti Naawuni yεlimaŋli: “Tummi ya yi kali zuɣu tuma, achiika! Ti mi gba nyɛla ban tumda (ti daadiini soli zuɣu).
122. Yaha! Guhimi ya, ti mi gba nyɛla ban guhira.
123. Yaha! Naawuni n-nyɛŊun su din sɔɣi sagbana mini tiŋgbani ni, O sani ka bɛ labsiri yεllikam, dinzuɣu (yaa nyini Annabi)! Jɛmmi O ka dalim O zuɣu. Yaha! A Duuma (Naawuni) pala Tamda ni yi tuuntumsa.

Kundivihira

↑ Bachigahinda Din Be Dagbanli Kur'aani Puuni. The Noble Qur'an: Translation of the Meanings (Dagbani language).
↑ Translation of the Meanings of the Noble Qur'an - Dagbani translation, by Muhammad Baba Gutubu.

[quran-1] Bachigahinda Din Be Dagbanli Kur'aani Puuni. The Noble Qur'an: Translation of the Meanings (Dagbani language).

[2] Translation of the Meanings of the Noble Qur'an - Dagbani translation, by Muhammad Baba Gutubu.

[1]

[2]