Roomnim' Suurili

Roomnim' Suurili

surah

Pahi la	Alikuraan
Zuliya wuhibu	الروم
Siɣili-lana yuli	Byzantine Empire
Lahibali kpani	Battle of Antioch
Be lɛbigili zuliya nima ni	30. The Romans, Q31204689
Balli tuma bɛi balli yuli	laribanchi
Tuma ŋɔ maa zaa bɛla URL maa ni	https://quran.com/30
Nahingbaŋ	Meccan surah
Zali kpana din guli niriba zaashee ni nyɛ shɛli	public domain, public domain

Roomnim' Suurili (Ar-Rum ٱلرُّوم)

Suurili ŋɔ maa baŋsiri ti mi ni kadama ninsala yi yεli ni o ti Naawuni yεlimaŋli, tɔ! Di ko ku tooi leei daliri n-zaŋ ti o naɣila ni tuma.

Aaya nima

Aaya nima:

• 1. Alif-Laam-Miim (A.L.M.). [Bachi gaŋ gaŋ ŋɔ maa wuhirimi ni Alkur’aani nyɛla Muɣujizah (lahiʒibsi din ka ŋmali), dama so ʒi di gbinni naɣila Naawuni].
• 2. Bɛ nya nasara Roomnim’ zuɣu.
• 3. Tiŋgbani shεli din be yoma puuni (Syria, ni Iraq, ni Jordan, n-ti pahi Palestine tiŋgbana ni). Amaa! Bɛ nyɛŋbu ŋɔ maa nyaaŋa, ni baalim, bɛ gba ni ti nya nasara (Faarisnim’ zuɣu).
• 4. Yuma biɛla puuni. Naawuni n-su yεllikam piligu ni di bahigu. Dindali maa, ninvuɣu shɛba ban ti Naawuni yεlimaŋli maa gba ni niŋ suhupiεlli.
• 5. Ni Naawuni sɔŋsim, O tirila O ni bɔri so nasara. Yaha! Ŋuna n-nyɛ Nyɛŋda, Zaadali Nambɔoboznaa.
• 6. Di nyɛla Naawuni daalikauli (kadama O ni ti Roomnim’ nasara Faarisnim’ zuɣu), Naawuni mi bi yiɣisiri O daalikauli, amaa! Ninsalinim’ pam bi mi.
• 7. Bɛ (ninsalinim’) mila din be polo ni Dunia biεhigu puuni, amaa! Ka bɛ nyɛla ban tam Bahigudali (Chiyaama) yεla.
• 8. Di ni bɔŋɔ, bɛ bi tεhiri bɛ suhiri ni, Naawuni bi nam sagbana mini tiŋgbani n-ti pahi din be di sunsuuni naɣila ni yεlimaŋli hali ni sahamirili. Yaha! Achiika! Ninsalinim’ pam nyɛla ban niŋdi chɛfuritali ni bɛ Duuma (Naawuni) laɣimbu.
• 9. Di ni bɔŋɔ,bɛ (Maka chɛfurinim’) bi gola tiŋgbani yaaŋa zuɣu ka nya ninvuɣu shεba ban daa kana poi ni bana maa bahigu ni daa nyɛ shεm? Bɛ daa nyɛla ban mali yaa n-gari ba, ka daa ko puri tiŋgbani ni, ka lebgi bɛ tiŋgbana n-gari bɛ (Maka chɛfurinim’) ni lebgi bɛ tiŋgbani shɛm, ka bɛ tuumba daa kaba na ni dalirinim’ din be polo ni (ka bɛ zaɣisi, ka Naawuni daa gbaai ba). Dinzuɣu, Naawuni daa pala Ŋun di ba zualinsi, amaa! Bana n-daa nyɛ ban diri bɛ maŋ zualinsi.
• 10. Din nyaaŋa ka ninvuɣu shεba ban tum tuumbεri maa bahigu daa nyɛ din be, dama bɛ daa labsi Ti (Tinim’ Naawuni) aayanim’ ʒiri, ka daa nyɛla ban maandi li ansarsi.
• 11. Naawuni n-nyɛŊun piindi nambu, din nyaaŋa ka O labsiri li (di kpibu nyaaŋa), din nyaaŋa Osanikabɛ yɛn ti labsi ya na (Zaadali).
• 12. Yaha! Dabsi’ shεli Chiyaama ni yɛn ti yiɣisi maa, bibiɛhi yɛn ti yihi la tamaha (ni Naawuni nambɔzɔbo).
• Ka bɛ kɔŋ ŋun yɛn suhudee ba bɛ duumanim’ maa puuni, ka bɛ leei ban zaɣisiri bɛ duumanim’ maa.
• 14. Yaha! Dabsi’ shεli Chiyaama ni yɛn ti yiɣisi maa, dindali ka bɛ (ninsalinim’) yɛn ti woli woli (ka sokam kpe o kpɛhili shee).
• 15. Dinzuɣu ninvuɣu shεba ban ti Naawuni yεlimaŋli ka tum tuunsuma, bannim’ yɛn ti bela Alizanda kulibɔŋ shɛli ni, ka bɛ tibgiri ba.
• 16. Amaa! Ninvuɣu shεba ban niŋ chεfuritali ka labsi Ti (Tinim’ Naawuni) aayanim’ mini Chiyaama laɣimbu, tɔ!bɛ ni ti zaŋ ba na n-ti niŋ azaaba puuni.
• 17. Dinzuɣu, Naawuni nam niŋ kasi saha shɛli yi ni luhiri wuliŋga, ni saha shɛli biɛɣu ni neeri ya.
• 18. Yaha! Ŋuna n-su paɣibu balibu kam sagbana mini tiŋgbani ni, ni Zaawuni, ni dabsili yi ti pirgi sunsuuni.
• 19. O (Naawuni) yihirila nyɛvuli lana binkpiŋ ni, ka yihiri binkpiŋ nyɛvulilana puuni, ka neeri tiŋgbani di kpibu nyaaŋa. Yaha! Lala ka bɛ yɛn ti yihi ya (yi gbala ni na).
• 20. Yaha! O nam yɛlikpahinda puuni ka O nam ya (Annabi Adam) ni taŋkpaɣu, din nyaaŋa ka yi ti leei ninsalinim’ yεɣili luɣulikam.
• 21. Yaha! O nam yɛlikpahinda puuni ka O nam yi paɣaba n-tin ya yi mammaŋ’ puuni na, domin yi niŋ suhudoo zaŋ chaŋ bɛ sani, ka zaŋ yurlim mini nambɔzɔbo niŋ yi sunsuuni. Achiika! Ŋɔ maa puuni mali kpahimbu n-zaŋ ti ninvuɣu shεba ban tεhira.
• 22. Yaha! O nam yɛlikpahinda puuni nnyɛ sagbana mini tiŋgbani nambu, n-ti pahi yi zilima mini yi ŋmahiŋgbana wolginsim. Achiika! Ŋɔ maa puuni mali kpahimbu n-zaŋ ti binnamda.
• 23. Yaha! O nam yɛlikpahinda puuni nnyɛ yi gom yuŋ mini wuntaŋ’ ni, ni yini bɔri shεli O pini puuni. Achiika! Ŋɔ puuni mali kpahimbu n­zaŋ ti ninvuɣu shεba ban wumda (ka mali li n-tumdi tuma).
• 24. Yaha! O nam yɛlikpahinda puuni ka O wuhiri ya saa nyεɣisibu, ka di nyɛla dabεm mini kore n-zaŋ tin ya, ka O siɣsiri kom na zuɣusaa, ka zaŋ li neei tiŋgbani di kpibu nyaaŋa. Achiika! Ŋɔ maa puuni mali kpahimbu n-ti ninvuɣu shεba ban mali haŋkali.
• 25. Yaha! O nam yɛlikpahinda puuni ka sagbana mini tiŋgbani ʒɛya (ka bi damda) ka di nyɛla O zaligu puuni. Din nyaaŋa, di yiti niŋ kaa O boliyayimzuɣu tiŋgbani ni, a ni nya ka yi yiri (gbala ni na, ni bɛ ti kariya saliya).
• 26. Yaha! O (Naawuni) sula din be sagbana mini tiŋgbani ni, di zaa nyɛla din filindi di maŋa n-tiri O.
• 27. Yaha! Ŋuna (Naawuni) n-nyɛŊun piindi nambu, din nyaaŋa ka o lahi labsi li na (gballi ni), di mi nyɛla soochi nzaŋ ti O. Yaha! Ŋuna n-nyɛŊun ŋmali du n-gari din kam be sagbana mini tiŋgbani ni. Yaha! Ŋuna n-nyɛ Nyεŋda, Yεmgoliŋgalana.
• 28. O (Naawuni) tin ya la ŋmahinli yi mammaŋ’ puuni (ka yɛli): “Di ni bɔŋɔ, yi (ninsalinim’) sulinsi mali tarli yi daarzichi puuni, ka di nyɛla yi ni saɣi ka yi mini ba piri yi daarzichi dede, ka yi nyɛ ban zɔri ba kamani yi ni zɔri yi maŋsi shεm? Tɔ! Lala ka Ti (Tinim’ Naawuni) kahigiri Ti nam yɛlikpahinda n-tiri ninvuɣu shεba ban mali haŋkali.
• 29. Chɛli gba! Ninvuɣu shεba ban di zualinsi maa dolila bɛ suhuyurlim ka di pa ni baŋsim shεli, ka ŋuni n-leei yɛn tooi dolsi Naawuni ni birgi so? Yaha! Bɛ ti bi yɛn mali sɔŋdiba (Zaadali).
• 30. Dinzuɣu (Yaa nyini Annabi)! Zaŋmi a nini tuhi adiini (Muslinsi), ka nyɛla ŋun zaɣisiri adiini kam din pa yɛlimaŋli, di nyɛla Naawuni daadiini shɛli O ni nam ninsalinim’ di zuɣu, taɣibu ka Naawuni nambu (adiini) puuni, dina nnyɛ adiini shεli din tuhi, amaa ninsalinim’ pam bi mi.
• 31. Leemi ya ban labsiri yεllikam O sani, ka zon ya O dabiɛm. Yaha! Puhimi jiŋli, ka di pahi ya ninvuɣu shɛba ban jεmdi binyεr’ shεŋa m-pahi Naawuni zuɣu puuni.
• 32. Di pahi ya ninvuɣu shεba ban piri piri bɛ daadiini ka leei yɛɣa yɛɣa la puuni, ka yɛɣili kam niŋdi suhupiεlli (ka ŋmɛri nyɔɣu)ni din be bɛ sani.
• 33. Yaha! Biɛrim shɛli yi ti shihi ninsalinima, bɛ suhirila Naawuni ka labsiri yεllikam n-tiri O, amaa! O yi ti chε ka bε lam nambɔzɔbo din yiOsanina, aninyakabɛ puuni shεba bo duuma shεba m-pahi bɛ Duuma (Naawuni) zuɣu n-jεmda.
• 34. Domin bɛ niŋ chεfuritali ni Ti (Tinim’ Naawuni) ni ti ba shɛli maa. Tɔ!Bɛ wummi nyεɣisim. Ni baalim, bɛ ni ti baŋ.
• 35. Bee Ti (Tinim’ Naawuni) siɣisila daliri shɛli n-tiba na, ka di nyɛ din yɛri yɛltɔɣa (ka dihitabli) ni binyɛr’ shɛŋabɛ ni jɛmdi m-pahi Naawuni zuɣu maa.
• 36. Yaha! Ti (Tinim’ Naawuni) yi chɛ ka ninsalinim’ lam nambɔzɔbo shεli, ka bɛ niŋ suhupεlli ni dina. Amaa! Zaɣibɛɣu yi nya ba domin bɛ nuhi ni pun daŋsi tum tuumbe’ shεŋa zuɣu,a ni nya ka bɛ nyɛla ban yihiri tamaha.
• 37. Di ni bɔŋɔ,bɛ bi nya kadama achiika! Naaawuni yεlgirila arzichi ntiri O ni bɔri so, ka tahiri miisim na (n-ti tiri O ni bɔri so). Achiika! Ŋɔ maa puuni mali kpahimbu n-zaŋ ti ninvuɣu shɛba ban ti Naawuni yɛlimaŋli.
• 38. Dinzuɣu (Yaa nyini Annabi)! Tim a dɔɣim o talahi shɛli din ʒea zuɣu ni, ni nandana, n-ti pahi sochanda, dina n-nyɛ din gari n-zaŋ ti ninvuɣu shεba ban bɔri Naawuni yεda. Yaha! Bannim’ maa nnyɛ ninvuɣu shεba ban nya tarli.
• 39. Yaha! Yi ni zaŋ shɛli n-ti laɣinyɔri puuni domin di ti nabgi ninsalinim’ daarzichi puuni, tɔ! Di ku nabgi Naawuni sani (dama di ka alibarka). Amaa! Yi ni ti shɛli ka di nyɛ zaka, ka di nyɛla yi bɔrila Naawuni yɛdda zuɣu, (ninvuɣu shɛba ban niŋ lala), tɔ! Bannim’ maa n-nyɛ ban arzichi yɛn nabgi (Naawuni sani).
• 40. Naawuni n-nyɛ Ŋun nam ya, ka largi ya arzichi, din nyaaŋa ka O yɛn kun ya ka ti neei ya. Di ni bɔŋɔ, yi duuma nima maa puuni so beni ni tooi niŋ lala maa puuni shεli?O nam niŋ kasi ka du ka chɛ bɛ ni laɣindi O mini binyɛr’ shɛŋa n-jɛmdi maa.
• 41. Tuumbiɛri yina polo duli mini kom ni, ka di nyε ninsalinim’ ni zaŋ bɛ nuhi tum tuun’ shεŋa zuɣu, domin O (Naawuni) ti chɛ ka bɛ lam bɛ tuun’ shɛŋa daazaaba, domin achiika! Bɛ leei ban yɛn labi na (n-ti niŋ tuuba).
• 42. (Yaa nyin Annabi)! Yεlima: “Gom ya tiŋgbani yaaŋa zuɣu ka nya ninvuɣu shεba ban daa kana poi ni yinim’ maa bahigu ni daa nyɛ shεm, bɛ pam daa nyɛlaban jεmdi binyεr’ shεŋa m-pahi Naawuni zuɣu.”
• 43. Dinzuɣu (yaa nyini Annabi)! Zaŋmi a nini tuhi adiini shɛli din tuhi (Muslinsi daadiini), poi ka dabsi’ shεli din kala amii Naawuni sani ti kana, dindali maa, ninsalinim’ yɛn ti pirgimi (siɣim buyi).
• 44. Ŋun niŋ gutulunsi, tɔ! O gutulunsi bela o zuɣu, ŋun mi tum tuunviεlli, bɛ maŋ’ ka bɛ yɛrgiri ʒiishesuma zaanda.
• 45. Domin O ti yo ninvuɣu shεba ban ti Naawuni yεlimaŋli ka tum tuunsuma samli O pini puuni, achiika! O bi bɔri gutulunima.
• 46. Yaha! O nam yɛlikpahinda puuni ka O timdi pɔhim na ka di ti nyɛ din tiri suhupiεlli lahibali domin O chɛ ka bɛ (ninsalinim’) lam O nambɔzɔbo puuni shɛli. Yaha! Domin ŋarim chana (kom ni) ni O zaligu, domin yi lahi bo o pini puuni shɛli, domin achiika! Yi ni paɣi (Naawuni).
• 47. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) daa pun tim tuun’ shɛba na pɔi ni nyini, ka bɛ daa kaba na ni dalirinima, ka Ti darigi ninvuɣu shɛba ban tum tuumbɛri tibli. Di mi nyɛla talahi Ti zuɣu ni Ti ti ninvuɣu shεba ban ti Naawuni yεlimaŋli nasara (chεfurinim’ zuɣu).
• 48. Naawuni n-nyɛŊun timdi pɔhim na ka di ti dam sagbaŋ, din nyaaŋa kaO yεrigi li sagbana ni O ni bɔri lishεm, ka naan piripiri li yεɣa, ka a nya sakom ka di yiri di (sagbaŋ maa) sunsuuni na, O yi ti chɛ ka di (saa maa) paai O ni bɔri so O daba puuni, a ni nyaka bɛ niŋdi suhupiεlli.
• 49. Amaa! Bɛ di nyɛla ban yihi tamaha pɔi ni bɛ ti siɣisi ba saa maa na.
• 50. Dinzuɣu (Yaa nyini haŋkalilana)! Yulimi Naawuni nambɔzɔbo daalaamanima, O ni neeri tiŋgbani shɛm di kpibu nyaaŋa. Achiika! Ŋun niŋ lala nyɛla Ŋun yɛn tooi neei kpiimba. Yaha! Ŋuna n-nyɛ Toora binshɛɣu kam zuɣu.
• 51. Yaha! Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) yi ti tim pɔhim shɛlina (ka di ti saɣim bimbila), ka bɛ (ninsalinim’) nya li ka di mɔhi, tɔ!Bɛ naan leei gutulunim’ di nyaaŋa.
• 52. (Yaa nyini Annabi)! Achiika! A ku tooi chɛ ka kpiimbi (chɛfurinim’) wum boligu, a mi ku tooi chɛ ka tikpiranim’ wum boligu dindee yi niŋ ka bɛ lԑbi biri.
• 53. Yaha! A pala ŋun yɛn tooi dolsi zoomba ka chɛ bɛ birginsim, a mi ku tooi chɛ ka so wum naɣila ninvuɣu so ŋu ti yεlimaŋli ni Ti (Tinim’ Naawuni) aayanima, ka nyɛla ban zaŋ bɛ maŋ’ zaa n-ti Naawuni (Muslinnima).
• 54. Naawuni n-nyɛ Ŋun nam ya chɔɣinsi puuni na, din nyaaŋa ka O tin ya yaa chɔɣinsi maa nyaaŋa, din nyaaŋa ka O lahi chɛ ka chɔɣinsi mini kurginsim paai ya yaa maa nyaaŋa. O namdila O nibɔri shεm. Yaha! Ŋuna nnyɛ Baŋda, Toora.
• 55. Yaha! Dabsi’ shεli Chiyaama ni yɛn ti yiɣisi, bibiɛhi yɛn ti pola Naawuni kadama bɛ daa bi ʒini (Dunia puuni) naɣila sahayini koŋko (domin dabiɛm zuɣu). Lala ka bɛ daa ŋmalgiri ba ka chɛ yεlimaŋli (Dunia puuni).
• 56. Ka ninvuɣu shεba bɛ (Naawuni) ni ti baŋsim mini iimaansili yεli: “Achiika! Yi daa ʒinila Naawuni ni zali ya shεli tariga (Dunia puuni) hali ni Chiyaama yiɣisibu dali, tɔ! Zuŋɔ n-nyɛ Chiyaama yiɣisibu dabsili maa, amaa! Yi daa pala ban mi (ni yɛlimaŋli n-shiri nyɛ li).”
• 57. Dinzuɣu dindali maa, ninvuɣu shεba ban di zualinsi fabla ti ku niŋ ba anfaani shɛli, bɛ mi pala bɛ ni bɔri shɛba yɛda.
• 58. Yaha! Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) tila ninsalinim’ ŋmahinli kam Alkur’aani ŋɔ maa puuni. (Yaa nyini Annabi)! Achiika! A yi ka ba na ni aaya shεli, tɔ! Achiika! Ninvuɣu shεba ban niŋ chεfuritali maa ni yεli: “Yi pala shɛli m-pahila ban saɣinda.”
• 59. Lala ka Naawuni ŋariti ninvuɣu shεba ban bi mi (yɛlimaŋli) maa suhiri zuɣu.
• 60. Dinzuɣu (Yaa nyini Annabi)! Niŋmi suɣulo, achiika! Naawuni daalikauli nyɛla yεlimaŋli. Dinzuɣu, di chɛ ka ban bi dihitabli (Chiyaama yiɣisibu) maa yɛla muɣisa.