Kihnu

Diyila Dagbani Wikipedia
Kihnu
island
TiŋaEstonia Mali niŋ
Din be shɛli polonaKihnu Rural Municipality Mali niŋ
Wakati luɣiliUTC+02:00, Eastern European Time Mali niŋ
Be ni bee n pa kodoosheei zuɣuGulf of Riga Mali niŋ
Tiŋgbaŋ yaɣili calinli58°7′43″N 23°59′5″E Mali niŋ
Tingbani shɛli din yinaEstonia Mali niŋ
Intangible cultural heritage statusRepresentative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity, Masterpieces of the Oral and Intangible Heritage of Humanity Mali niŋ
Tiŋgbani nahangbani kalinli88005 Mali niŋ
Described at URLhttps://ich.unesco.org/en/RL/00042, https://ich.unesco.org/fr/RL/00042, https://ich.unesco.org/es/RL/00042 Mali niŋ
Category for mapsCategory:Maps of Kihnu Mali niŋ
Map

Kihnu nyɛla kosunsuuni tiŋgbani kuŋ din be Baltic Sea. Ka di yɛliŋ nyɛ 16.4 km2 (6.3 sq mi), dini n-nyɛ kosunsuuni tiŋgbani din galisi Gulf of Riga[1] ka nyɛ din pahiri buyopɔin galisim polo Estonia yaɣili. Ka di waɣilim nyɛ 7 km (4.3 mi) ka yɛliŋ mi nyɛ 3.3 km (2.1 mi), kosunsuuni tiŋgbani maa luɣ'shɛli din du pam nyɛla "8.9 metres (29.2 ft)" dum zaŋ yaɣi kom maa zuɣu.

Kihnu luri la Pärnu County ka di mini kosunsuuni tiŋgbana din laɣim pahi laɣim nam Kihnu Parish, tiŋgbani maa yaɣa din pɔri puuni yini, ka di yɛliŋ nyɛ 16.8 km2 (6.5 sq mi).

Niriba kɔbisiyɔbu ni anahi n daa be Kihnu yuuni 2007, ninvuɣi pisopɔin yini ka n daa nyɛ "primary" shikuru bihi. Di nyɛla tiŋkpansi anahi: Lemsi, Linaküla, Rootsiküla, n-ti pahi Sääre. Daadam ni tooi zaŋ minti pia ni anu yi Pärnu chaŋ Kihnu di yi nyɛ aleepile ka o yɛn kpe, ka loori mi zaŋdi hawa dibaa ata zaŋ yi Pärnu zaŋ chaŋ Manilaid. Mɔɣili maa yi ti maai yaɣi kikaa saha, loori nyɛla din ni too duhi gari ni.

Manilaid kosunsuuni tiŋgbani din baɣi li (bee Manija, Manõja din nyɛ Kihnu yaɣ'shɛli nyɛla) Kihnu niriba ni di shɛli fali tum yuuni 1933 ka mali di kaya ni taɣada kuri bukaata.

UNESCO daa kali la Kihnu kaya ni taɣada pahi "Masterpiece of the Oral and Intangible Heritage of Humanity" Anashaara goli 7 November 2003.[2][3]

Kihnu nyɛla bɛ ni lahi booni shɛli Kihnumua bɛ zuliya yɛltɔɣa puuni. Bali shɛŋa gba bɔlibu shɛŋa n-nyɛ Ķīļu (Latvian), Kynö (Standard Swedish), Kin (Estonian Swedish), ka taarihi ni, Kühnö (German). Estonian Buɣisibu Balli puuni, nyɛla "Kihnu skirt" ni dihiri nuu shɛli ni. Lahabaya pam bɛni wuhiri Kihnu yuli ŋɔ ni pili shɛm, ka di saɣiti dii kani. Di tuuli sabbu ni daa niŋ nyɛla Kyne, yuuni 1386.[4]

Kaya ni taɣada[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Di ni niŋ ka Kihnu dobba tooi yiri ka chari mɔɣili maa, paɣaba n kuli nyɛ ban tumdi tuma nima ni ka nyɛ ban guli konsuuni tiŋgbani maa kaya ni taɣada, n-ti tabili wahi, dɛma ni yiɣijam, ni binkumda. Runo-yili niɣima nyɛla din kpa talahi ni, ka di nɛma din nyɛ nachintɛri mali nahingbaŋ viɛla. Di wuhiri la bɛ kali amiliya niŋbu nɛma, bɛ ni nyɛ ka shɛli gaŋdu ka mali jiri zaŋ ti Kihnu kaya ni taɣad.[5]

Kihnu nyɛla din mali yuli ni di kaya nɛma din gahim ka niriba na kuli yari li saha ŋɔ. Di nɛma maa shɛŋa n-nyɛ (kört), (troi), n-ti pahi "knit mittens". Paɣasari pola nyɛla ban mali bɛ ni tooi yari yaaye shɛli yuŋ (ülalistmine).

Bɛ kaya ni bindira shɛŋa n-nyɛ "rye bread" ni wulijo, kuruchu kpam, bee "Baltic herring" ka bɛ zaŋ li gabi zim ni; zamasuɣu ʒɛri, zahim gbahiruba ni duɣi shɛli; ni bihim nyqɣisili, bindirigu din kpa talahi amiliya yiya.[6] "Seal hunting" nyɛla din be Kihnu, ka bɛ nya ka di nyɛ nim viɛlli. Nim viɛlli din pahi nya kuli noonsi ban be mɔɣini mini yiŋa nimdi, ka bɛ shiri di gba.[citation needed]

Bini din gbaai 19th mini "20th centuries" piligu, Kihnu dobba pam nyɛla ban duhiri shitima nima. Bɛ ni ŋun yuli du pam n-nyɛ Enn Uuetoa, ka niriba pam booni Kihnu Jõnn (1848 – 1913; Jõnn ka Enn nima booni o yuli maa).

Balli[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Tɛmplet:Unreferenced section

Kihnu balli nyɛla bɛ ni tɛhi ka shɛli be North Estonian balli, ka chani doli Saaremaa, Muhu, n-ti pahi Hiiumaa. North Estonian bala bachi kumsi dii bi chani doli taba, kamani Finnic bala. Bala maa chanimi ni "triphthongs". Swedish mali la nuu timbu di bachinima ni mini yɛltɔɣa kumsi ni.

Tiŋgbani biɛhigu mini nɛma tɛri[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Konsunsuuni tiŋgbani maa nyɛla din mali mɔɣi bihigu mini tapiŋ kuɣa ka mali gari konsuuni tiŋgbani pia ni anu, ka di nyɛ vuhim shɛli n-ti noonsi. Zaŋ dolisi "dunes, beach ridges", ni "eastern" polo tankoaɣu, konsuuni tiŋgbani maa dum paai 29.6 m zaŋ du mɔɣili zuɣu maa saa zuɣu.[7]

Climate data for Kihnu (normals 1991–2020, extremes 1931–present)
Month Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec Year
Record high °C (°F) 8.1
(46.6)
6.4
(43.5)
15.0
(59.0)
23.9
(75.0)
29.3
(84.7)
30.6
(87.1)
31.8
(89.2)
31.7
(89.1)
26.6
(79.9)
19.3
(66.7)
12.5
(54.5)
9.3
(48.7)
31.8
(89.2)
Average high °C (°F) 0.0
(32.0)
−1
(30)
1.8
(35.2)
7.6
(45.7)
14.0
(57.2)
18.1
(64.6)
21.3
(70.3)
20.7
(69.3)
16.1
(61.0)
10.2
(50.4)
5.4
(41.7)
2.3
(36.1)
9.7
(49.5)
Daily mean °C (°F) −1.7
(28.9)
−2.9
(26.8)
−0.5
(31.1)
4.5
(40.1)
10.5
(50.9)
14.9
(58.8)
18.3
(64.9)
18.0
(64.4)
13.8
(56.8)
8.3
(46.9)
3.8
(38.8)
0.8
(33.4)
7.3
(45.1)
Average low °C (°F) −3.6
(25.5)
−4.9
(23.2)
−2.7
(27.1)
2.1
(35.8)
7.7
(45.9)
12.3
(54.1)
15.6
(60.1)
15.4
(59.7)
11.5
(52.7)
6.4
(43.5)
2.1
(35.8)
−1
(30)
5.1
(41.2)
Record low °C (°F) −32.4
(−26.3)
−30.8
(−23.4)
−22.6
(−8.7)
−15.7
(3.7)
−2
(28)
3.2
(37.8)
7.1
(44.8)
6.1
(43.0)
0.6
(33.1)
−5.5
(22.1)
−14.5
(5.9)
−29.5
(−21.1)
−32.4
(−26.3)
Average precipitation mm (inches) 42
(1.7)
35
(1.4)
33
(1.3)
33
(1.3)
36
(1.4)
59
(2.3)
62
(2.4)
66
(2.6)
54
(2.1)
67
(2.6)
57
(2.2)
52
(2.0)
595
(23.4)
Average precipitation days (≥ 1.0 mm) 9 7 7 7 7 8 8 9 10 11 12 11 106
Average relative humidity (%) 88 88 85 80 77 80 79 79 81 83 86 87 83
Source: Estonian Weather Service (precipitation days, 1971–2000)[8][9][10][11][12]

Anfooni nima[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Lihi pahi[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Kundivihira[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

  1. C.Michael Hogan. 2011. Gulf of Riga. Encyclopedia of Earth. Eds. P.Saundry & C.J.Cleveland. National Council for Science and the Environment. Washington DC.
  2. Kihnu cultural space – intangible heritage.
  3. Beyond Tallinn: Stunning Places to Visit in Estonia You Never Knew Existed – Europe Guidebook (4 February 2023).
  4. Dictionary of Estonian Place names.
  5. Kihnu wedding.
  6. Food.
  7. "The islands in the Väinameri Sea and the Gulf of Riga". Estonica. Eesti Instituut. 28 September 2012. Archived from the original on 15 August 2016. Retrieved 20 February 2018.
  8. Climate normals-Temperature. Estonian Weather Service.
  9. Climate normals-Precipitation. Estonian Weather Service.
  10. Climate normals-Humidity. Estonian Weather Service.
  11. Kliimanormid-Sademed, õhuniiskus (et). Estonian Weather Service.
  12. Rekordid (Estonian). Estonian Weather Service.

External links[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Tɛmplet:Islands of Estonia Tɛmplet:Islands in the Baltic Sea