Bindirgu Teebuli Suurili

surah
Pahi la	Alikuraan
Zuliya wuhibu	المائدة
Japan zuliya (yuli kana) sabbu ni	しょくたく
Siɣili-lana yuli	bindirigu
Be lɛbigili zuliya nima ni	5. The Food, Q31204656, Chapter 5 The Food (Al-Ma'idah)
Balli tuma bɛi balli yuli	laribanchi
Tuma ŋɔ maa zaa bɛla URL maa ni	https://quran.com/5
Nahingbaŋ	Medinan surah
Zali kpana din guli niriba zaashee ni nyɛ shɛli	public domain
Stack Exchange tag	https://islam.stackexchange.com/tags/surat-al-maidah

E-Class

Bindirgu Teebuli Suurili (Al-Ma'idah ٱلْمَائِدَة)^[1]

Suurili ŋɔ maa wuhirila alikauli palibu, ni din goli goli li, n-zaŋ chaŋ Naawuni ni bɔri shεli, ni O ni je shεli sunsuuni wolgibu, ni di ni tu kamaata ni ninsala vεlgi o tɛha ni tuma shεm.

Aaya nima

Aaya nima:^[2]

1. Yaa yinim’ ninvuɣu shɛba ban ti Naawuni yεlimaŋli! Palmi ya alikauli. Bɛ niŋ yiŋ’ biŋkobri dibu halalsi n-tin ya, naɣila bɛ ni karindi shɛli n-tiri ya ŋɔ maa na. Piɛli gobu bi niŋ halalsi n-tin ya, yi yi nyɛla ban be yi Ihraami ni. Achiika! Naawuni zaandila fukumsi shεli Oni bɔra.
2. Yaa yinim’ ninvuɣu shɛba ban ti Naawuni yεlimaŋli! Di niŋ ya Naawuni ni mɔŋ ya binyɛr’ shɛŋa halalsi n-ti yi maŋa, ni ʒim kpaabu goli shɛŋa Naawuni ni mɔŋ ni yi di kpaai ʒim di puuni, ni biŋkɔb’ shɛba bɛ ni zaŋ ni bɛ ti ti Naawuni yili (Ka’aba), ni biŋkɔb’ shɛba bɛ ni ti dalinli, ka di wuhiri ni di nyɛla Naawuni dini, yi mi di niŋ ya ninvuɣu shɛba ban chana ni bɛ ti kaai Naawuni yili (Ka’aba) tuhibu halalsi n-ti yi maŋa, kadi nyɛla bɛ bɔrila pini din yi bɛ Duuma (Naawuni) sani na ni O yɛda. Amaa! Yi yi ti lahi ka yi Ihraami ni, tɔ! Yi ni tooi go pεli, ka di chɛn ya ka ninvuɣu shɛba ban mɔŋ ya Ka’aba ni kpεbumaa jɛlinsi zuɣu chɛ ka yi kpahi yεɣi ka tum Naawuni ni je shɛli. Yaha! Sɔŋmi yataba ni bɛrisuŋ mini wuntia, ka di sɔŋ ya taba ni Naawuni taali kpεbu ni mini zualinsi dibu. Dinzuɣu, zom ya Naawuni. Achiika! Naawuni nyɛla Azaabakpeeni lana.
3. Bɛ mɔŋ ya binkpiŋ (jifa) dibu, ni biŋkɔbgu ʒim, n-ti pahi kuruchu nimdi, ni binshɛɣu bɛ ni bi boli Naawuni yuli (ka kɔrigi), ni bɛ ni ŋmahim ku biŋkɔb’ so, ni bɛ ni ŋmε n-ku shɛli, ni ŋun yi zuɣusaa lu tiŋ na (ka kpi), ni biŋkɔb’ so ŋun kpee ʒe n-ku o, ni mɔɣuni bini ni ŋubi shɛli ka chɛ, naɣila yi ni pun kɔrgi shɛli, ni bɛ ni kɔrgi shɛli m-pa buɣuli zuɣu. Yaha! Miri ya ka yi buɣu baɣisini yi baŋ saha shεŋa (Naawuni) ni piri n-tin ya. Lala maa nyɛla din kpeei yi. Zuŋɔ, chεfurinim’ yihi tamaha ni (kadama) yi ku lahi chɛ yi daadiini. Dinzuɣu, miri ya ka yi zo ba, ka zon ya Ma (Mani Naawuni). Zuŋɔ, m-pali ya yi daadiini, ka pali ya N yolsigu, ka saɣi tin ya kadama Muslinsi daadiini leei adiini tin ya. Tɔ! Amaa! Kumkpeeni ni gbaai so (ka di niŋ o talahi ka o di li), ka pala o dalimla Naawuni taali ni kpεbu, tɔ! Achiika! Naawuni nyɛla Chεmpaŋlana, Zaadali Nambɔzobonaa.
4. (Yaa nyini Annabi)! Bɛ bɔhira ni bo kabɛ niŋ halalsi n-ti ba? Tɔ!Yεlima: “Bɛ niŋ ya bindirsuma halalsi, ni yi ni wumsi biŋkɔb’ gbahiri shεŋa (kamani bahi) ka bɛ kari gbahi nim’ shɛŋa n-tin ya, ka yi baŋsiri ba Naawuni ni baŋsi ya shɛli (piεli) puuni. Dinzuɣu, dim ya bɛ ni gbaai shɛli tin ya, ka boli ya Naawuni yuli di zuɣu, ka lahi zon ya Naawuni. Achiika! Naawuni nyɛla Ŋun kariti saliya ni valim.
5. Zuŋɔ,bɛ niŋ ya bindirsuma dibu halalsi, ninvuɣu shεba bɛ ni ti litaafi maa (Yahuudu mini Nashaaranim’) gba bindirigu nyɛla halalsi n-tin ya, yi mi (Muslinnim’) gba bindirigu nyɛla din niŋ halalsi ti ba, ni Muslim’ paɣa shεba ban gbibi bɛ maŋa, n-ti pahi paɣa shεba ban gbibi bɛ maŋ’bɛ ni ti shɛba litaafi pɔi ni yinim’ maa puuni, di yi niŋ ka yi tibabɛ sadaachi, ka bɛ shiri nyɛla paɣa shεba ban gbibi bɛ maŋa, ka pala pagɔra bee ban mali simnim’ sambani ni. Yaha! Ŋun niŋ chεfuritali ka zaɣisi yεlimaŋli tibu, tɔ! Achiika! O tuma (laara) saɣim ya, ka o lahi be ninvuɣu shɛba ban kɔhi lu puuni Zaadali.
6. Yaa yinim’ ninvuɣu shεba ban ti Naawuni yεlimaŋli! Yiyi ti yiɣisi ni yi puhi jiŋli, tɔ! Yin paɣimi ya yi nina, ni yi nuhi hali ni yi kpiŋkpaŋguhi ni, ka wobsi yi zuɣuri, ka lahi paɣi yi napona hali ni yi naponvari ni. Yaha! Yi yi ti nyɛla ban mali ʒɛnaba, tɔ! Yin niŋmi ya yi (nimgbina) kasi. Yi mi yi biεra, bee yi bela gɔrim ni (ka ʒɛnaba gbaai ya), bee yi puuni so yila yɔɣuni na, bee yi laɣimmi ni yi paɣaba ka bi nya kom.Tɔ! Yin niŋmi ya taimama tiŋgbani shεli ni din niŋ kasi. Dinzuɣu, wobsim yi nina ni yi nuhi (ni taŋkpaɣu), Naawuni bi bɔri ni Ozaŋ wahala pa yi zuɣu,amaa! Obɔrimi ni O simsi ya, ka lahi pali O yolisa (ni’ima) yi zuɣu, di yi pa shɛli, yi nyɛla ban yɛn paɣi (Naawuni).
7. Yaha! Teemi ya Naawuni yolisa yi zuɣu, n-ti pahi O daalikauli shεli Oni niŋ ya saha shɛli yi ni daa yεli: “Ti wum ya ka doli.” Dinzuɣu, zom ya Naawuni. Achiika! Naawuni nyɛla Ŋun mi din be (ninsalinim’) suhuri ni.
8. Yaa yinim’ ninvuɣu shɛba ban ti Naawuni yεlimaŋli! Leemi ya ninvuɣu shɛba ban zani tuhi Naawuni, ka nyɛla ban diri shɛhira ni aadalsi. Yaha! Di chε ya ka ninvuɣu shεba jεlinsi moŋ ya aadalsi niŋbu. Niŋmi ya aadalsi, dina n-nyɛ din miri wuntia. Yaha! Zom ya Naawuni. Achiika! Naawuni mi din sɔɣi yi tuuntumsa puuni.
9. Naawuni gbaai ninvuɣu shεba banti yεlimaŋli ka tum tuunsuma alikauli ni kadama bɛ mali chɛmpaŋ, ni laara din galsi (Zaadali).
10. Yaha! Ninvuɣu shεba ban niŋ chεfuritali, ka labsi Ti (Tinim’ Naawuni) aayanim’ ʒiri, tɔ! Bannima n-nyɛʒehiim (buɣum) bihi.
11. Yaa yinim’ ninvuɣu shɛba ban ti Naawuni yεlimaŋli! Teemi ya Naawuni yolisa yi zuɣu, saha shεli ninvuɣu shεba ni daaniŋ niya ni bɛ teei bɛ nuhi bahi yi zuɣu, ka Naawuni gbaai bɛ nuhi maa ka chεn ya. Dinzuɣu, zom ya Naawuni. Yaha! Ninvuɣu shɛba ban ti yɛlimaŋli dalimmi Naawuni zuɣu.
12. Yaha! Achiika! Naawuni daa gbaai alikauli ni Israaila bihi, ka Ti (Tinim’ Naawuni) piigi bɛ puuni zuɣulannim’ pia ni ayi. Ka Naawuni yεli: “Achiika! M mini ya m-be. Dinzuɣu, yi yi puhi jiŋli, ka ti zakka, ka lahi ti N tuumba yεlimaŋli, ka soŋ ba, ka paŋ ya Naawuni paŋdisuŋ,tɔ! Achiika! N-nyɛla Ŋun yɛn nyɛhi yi taya din nyε zaɣibihi, ka kpεhi ya Alizanda yili shεŋa din kulibona yɛnti zɔri gindi di loŋ ni. Dinzuɣu, ŋun ti niŋ chεfuritali din nyaaŋa, tɔ! Achiika! O bɔrgiyaka chɛ sochibga.
13. Domin bɛ (Israaila bihi) daalikauli yiɣisibu zuɣu, ka Ti (Tinim’ Naawuni) narim ba, ka Ti zali bɛ suhiri ka di nyɛla din kuui, ka bɛ lɛbgiri yεltɔɣa ka chεri di zaashɛhi. Yaha! Ka bɛ tam yεɣ’ shɛli bɛ ni teei ba maa puuni. Dinzuɣu (yaa nyini Annabi)! A kuli bi yɛn milgi ka nyari bilkɔŋsi bɛ (munaafichinim’ maa) sani, naɣila bɛ puuni bɛla. Dinzuɣu, zaŋmi bɛ taali bahi, ka yi bɛ yεla ni. Achiika! Naawuni yurila ban vɛlgira.
14. Yaha! Di be ninvuɣu shεba puuni ban yεli: “Achiika! Tinim’ nyεla Nashaaranima”, ka Ti (Tinim’ Naawuni) gbaai alikauli ni bana, ka bɛ tam tarli Ti ni saɣisi ba shɛli maa puuni, dinzuɣukaKa Tizaŋ dimli mini jɛlinsi m-biri bɛ sunsuuni hali ni Zaadali. Yaha! Ni baalim, Naawuni ni ti ti ba lahibali n-zaŋ chaŋ bɛ ni daa tumdi tuun’ shɛŋa (Dunia puuni).
15. Yaa yinim’ ninvuɣu shεba bɛ ni ti litaafi! Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) tumo (Annabi Muhammadu) kan ya na n-ti baŋsiri ya binyεr’ shεŋa pam yi ni sɔɣiri yi litaafinim’ puuni. Yaha! O (Naawuni) chεrimi paŋdi pam. Achiika! Neesim (Annabi Muhammadu) kan ya na Naawuni sani, ni litaafi (Alkur’aani) shɛli din kahigiri yɛllikam.
16. Naawuni zaŋdi li (Alkur’aani) mi n-dolsiri ŋun doli Oyɛdda n zaŋ chaŋ suhudoo soya. Yaha! Ka O yihiri ba zimsim balibu puuni n-zaŋ chaŋ neesim ni ni Oyεda, ka dolsiri ba n-zaŋ chaŋ sochibga.
17. Achiika! Ninvuɣu shεba ban yεli: “Di paliya! Naawuni n-nyɛ Masiihu Issa Mariam bia” maa niŋ chɛfuritali. (Yaa nyini Annabi)! Yεlima: “Ŋuni n-leei su shɛli yiko ka pa ni Naawuni, di yi niŋ ka O yi bɔri ni Oniŋ Masiihu Mariam bia mini o ma maa hallaka, n-ti pahi ban kam be tiŋgbani ni namgbaniyini?” Yaha! Naawuni n-su sagbana ni tiŋgbana, ni din be di sunsuuni yiko, O namdila O ni bɔri shεli. Yaha! Naawuni nyɛla Toora binshɛɣu kam zuɣu.
18. Ka Yahuudu mini Nashaaranim’ yεli: “Tinim’ n-nyɛ Naawuni bihi ni O simnima,” (Yaa nyini Annabi)! Yεlima: “Ka bo n-leei chɛ ka O niŋdi ya azaaba ni yi taya.”? Chɛli gba! Yi nyεla ninsalinim’ O ni nam shɛba puuni. O chεrimi paŋdi Oni bɔri so, ka dargiri O ni bɔri so tibli. Yaha! Naawuni n-su sagbana mini tiŋgbani, n-ti pahi din be di sunsuuni yiko. Yaha! O sani n-nyɛ labbu shee.
19. Yaa yinim’ ninvuɣu shεba bɛ ni ti litaafi (Yahuudu mini Nashaaranima)! Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) tumo (Annabi Muhammadu) kan ya na n-ti kahigiri ya (yi daadiini zalsi), ʒɛmana waɣila ni niŋ tuumba kandi na nyaaŋa, domin yi tidi yεli: “Suhupɛlli lahibali tira (ni Alizanda), bee valsira (ni buɣum kpɛbu) daa bi ka ti na.” Yaha! Achiika! Naawuni nyɛla Toora binshɛɣu kam zuɣu.
20. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! Teemi saha shεli Annabi Musa ni daa yεli o niriba: “Yaa yinim’ n niriba! Teemi ya Naawuni ni’ima yi zuɣu, saha shɛli O ni zaŋ yi puuni shɛba leei Annabinima, ka zaŋ ya leei nanima (Dunia puuni), ka tin ya O ni bi ti so shɛli (yi zaamani) binnamda puuni.
21. (Ka Annabi Musa yεli): Yaa yinima n niriba! Kpεm ya kasi tiŋgbani shεli (Palestine) Naawuni ni sabi zali ya ka di nyɛʒiishee tin ya, ka di lԑbi ya biri, ka ti leei ban kɔhilu.
22. Ka bɛ yεla: “Yaa nyini Musa! Achiika! Ninvuɣu shεba be di (tiŋ maa) ni mali yaa pam, dinzuɣu, di kariya ka ti kpe li, naɣila bɛ yila di puuni na, di yi niŋ ka bɛ yi di puuni na, achiika! Ti nyɛla ban yɛn kpe.”
23. Ka niriba ayi shεba Naawuni ni niŋ ni’ima ka bɛ be ban zɔri Naawuni puuni (Yushaɣu mini Kaalib) yεli: “Kpɛm ya n-ti liri ba dindoli ŋɔ maa ni, yinim’ deei yi kpɛ li, tɔ! Achiika! Yi nyɛla ban yɛn nya nasara. Dinzuɣu, zaŋmi ya yi yεla dalim Naawuni, di yi shiri niŋ kayi nyɛla ban ti Naawuni yεlimaŋli.”
24. Ka bɛ yεli: “Yaa nyini Musa! Di kariya ka tinim’ kpe li, ban dee yi na be di puuni, dinzuɣu, cham ka a mini a Duuma ti tuhi (niriba maa), achiika! Tinim’ nyɛla ban kuli ʒi kpe.”
25. Ka o (Annabi Musa) yεli: “Yaa n Duuma Naawuni! N-ka so yiko naɣila m maŋa, n-ti pahi m mabia (Haruna), dinzuɣu wolgim ti mini ninvuɣu shεba ban kpeei yi ŋɔ maa sunsuuni.”
26. Ka O (Naawuni) yεli: “Tɔ! Achiika! Bɛ mɔŋ ba di (tiŋ maa ni kpɛbu), ka bɛ nyɛla ban yɛn birindi tiŋgbani yaaŋa zuɣu yuum’ pihinahi, dinzuɣu miri ka a niŋ suhusaɣiŋgu ninvuɣu shεba ban kpeei yi maa zuɣu.”
27. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! Karimmi ba (a niriba) Annabi Adam bihi ayi la (Kaabiila mini Haabiila) lahibali, saha shεli bɛ zaɣiyino kam ni daa puli pulibu, ka bɛ (Naawuni) daa deei bɛ puuni yino suhigu, ka bi deegi yino maa dini,kao yɛli: “Achiika! N-nyɛla ŋun yɛn ku a.” Ka o (o kpee maa) yεli: “Achiika! Naawunu deerila wuntizɔriba suhigu.”
28. Achiika! A yi teegi a nuu na n sani ni a ku ma, mani pala ŋun yɛn teei n nuu n-zaŋ kana a sani ni n-ku a. Achiika! Mani zɔri Naawuni, binnamda Duuma.”
29.Achiika! Mani bɔrimi ni a labi (Naawuni sani) ni n taali mini a taali, ka pahi buɣumbihi ni. Yaha! Dina n-nyɛ zualindiriba sanyoo.
30. Ka o suhi dihi o o mabia maa kubu nachinsi, ka o ku o, ka pahi ninvuɣu shεba bankɔhilu ni.
31. Ka Naawuni tim kaliŋkaɣu na, ka o ti gbiri tiŋgbani ni ni o wuhi o o ni yɛnsɔɣi o mabia maa shɛm, kaoyεli: “M-baye, n-kɔŋ n-ni yɛnsɔɣi m ma bia ŋɔ kamani kaliŋkaɣu ŋɔ maa ni niŋ shεm ŋɔ maa, dinzuɣu ka o leei ŋun yoli tεm.
32. Lala zuɣu ka Ti (Tinim’ Naawuni) zali fukumsi Israa’ila bihi zuɣu kadama ŋun ti yihi nyεvuli shεli ka di pa ni di lana gba kula so, bee o tahila saɣiŋgu na tiŋgbani yaaŋa zuɣu, tɔ! Achiika! Di ŋmanila o kula ninsalinim’ zaasa, ŋun mi ti gali li, tɔ! Di ŋmanila o galila ninsalinim’ zaasa. Yaha! Ti (Tinim’ Naawuni) tuumba kaba na ni kahigibu kahigibu, din nyaaŋa kabɛ puuni pam leei ban saɣinda tiŋgbani yaaŋa zuɣu.
33. Achiika! Ninvuɣu shεba ban tuhiri Naawuni ni O tumo ka saɣindi tiŋgbani yaaŋa zuɣu sanyoo nyεla bɛ kum ba, bee ka bɛ kpahi ba yili, bee ka bɛŋmahi bɛ nuhi mini bɛ napona koŋkoba, bee ka bɛ kari ba yihi tiŋgbani shεli ni bɛ ni be. Yaha! Filiŋ be bɛ zuɣu Dunia puuni, ka Azaaba titali be bɛ zuɣu Zaadali.
34. Naɣila ninvuɣu shεba ban niŋ tuba pɔi ka yi naan nyεŋ ba. Dinzuɣu baŋmi ya kadama Naawuni nyεla Chεmpaŋlana, Zaadali Nambɔzobonaa.
35. Yaa yinim’ ninvuɣu shɛba ban ti Naawunni yεlimaŋli! Zom ya Naawuni, ka bon ya so’ shεŋa din yɛn zaŋ ya miri O. Yaha! Tuhimi ya O soli zuɣu, achiika! Yi nyɛla ban yɛn tilgi (Zaadali).
36. Achiika! Ninvuɣu shεba ban niŋ chεfuritali, di yi di nyɛla bɛ sula din be tiŋgbani yaaŋa zuɣu namgbaniyini, ka di tatabo di pahi di zuɣu,ka bɛ di yɛn zaŋ li n-yo bɛ maŋ’ zuɣu, ka di taɣi ba ka chɛ Zaadali daazaaba, bɛ naan ku deei li bɛ sani. Yaha! Azaabakpeeni be bɛ zuɣu.
37. Ka bɛ bɔrini bɛ yi buɣum ni, bɛ mi pala ban yɛn yi di puuni, ka azaaba shɛli din bi ŋmaara be bɛ zuɣu.
38. Yaha! Nayiɣidoo mini nayiɣipaɣa, (bɛ yi zu ka yi gbahi ba), yin ŋmahimi ya bɛ nuhi, dina n-nyɛ bɛ ni tum shεli sanyoo, ka di lahi nyɛ tibdarigibo din yi Naawuni sani na. Yaha! Naawuni nyɛla Nyεŋda, Yεmgoliŋgalana.
39. Dinzuɣu, ŋun ti niŋ tuuba o zualinsi dibu nyaaŋa, ka tum tuunsuma, tɔ! Achiika! Naawuni ni deei bɛ tuuba. Achiika! Naawuni nyɛla Chεmpaŋlana, Zaadali Nambɔzobonaa.
40. (Yaa nyini ŋun gbilsiri tibli)! Di nibɔŋɔ, a bi mi kadama achiika! Naawuni n-su sagbana mini tiŋgbani yiko, O dargirila O ni bɔri so tibli, ka chεri paŋdi Oni bɔri so. Yaha! Naawuni nyɛla Toora binshɛɣu kam zuɣu.
41. Yaa nyini Naawuni tumo (Annabi Muhammadu)! Miri ka a chε ka ninvuɣu shεba ban zɔri kpεri chεfuritali puuni maa yεla niŋ a suhusaɣiŋgu, bɛ be ninvuɣu shεba ban yεli: Ti ti Naawuni yɛlimaŋli,” ni bɛ noya, amaa! Ka bɛ suhiri bi ti yεlimaŋli. Yahuudunim’ mi puuni ninvuɣu shεba beni nwumdi ʒiri, ka wumdi ninvuɣu shεba ban bi kana a sani yɛltɔɣa,ka bɛ naan lebgiri yεltɔɣa ka chɛri di zaashɛhi, ka naan yεra: “Bɛ yi tahi ya ŋɔ (fukumsi yaakaza) na, yin deemi ya li. Amaa! Bɛ yi bi tahi ya li na, tɔ! Yin zom ya li dabiɛm. dinzuɣu (Yaa nyini Annabi)! Ninvuɣu so Naawuni ni yu o ni birginsim, tɔ! Di kariya ka a tooi taɣio shɛli kachε Naawuni daazaaba. Bannim’ maa n-nyɛ Naawuni ni bi yu ni o paɣi neei bɛ suhiri. Filiŋ be bɛ zuɣu Dunia puuni. Yaha! Bɛ mali azaaba shɛli din galsi Zaadali.
42. Bɛ (Yahuudunim’) nyɛla ban wumdi tiri ʒiri, ka zooi haraamu dibu. Dinzuɣu, (Yaa nyini Annabi)! Bɛ yi kana a sani, tɔ! Nyini niŋmi fukumsi bɛ sunsuuni, bee ka a yi bɛ yεlani. Ami yiyi bɛ yεlani, tɔ! Bɛ ku tooi niŋ a chuuta shεli. Yaha! A yi yɛn niŋ fukumsi, tɔ! Nyin niŋmi fukumsi bɛ sunsuuni ni aadalsi. Achiika! Naawuni bɔri ninvuɣu shεba ban niŋdi aadalsi.
43. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! Wula ka bɛ zaŋ a zali ni a niŋ fukumsi bɛ sunsuuni, ka Attaura (Old Testament) be bɛ sani, ka Naawuni fukumsi mi be di puuni, din nyaaŋa ka lebri birita, bannim’ maa pala ban ti Naawuni yɛlimaŋli.
44. Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) n-siɣisi Attaura na, ka dolsigu ni neesim be di puuni, ka Annabinim’ ban zaŋ bɛ maŋ n-ti Naawuni zaŋdi li niŋdi fukumsi n-tiri Yahuudunima, ni bɛ baŋdiba mini bɛ daalifa kpamba, dama bɛ saɣisiba mi ni bɛ gu Naawuni litaafi, ka bɛ nyɛ ban diri di shɛhira. Dinzuɣu, miri ya ka yi zo ninsalinima, ka zo Ma (Naawuni).Yaha! Di zaŋ ya N (mani Naawuni) aayanima n-taɣi liɣiri biɛla. Yaha! Ŋun bi niŋ fukumsi ni Naawuni ni siɣisi shɛli, tɔ! Bannim’ maa n-nyɛ chɛfurinima.
45. Ka Ti (Tinim’ Naawuni) zali li talahi bɛ zuɣu kadama nyɛvuli yihibu sanyoo nyɛla bɛ yihi nyɛvuli, ka nimbila fɔɣibu ʒe n-ti nimbila, nyee ni nyee, tibli ni tibli, nyini ni nyini, ka daŋtulli deebu mali niŋ labsi, amaa! Ŋun zaŋ li (niŋ labsi maa) n-zali sara zaani (ka chε mpaŋ o mabia), tɔ! Di leei kafaara n-zaŋ ti o. Yaha! Ŋun bɛ niŋ fukumsi ni Naawuni ni siɣisi shɛli na, tɔ! Bannim’ maa n-nyɛ zualindiriba.
46. Yaha! Ka Ti (Tinim’ Naawuni) zaŋ Issa Mariam bia n-dolsi bɛ boba zuɣu, ka o nyɛŋun tiri yεlimaŋli ni Attaura din din daŋ na o tooni. Yaha! Ka Ti ti o Injiila, ka di puuni mali dolsigu mini neesim, ka lahi nyɛ din tiri yɛlimaŋli ni Attaura din daŋ na di tooni, ka lahi nyɛ dolsigu ni wa’azu n-zaŋ ti wuntizɔriba.
47. Yaha! Di tu kamaata ni ninvuɣu shɛba bɛ ni ti Injiila (Bible) maa zaŋ Naawuni ni siɣisi shɛli niŋ fukumsi. Dinzuɣu, ŋun bi zaŋ Naawuni ni siɣisi shɛli n-niŋ fukumsi, tɔ! Bannim’ maa nnyɛ ninvuɣu shɛba ban kpee yi.
48. (Yaa nyini Annabi)! Ka Ti siɣisi litaafi (Alkur’aani) na n-ti ti a ni yεlimaŋli, ka di nyɛ din tiri yεlimaŋli ni litaafi shεŋa din kana pɔi ni dina, ka lahi nyɛ shɛhira n-ti li. Dinzuɣu, (Yaa nyini Annabi)! Niŋmi fukumsi bɛ sunsuuni ni Naawuni ni siɣisi shɛli na, ka miri ka a doli bɛ suhuyurlim ka chɛ yεlimaŋ’ shεli din ka a na. Yi (daali’ummanim’ puuni) zaɣiyino kam Ti (Tinim’ Naawuni) zali yala zalikpana mini so’ shεli (o ni yɛn doli). Yaha! Naawuni yi di bɔra,O naannam yakayi nyɛ ali’umma yinsi (ka yi zaasa di doli adiini yini). Amaa! Domin O dahim ya zuɣu (ka O nam ya koŋkoba). Dinzuɣu, niŋmi ya yomyoma n-zaŋ chaŋ alheeri tuma shee. Naawuni sani n-nyɛ yi zaasa labbu shee, ka O yɛn ti tin ya lahibali ni yi ni daa niŋdi namgbankpeeni shɛli puuni maa.
49. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! Niŋmi fukumsi bɛ sunsuuni ni Naawuni ni siɣisi shɛli (Alkur’aan), ka miri ka a doli bɛ suhuyurlim. Yaha! Zom ba, domin bɛ ti ŋmalgi a ka chɛ Naawuni ni siɣisi shɛli na n-ti ti a maa pirigili, dinzuɣubɛ yi lԑbi biri, tɔ! Nyin baŋmi ni achiika! Naawuni bɔrimi ni O dargi bɛ tibli ni bɛ tuumbe shɛŋa. Achiika! Ninsalinim’ mi pam nyɛla ban kpeeri yira.
50. Di ni bɔŋɔ, ʒilinsi saha la fukumsi ka bɛ (Larbunim’) bɔra? Ka ŋun fukumsi nleei lahi viεla n-gari Naawuni fukumsi n-zaŋ ti ninvuɣu shεba ban dihitabli?
51. Yaa yinim’ ninvuɣu shɛba ban ti Naawuni yεlimaŋli! Miri ya ka yi gbibi Yahuudunim’ mini Nashaaranim’ ka bɛ nyɛ yi simnima. Bɛ nyɛla ban sɔŋdi taba. Yaha! Ŋun ti kpiɣi ba simli, tɔ! Achiika! O be bɛ puuni. Achiika! Naawuni bi dolsiri ninvuɣu shɛba ban nyɛ zualindiriba.
52. Dinzuɣu, (Yaa nyini Annabi)! A ni nya ka ninvuɣu shεba doro ni bebɛ suhiri ni maa naan niŋdi yomyoma mkpεri bɛ (chɛfurinim’) puuni, ka naan yεra: “Tinim’ zɔrimi ni yɛlibɛɣu ti nya ti,” tɔ! Naawuni nyɛla Ŋun yɛn tahi nasara na, bee ka yεltɔɣa shεli yi Osani na,ka bɛ leei ban yolitεm nibɛ ni sɔɣi shɛli bɛ suhiri ni maa.
53. Ka ninvuɣu shεba ban ti Naawuni yεlimaŋli yɛnti yεli: “Di ni bɔŋɔ, ka bambɔŋɔnima n-daa nyɛ ban po Naawuni bɛ pɔri zaasa kadama bɛ bela yi puuni la? Bɛ tuma (laara) saɣimya, ka bɛ leei ninvuɣu shɛbaban kɔhi lu.
54. Yaa yinim’ ninvuɣu shɛba ban ti Naawuni yεlimaŋli! Yi puuni ŋun lԑbi biri ka chɛ o daadiini, tɔ! Naawuni ni zaŋ ninvuɣu shεba Oniyura,kabɛ gba yuri O na, ka bɛ nyɛla ban filindi bɛ maŋ’ n-tiri ninvuɣu shɛba ban ti Naawuni yεlimaŋli ka nyɛ ban nyɛŋdi chεfurinima, ka bɛ tuhiri Naawuni soli zuɣu,ka bi zɔri galimelan’ so galime. Lala maa nyɛla Naawuni pini, ka O tiri li ni Oni bɔri so. Yaha! Naawuni nyɛla Ŋun yεlgira n-tiri O daba, Baŋda.
55. Achiika! Naawuni mini O tumo n-nyɛ yi simnima, ni ninvuɣu shεba ban ti Naawuni yεlimaŋli, bɛ puhirila jiŋli, ka tiri zakka, ka nyɛla ban kurinda ntiri Naawuni.
56. Yaha! Ŋun zaŋ Naawuni mini O tumo leei o simnima, ni ninvuɣu shεba ban ti Naawuni yεlimaŋli, tɔ! Achiika! Naawuni salo n-nyɛ ban yɛn nyɛŋ.
57. Yaa yinim’ ninvuɣu shɛba ban ti Naawuni yεlimaŋli! Di gbibi ya ninvuɣu shεba ban gbibi yi daadiini ni ansarsi mini dɛma kabɛ nyɛ yi simnima, ka nyɛla ban yi ninvuɣu shεba bɛ ni ti litaafi pɔi ni yinim’ maa puuni, n-ti pahi chεfurinima. Yaha! Zom ya Naawuni, yi yi shiri nyɛla ninvuɣu shɛba ban ti Naawuni yεlimaŋli.
58. Yaha! Yi (Muslinnim’) yi ti moli jiŋli,ka bɛ (chεfurinim’ maa) naan gbibi lika dinyɛ ansarsi mini dɛma, domin bɛ nyɛla ninvuɣu shεba ban bi niŋdi haŋkali.
59. (Yaa nyini Annabi)! Yɛlima: “Yaa yinim’ ninvuɣu shεba bɛ ni ti litaafi! Dini bɔŋɔ, yi galindi ti mi domin ti ti Naawuni ni bɛ ni siɣisi shɛli na n-ti ti ti yɛlimaŋli zuɣu, n-ti pahi bɛ ni siɣisi shɛli na pɔi ni dina (Alkur’aani), Yaha! Yi pam nyεla ban shiri kpeeri yira.
60. (Yaa nyini Annabi)! Yεlima: “Di nibɔŋɔ, n-tim ya lahibali ni din sanyoo be n-gari lala Naawuni sani? Ninvuɣu so Naawuni ni narim ka je suli niŋ o, ka zaŋ bɛ puuni shεba leei jεŋsi mini kuruchunima, ka o lahi jɛm buɣuli. Tɔ! Bannim’ maa n-nyɛ ban zaashee ti yɛn nyɛ zaɣibɛɣu, ka nyɛ ban bɔrgi ka chɛ sochibga.
61. Yaha! Bɛ yi kan ya na, ka bɛ yεli: “Ti ti Naawuni yεlimaŋli.” Yaha! Achiika! Bɛ kpe mi (Muslinsi daadiini) na ni chεfuritali, bɛ mi lahi zaŋ li yi. Dinzuɣu, Naawuni mi bɛ ni sɔɣiri shɛli maa.
62. Yaha! A ni nya ka bɛ puuni pam niŋdi yomyoma n-kpεri Naawuni taali puuni ni zualinsi, ka diri Naawuni ni mɔŋ shεli dibu. Achiika! Bɛ tuuntumsa maa nyɛla din be.
63. Bozuɣu ka bɛ daalifanim’ mini bɛ baŋdiba bi mɔŋ ba kachɛ yɛltɔɣa shɛŋa din nyɛ Naawuni taali kpεbu ni, ni bɛ ni diri Naawuni ni mɔŋ shεli dibu maa. Achiika! Bɛ tuuntumsa maa nyɛla din be.
64. Ka Yahuudunim’ yεli: “Naawuni nuu nyɛla din kpεma.” Tɔ!Bɛ ni chε ka bɛ nuhi niŋ kpεŋ (ka fara wum ba), ka bɛ lahi narim ba domin bɛ ni yεli shɛli maa zuɣu. Chɛli gba! O (Naawuni) nuhi nyɛla din teera, ka O dihiri O ni bɔri shεm. (Yaa nyini Annabi)! Achiika! Bɛ ni siɣisi shεli (Alkur’aani) n-ti a na maa pahirila bɛ pam zualinsi ni chɛfuritali. Ka Ti (Tinim’ Naawuni) zaŋ jɛlinsi mini putɔɣu m-bahi bɛ sunsuuni hali ni Zaadali. Saha shεli kam kabɛ yi ti pɔbsi buɣum domin tobu (bɛ tuhi Annabi Muhammadu), ka Naawuni kpihi li. Yaha! Ka bɛ chani tiŋgbani yaaŋa zuɣu ka di nyɛla saɣiŋgu zuɣu. Naawuni mi jeban saɣinda.
65. Yaha! Di yi di nyɛla ninvuɣu shεba bɛ ni ti litaafi maa tila (Annabi Muhammadu) yεlimaŋli, ka zo Naawuni, tɔ! Ti (Tinim’ Naawuni) naan nyɛhi bɛ taya. Yaha! Achiika! Ti naan zaŋ ba kpεhi Alizanda yili shεŋa din mali yolsigu la puuni.
66. Yaha! Bɛ yi di zani n-tuhi Attaura ni Injiila (Gospel mini Old Testament) n-ti pahi bɛ ni siɣisi shɛli (Alkur’aani) bɛ sani na, ka di nyɛ din yi bɛ Duuma (Naawuni) sani, tɔ!Bɛ naan di bɛ zuɣusaa mini bɛ napɔna gbinni. Bɛ (Yahuudunim’ mini Nashaaranim’) puuni shεba beni n-dolsi. Ka bɛ puuni pam mi tuuntumsa nyɛ din be.
67. Yaa nyini Naawuni tumo (Annabi Muhammadu)! Tim bɛ ni siɣisi shɛli na n-ti ti a a Duuma (Naawuni) sani maa tuuntali. A mi yi bi niŋ lala, tɔ! A bi ti a tuuntali. Naawuni n-nyɛŊun yɛngu a ka chɛ ninsalinima. Achiika! Naawuni bi dolsiri ninvuɣu shεba ban nyɛ gutulunima.
68. (Yaa nyini Annabi Muhammadu)! Yεlima: “Yaa yinim’ ninvuɣu shεba bɛ ni ti litaafi (Yahuudu mini Nashaaranima)! Yi ka shɛli noli ni naɣila yi zaŋ din be Attaura mini Injiila puuni n-tum tuma, n-ti pahi bɛ ni siɣisi shɛli (Alkur’aani) n-tin ya na yi Duuma sani. Achiika! Bɛ ni siɣisi shɛli n-ti a na a Duuma sani maa pahirila bɛ (chɛfurinim’) puuni pam zualinsi mini chεfuritali. Dinzuɣu, di niŋ suhusaɣiŋgu ni ninvuɣu shεba ban nyɛ chεfurinima.
69. Achiika! Ninvuɣu shεba ban ti Naawuni yεlimaŋli (Muslinnima), ni Yahuudunima, ni ninvuɣu shεba ban jεmdi saŋmarsi, n-ti pahi Nashaaranima, ŋun ti Naawuni yεlimaŋli, ka ti Zaadali yεlimaŋli, ka lahi tum din vɛla, tɔ!Bɛ ti ka dabiεm shεli, bɛ mi ka suhusaɣiŋgu ni (Zaadali).
70. Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) daa gbaai alikauli ni Israaila bihi, ka tim tuumba na bɛ sani, saha shεli kam ka tuun’ so ti kaba na ni bɛ suhiri ni je shɛli, bɛ labsiri o la ʒirilana, ka kuri bɛ (tuumba maa) shεba.
71. Ka bɛ tɛhi ni fitin’ shεli ku nya ba, dinzuɣu ka bɛ leei zoomba, ni tikpiranima, din nyaaŋa ka Naawuni deei bɛ tuuba maa. Din nyaaŋa, ka bɛ pam niŋ zoontali ni tikpirlim. Yaha! Naawuni nyɛla Ŋun nyari bɛ tuuntumsa.
72. Achiika! Ninvuɣu shεba banyεli: “Naawuni n-nyɛ Masiihu (Issa) Mariam bia,” tɔ! Achiika! Bɛ niŋ chrfuritali. Yaha! Masiihu (Annabi Issa) daa yεli ya: “Yaa yinim’ Israaila bihi! Jɛmmi ya Naawuni, Ŋuna n-nyɛ n Duuma ni yi gba Duuma. Achiika! Ŋun ti laɣim Naawuni ni shɛli jεm, tɔ! Achiika! Naawuni mɔŋ o Alizanda. Yaha! O labbu shee n-nyɛʒahannama buɣum. Zualindiriba mi ti ka sɔŋdiba (Zaadali).”
73. Achiika! Ninvuɣu shεba ban yεli: “Achiika! Naawuni nyɛla duumanim’ ata puuni yino,” tɔ!Bɛ niŋ chɛfuritali.” Duuma so kani m-pahila Duuma yino, dinzuɣubɛ (Nashaaranim’) yi bi chɛ bɛ ni yεri shɛli maa, tɔ! Azaabakpeeni ni shihi ban niŋ gutulunsi bɛ puuni maa.
74. Di ni bɔŋɔ,bɛ ku niŋ tuuba n-labi Naawuni sani ka bo O chɛmpaŋ? Naawuni mi nyɛla Chɛmpaŋlana, Zaadali Nambɔzobonaa.
75. Masiihu Mariam bia (Annabi Issa) pa so naɣila Naawuni tumo, ka tuumba kana pɔi ni ŋuna, ka o ma (Mariam) daa nyɛŋun ti Naawuni yεlimaŋli, bɛ niriba ayi maa daa diri la bindirigu (kamani ninsala kam ni diri shɛm). (Yaa nyini Annabi)! Nyam Ti (Tinim’ Naawuni) ni kahigiri ba dalirinim’ shɛm, ka nya bɛ ni ŋmalgiri ba (ka chɛri yɛlimaŋli wumbu shεm).
76. (Yaa niyini Annabi)! Yεlima: “Di ni bɔŋɔ, yi jεmdila din pa Naawuni ka mi ku tooi niŋ ya chuuta bee anfaani shεli? Yaha! Naawuni nyɛla Wumda, Baŋda.
77. (Yaa nyini Annabi)! Yεlima: “Yaa yinim’ ninvuɣu shεba bɛ ni ti litaafi (Yahuudu mini Nashaaranima)! Di kpahi ya yεɣi tariga yi daadiini puuni ka di pa ni yεlimaŋli, yi mi miri ya ka yi doli ninvuɣu shεba ban daa pun bɔrgi maa suhuyurlim. Bɛ mi birgi niriba pam, ka bɛ birgi ka chɛ sochibga.
78. Bɛ daa narim ninvuɣu shεba ban niŋ chεfuritali Israaila bihi puuni Annabi Dawuda zilli zuɣu, n-ti pahi Annabi Issa Mariam bia (zinli zuɣu), di daliri nyɛla bɛ daa kpela Naawuni taali puuni, ka daa kpahiri yεɣiri tariga.
79. Bɛ daa nyɛla ban bi mɔŋdi taba Naawuni ni je shɛli bɛ tuuntumsa puuni. Achiika! Bɛ tuuntumsa daa nyɛla din be.
80. Ani nya ka bɛ (Yahuudunim’) puuni pam laɣiri ban niŋ chɛfuritali maa zɔri. Achiika! Bɛ ni daŋ tum tuun’ shεŋa zali bɛ maŋ maa nyɛla din be. Tɔ! Naawuni sujee be bɛ zuɣu, ka bɛ nyɛla ban yɛn ti kpalim azaaba puuni (Zaadali).
81. Yaha! Bɛ (Yahuudunim’ maa) yi di ti Naawuni yεlimaŋli, ka lahi ti Annabi (Muhammadu) yεlimaŋli, n-ti pahi bɛ ni siɣisi shɛli (Alkur’aani) n-ti o na, tɔ!Bɛ naan ku zaŋ ba (chɛfurinim’ maa) leei bɛ simnima. Amaa! Bɛ puuni pam nyɛla ban chε Naawuni soli.
82. Achiika! (Yaa nyini Annabi)! A ni nya kadama ninvuɣu shεba ban dimli ni Muslinnim’ kpɛm n-nyɛ Yahuudunima (Jews), n-ti pahi ban laɣim Naawuni ni shɛli jεmda. A ni lahi nya ka ban yurlim miri na ni Muslinnima n-nyɛ ban yɛli: Achiika! Tinim’ nyɛla Nashaaranima (dolodolonima).” Domin limamanima (pastanima) bela bɛ puuni, n-ti pahi faaranima. Achiika! Bɛ mi bi tibgiri bɛ maŋa.
83. Yaha! Bɛ yi ti wum bɛ ni siɣisi shɛli (Alkur’aani) na n-ti ti Naawuni tumo (Annabi Muhammadu), a ni nya ka bɛ nina zɔri ni nintam, domin yεlimaŋ’ shɛli bɛ ni kuli baŋ. Kabɛ naan yεra: “Yaa ti Duuma! Ti ti yεlimaŋli, dinzuɣu, sabmi ti m-pahi shɛhiradiriba puuni.
84. “Yaha! Bozuɣu ka ti ku ti Naawuni yεlimaŋli, ni din ka ti na ni yεlimaŋli ŋɔ maa (Alkur’aani). Dinzuɣu,ti niŋdi kore ni ti Duuma (Naawuni) zaŋ ti m-kpεhi ninvuɣusuma puuni.”
85. Ka Naawuni yo ba samli ni Alizanda yili shεŋa kulibɔna ni ti yɛn zɔri gindi di gbinni la, domin bɛ ni yɛli shɛli maa zuɣu, ka bɛ yɛn ti kpalim di puuni kuli mali wɔra. Yaha! Dina n-nyɛ tuunvɛlanim’ sanyoo.
86. Yaha! Ninvuɣu shεba ban niŋ chεfuritali, ka labsi Ti (Tinim’ Naawuni) aayanim’ ʒiri, tɔ! Bana n-nyɛʒehiimi buɣum bihi.
87. Yaa yinim’ ninvuɣu shɛba ban ti Naawuni yεlimaŋli! Di mɔŋ ya yi maŋ bindirisuŋ shεŋa Naawuni ni niŋ ya di halalsi. Amaa! Di kpahi ya yεɣi tariga. Achiika! Naawuni bi bɔri ninvuɣu shεba ban kpahiri yεɣira.
88. Yaha! Dim ya Naawuni ni largi ya shɛli puuni ka di nyɛ halalsi ka viɛla. Yaha! Zom ya Naawuni so yi ni tiri yεlimaŋli maa.
89. Naawuni bi gbaari ya ni taali n-zaŋ chaŋ yi ni bi yurikapo pɔri shεŋa, amaa! O ni gbaai ya taali ni yi ni niŋ shɛli niya ka po. Dinzuɣu, di kafaara nyɛla nandamba pia, ka di saɣisi yi ni mali shɛli dihiri yi maligu. Bee bɛ solibu, bee ka yi chɛ dabpaɣa. Amaa! Ŋun bi tooi nya, tɔ! Ŋun lom noli dabsa ata. Dina n-nyɛ yi pɔri kafaara, di yi ti niŋ ka yi po pɔri. Yaha! Gum ya yi pɔri. Tɔ! Lala ka Naawuni kahigiri ya O daalaamanima, domin achiika! Yi leei ban yɛn paɣi.
90. Yaa yinim’ ninvuɣu shɛba ban ti Naawuni yεlimaŋli! Achiika! Dam mini chacha, ni buɣa mini baɣabihi nyɛla tabzahi (daɣiri) din yi shintaŋ tuma ni na, dinzuɣu niŋmi ya li katiŋa, domin achiika! Yi nyɛlaban yɛn nyɛ tarli.
91. Achiika! Shintaŋ bɔrimi ni o zaŋ dimli mini sujee niŋ yi sunsuuni n-zaŋ chaŋ dam nyubu mini chacha polo, ka taɣiri ya ni yi di teei Naawuni yɛla, ni jiŋli puhibu. Di ni bɔŋɔ, yi nyɛla ban yɛn chε?
92. Yaha! Doli ya Naawuni, ka doli O tumo (Annabi Muhammadu), ka niŋ ya siɣa. Amaa! Yi yi lԑbi biri, tɔ! Yin baŋmi ya ni achiika! Talahi shɛli din ʒi Ti tumo zuɣu nyɛla o ti tuuntali polo ni.
93. Taali ka ninvuɣu shεba ban ti Naawuni yεlimaŋli ka tum tuunviεla n-zaŋ chaŋ bɛ ni pun daŋ di bindir’ shεŋa, dindee yi niŋ ka bɛ zo Naawuni, ka ti o yεlimaŋli, ka tum tuunsuma, din nyaaŋa ka bɛ lahi zo Naawuni, ka ti O yεlimaŋli. Din nyaaŋa Ka bɛ zo Naawuni, ka viɛlgi tuma. Yaha! Naawuni bɔrila ninvuɣu shεba ban vɛlgiri bɛ tuma.
94. Yaa yinim’ ninvuɣu shɛba ban ti Naawuni yεlimaŋli! Achiika! Naawuni nyɛla Ŋun yɛn dahim ya ni binshɛɣupεli gobu ni, ka di nyɛla yi naan tooi zaŋ yi nuhi gbaai ba, bee ka yi zaŋ kpana n-labi ku ba (ka Naawuni mɔŋ ya di zaasa), domin O (Naawuni) baŋŋun zɔri O ni ashilo ni. Dinzuɣu, ŋun ti kpahi yεɣi di zuɣu, tɔ! Azaabakpeeni be o zuɣu (Zaadali).
95. Yaa yinim’ ninvuɣu shɛba ban ti Naawuni yεlimaŋli! Di kuri ya binnyεma, ka nyɛla ban be yi Ihraami (Ban niŋ Haʒi bee Umra niyya) puuni, dinzuɣu, (Alahiʒi so) ŋun tiniŋ nakpaɣandi ka ku binnyεŋ (Haʒi puuni) tɔ! O sanyoo nyɛla o kɔrgi biŋkobgu o tatabo, ka di zani o ni ku shɛli maa zaa ni, ka yi puuni niriba ayi ban mali aadalsi niŋ di fukumsi, ka di nyɛla sara din paai Ka’aba gbini, bee (yi yi ka di yiko), tɔ! Di kafaara nyɛla yi dihi naandamba pia, bee din yɛn tooi saɣisi lala n-nyɛ yi lo noli, domin o (Alihaʒi maa) lam o ni tum tuun’ shɛli maa biɛrim. Amaa! Naawuni chε m-paŋ ya din pun gari. Yaha! Ŋun ti labi na n-ti lahi tum lala, ka Naawuni dargi o tibli. Yaha! Naawuni nyɛla Nyɛŋda, Tibdargibo Naa.
96. Bɛ niŋ ya halalsi ni yi kum kom ni binnyεma, n-ti pahi di puuni bindirigu, ka di nyɛla nyɛɣisim n-tin ya, ka lahi nyɛ guzuli n-ti ban chani soli. Amaa! Bɛ mɔŋ ya tiŋgbani ni binnyεma kubu, di yi niŋ ka yi na be yi Ihraami puuni. Yaha! Zom ya Naawuni so bɛ ni yɛn ti laɣim ya O sani maa (Zaadali).
97. Naawuni zalila Ka’aba ka di nyɛ darza yili, ka di nyɛ din zaandi yɛla dede n-ti ninsalinima, (ka lahi zali) goli shɛli bɛ ni mɔŋ tobu tuhibu di puuni, ni bɛ ni kɔrgi biŋkɔb’ so ni bɛ zaŋ ti Naawuni duu (Ka’aba), ni biŋkɔb’ so bɛ ni niŋ alaama o niŋgoli ni, domin yi baŋ ni achiika! Naawuni nyɛla Ŋun mi binshɛɣu din be sagbana ni, ni din be tiŋgbani ni, ka lali baŋ ni achiika! Naawuni nyɛla Ŋun mi binshɛɣu kam.
98. Baŋmi ya ni Achiika! Naawuni nyɛla azaabakpeeni lana. Yaha! Naawuni nyɛla Chεmpaŋlana, Zaadali Nambɔzobonaa.
99. Talahi shεli bi ʒi (Naawuni) tumo (Annabi Muhammadu) zuɣu ni mpahila o pali o tuuntali. Yaha! Naawuni mi binshɛɣu yi ni yihiri polo ni, ni yi ni sɔɣiri shɛli.
100. (Yaa nyini Annabi)! Yεlima: “Din be mini din vɛla ku niŋ yim, hali di yi niŋ ka din be maa zoosim niŋ a nyɛɣisim. Dinzuɣu yaa yinim’ haŋkayanima! Zom ya Naawuni, achiika! Yi nyɛla ban yɛn nyɛ tarli.
101. Yaa yinim’ ninvuɣu shɛba ban ti Nawwuni yεlimaŋli: “Di bɔhiri ya (Annabi) binyεr’ shaŋayɛla, domin bɛ yi kahigi ya li, di ni saɣim yi suhiri. Yaha! Yi yi ti bɔhi li saha shεli bɛ ni siɣisiri Alkur’aani (wahayi) na, tɔ! Bɛ ni kahigi ya li. Naawuni chε m-paŋ ya din pun gari maa. Yaha! Naawuni nyɛla Chεmpaŋlana, Suɣulolana titali.
102. Achiika! Ninvuɣu shεba ban daa kana pɔi ni yinim’ daa bɔhi lala bɔhisi ka leei chεfurinima.
103. Naawuni bi zali (biŋkɔb’so kao yuli nyɛ) bahiira, ni saa’iba, ni wasiila, n-ti pahi haam. Amaa! Ninvuɣu shɛba ban niŋ chεfuritali maa n-nyɛ ban ŋmari ʒiri m-pari Naawuni, ka bɛ pam mi bi niŋdi haŋkali.
104. Yaha! Bɛ yi ti yεli ba: “Kam ya na Naawuni mini O tumo ni siɣisi shɛli (Alkur’aani) na sani, ka bɛ yεli: “Ti ni paai ti banim’ adiini shεli ni maa saɣi ti.” Di ni bɔŋɔ, hali di yi niŋ ka bɛ banim’ maa daa ʒi shεli, ka mi daa pala ban dolsi? ”
105. Yaa yinim’ ninvuɣu shɛba ban ti Naawuni yεlimaŋli! Chɛli yaka yi maŋ’ yɛla saɣiya, dindee yi niŋ ka yinim’ dolsi, tɔ! Ŋun bɔrgi ku tooi niŋ ya chuuta, yi zaasa namgbaniyini labbu shee nyɛla Naawuni sani, ka O yɛn ti tin ya yi tuuntumsa lahibali.
106. Yaa yinim’ ninvuɣu shɛba ban ti Naawuni yεlimaŋli! Kum yi ti paai yi ni so ka o yɛn chɛ dahinshɛli yɛltɔɣa, tɔ! Yin chɛli ya ka yi (Muslinnim’) puuni niriba ayi ban mali yɛlimaŋli di di shɛhira, bee ka niriba ayi shεba dabam di di shɛhira, dindee yi ti niŋ ka yi be gɔrim ni ka kpibu libgi ya, di yi niŋ ka yi zilsi ba, yin taɣi ba zali ka bɛ po Naawuni jiŋli puhi naai (ka yɛli): “Pa Dunia kore zuɣuka ti yɛn di shɛhira ŋɔ maa,” Hali di yi nyɛla bɛ dɔɣiri n-nyɛ o. (ka bɛ lahi yεli): “Ti ku sɔɣi Naawuni shɛhira, (domin ti yi niŋ lala maa), tɔ! Achiika! Ti be ban kpe Naawuni taali ni.”
107. Amaa! Bɛ yi ti baŋ kadama bɛ shɛhiradiriba ayi maa kpela Naawuni taali ni (bɛ pɔri nyaaŋa), tɔ! Yin chε ka niriba ayi falidiriba maa puuni ban nyɛ dɔɣiriba zani bɛ zaani po Naawumi (ka yεli): “Achiika! Ti shɛhira n-nyɛ yεlimaŋli n-gari niriba ayi maa shɛhira, ti mi bi kpahi yɛɣi, (ti yi shiri niŋ lala), tɔ! Achiika! Ti pahi zualindiriba ni.
108. Dina n-nyɛ din be yoma, ka ni tooi tahi shɛhira yεlimaŋli maa ni nyɛ shεli na, bee ka bɛ (shɛhiradiriba ayi maa) zo dabiεm ni shεba gba pɔri tidaaibɛ pɔri luhi. Dinzuɣu zom ya Naawuni, ka wum ya (yɛlimaŋli). Yaha! Naawuni bi dolsiri ninvuɣu shεba ban kpeeri yira.
109. Dabsi’ shεli Naawuni ni yɛn ti laɣim tuumba, ka yεli: “Bimbo ka yi (nyaandoliba) daa saɣi n-tin ya? Ka bɛ yεli: “Ti ka baŋsim shεli. Achiika! Nyini n-nyɛŊun mi din sɔɣi.”
110. (Yaa nyini Annabi) Teemi Saha shεli Naawuni ni daa yεli: “Yaa nyini Issa Mariam bia! Teemi N yolsigu shɛli N-ni daa yolisi a, ni a ma (Mariam), saha shεli N-ni daa kpaŋsi a ni Malaaika Ziblila, ka a tɔɣisiri ninsalinim’ yɛltɔɣaa zuɣukuɣura mini a ninsarintali puuni, ka lahi teei N-ni daa baŋsi a sabbu mini yεmgoliŋga, n-ti pahi Attaura mini Injiila (Old Testament mini Gospel). Yaha! Ka teei a ni daa zaŋdi taŋkpaɣu n-namdi noombila ŋmali ni N (Mani Naawuni) yɛdda ni, ka pobsi o (noombila maa) puuni, ka o shiri leei noombila ni N yεdda. Yaha! Ka a tibri bɛ ni dɔɣiso ka o nyɛ zoma, ni yumahalana ni N (Mani Naawuni) yεdda. Yaha! Teemi saha shεli a ni daa neeri kpiimba ni N (Mani Naawuni) yɛda.Yaha! Teemi saha shεli N-ni daa gbaai Israaila bihi ka chɛ a saha shεli a ni daa ti kaba na ni alaamanim’ polo ni, ka bɛ puuni ban niŋ chεfuritali yεli: “Ŋɔ maa pa shɛli mpahila sihira n-nyɛ li polo ni.”
111. Yaha! Teemi saha shεli N (Mani Naawuni) ni daa tim wahayi n-zaŋ kana Hawaariyiinanim’ sani, (ka yεli): “Tim ya ma yεlimaŋli, ka ti N tumo (Annabi Issa) yεlimaŋli.” Ka bɛ yεli: “Tinim’ ti yεlimaŋli, dinzuɣu dim shɛhira kadama ti nyεla Muslinnima (ban zaŋ bɛ maŋ’ zaa ti Naawuni).
112. (Teemi) saha shεli Hawaariyiinanim’ ni daa yεli: “Yaa nyini Issa Mariam bia! Di ni bɔŋɔ, a Duuma (Naawuni) ni tooi siɣisi ti bindirigu teebuli na zuɣusaa? Ŋun yεli: “Zom ya Naawuni, yi yi nyɛla ninvuɣu shɛba ban ti Nawuni yεlimaŋli.”
113. Ka bɛ yεli: “Ti bɔrimi ni ti di di (teebuli maa) puuni, ka ti suhuri doni, ka baŋ nia yεliti yεlimaŋli, ka leei ban diri di shɛhira.”
114. Ka Annabi Issa Mariam bia yεli: “Yaa ti Duuma Naawuni! Siɣisim ti bindirigu teebuli na zuɣusaa, ka di leei suhupεlli dabsili n-ti ti pilgunim’ mini ti bahigunima, ka lahi nyɛ alaama shεli din yi A sani na. Dinzuɣu, largim ti, domin nyini n-nyɛŊun gari ŋun kam tiri larginsim.
115. Ka Naawuni yεli: “Achiika! N-nyɛ la Ŋun yɛn siɣisi li n-tin ya na. Amaa! Di nyaaŋa, ŋun tiniŋ gutulunsi yi puuni, tɔ! Achiika! N nyɛla Ŋun yɛn niŋ o azaaba shεli N-ni na ʒin zaŋ li niŋ so binnamda puuni.”
116. Yaha! Teemi saha shεli Naawuni ni yɛn ti yεli Annabi Issa Mariam bia: “Dini bɔŋɔ, nyini n-yεli ninsalinima: “Gbibi ya ma (Annabi Issa), n-ti pahi m ma (Mariam), ka ti leei duumanima ayi ka pa ni Naawuni?” Ka o (Annabi Issa) yεli: A nam simsiya. Di bi tu kamaata ni n-yεli binshɛɣu n-ni ka di yɛlimaŋ’ shɛli, n-yi daa yεli li, tɔ! Achiika! A (Naawuni) mi li. A mi din be n suhu ni, amaa! Mani ʒi din be A sani. Achiika! A nyɛla Ŋun mi din sɔɣi.
117. M (Mani Issa) bi yεli ba shɛli mpahila A ni puhi ma ni shεli, (ka yɛla ba): “Jεmmi ya Naawuni, n Duuma ni yi gba Duuma. Yaha! N daa nyɛla ŋun diri ba shɛhira saha shεli n-ni daa be bɛ puuni. Amaa! Saha shεli Ani daa kpiɣi ma (ka chɛ ba), nyini n-daa nyɛŊun nyari bɛ tuuntumsa. Yaha! Nyini n-nyɛ Shɛhiradira binshɛɣu kam zuɣu.”
118. (Yaa n Duuma Naawuni)! “A yi darigi bɛ tibli, tɔ! Achiika! Bɛ nyɛla A daba, A mi yi lahi chε m-paŋ ba, tɔ! Achiika! A nyɛla Nyɛŋda, Yεmgoliŋgalana.”
119. Ka Naawuni yεli: “Zuŋɔ n-nyɛ dabsili shεli yεlimaŋlinim’ yεlimaŋli ni niŋdi ba anfaani. Bɛ mali Alizanda yili shεŋa kulibɔna ni zɔri di gbinni, ka bɛ nyɛlaban yɛn kpalim di puuni kuli mali wɔra. Naawuni niŋ ba yεda, ka ban gba niŋ Oyεda. Dina n-nyɛ tarli din galsi.
120. Naawuni n-su din be sagbana mini tiŋgbani ni yiko, ni binshɛɣu kam din be di sunsuuni. Yaha! O (Naawuni) nyɛla Toora binshɛɣu kam zuɣu.

Kundivihira

↑ Bachigahinda Din Be Dagbanli Kur'aani Puuni. The Noble Qur'an: Translation of the Meanings (Dagbani language).
↑ Translation of the Meanings of the Noble Qur'an - Dagbani translation, by Muhammad Baba Gutubu.

[quran-1] Bachigahinda Din Be Dagbanli Kur'aani Puuni. The Noble Qur'an: Translation of the Meanings (Dagbani language).

[2] Translation of the Meanings of the Noble Qur'an - Dagbani translation, by Muhammad Baba Gutubu.

[1]

[2]