Kallawaya

Diyila Dagbani Wikipedia
Kallawaya
people
TiŋaBolivia Mali niŋ
Tingbani shɛli din yinaBolivia Mali niŋ
Intangible cultural heritage statusRepresentative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity, Masterpieces of the Oral and Intangible Heritage of Humanity Mali niŋ
Described at URLhttps://ich.unesco.org/en/RL/00048, https://ich.unesco.org/fr/RL/00048, https://ich.unesco.org/es/RL/00048 Mali niŋ

5 Kallawaya
A group of Kallawaya, c. 1900.

Kallawaya nyɛla daadama nima balishɛli ban be Andes din be Bolivia. Bɛ be la Bautista Saavedra tiŋgbani yaɣili mini Muñecas tiŋgbani yaɣili din be La Paz Department amaa ka bɛ mi ka bɛ nyɛ ninvuɣi shɛba ban tibiri niriba ka chani bɛ naba zuɣu m-paari barinima n-ti tibiriba.[1][2] "UNESCO Safeguarding Project" yɛltɔɣa wuhiya, ni Kallawaya pili la "pre-Inca" saha ka yina Tiwanaku mini Mollo zuliya nima ni, di wuhiya ni bɛ beni m paai yuun tuhili.[1][3] Bɛ nyɛla ban niŋdi zuɣupuri apoleshin' ka lahi mali tihi shɛŋa m-maani tima700 AD. Bɛ daa nyɛla ban fa nyɛvuya pam bahi Panama Canal mɛbu ni, di ni ka bɛ daa mali tim din yina tihi ni n ti tibiri kpaɣiʒeɣu doro din daa luna lala saha.[4] Hali shɛhira shɛŋa wuhiya ni Kallawayas n-nyɛ tuuli quinine din yina ti tibi kpaɣiʒeɣu ka lahi guri li[5] Yuunj 2012, Kallawaya nima ninvuɣi tuhi pia ni yini, ni kɔbisiyɔbu ni pihiyɔbu ni ayi n daa be Bolivia.[6]

Bachi maa ni pili shɛli[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

A Kallawaya woman, politician Lidia Patty in traditional garb.

Enrique Oblitas Poblete yɛltɔɣa wuhiya, ni Bolivian "ethnobotanical specialist",[7] Kallawaya ni tooi nyɛ khalla-wayai gabbu ("binnyura zaŋ pili sara malibu") bee k'alla bee k'alli wayai ("entrance into priesthood").[8] Amaa, shɛhira kani wuhiri ni lala yuli ŋɔ nyɛla Quechua bee Aymara bachj, Puquina bachi pilli, bee ka di yina Kallawaya maŋmaŋa puuni.

Kundivihira[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

  1. 1.0 1.1 Proclamation 2003: "The Andean Cosmovision of the Kallawaya". UNESCO.
  2. Hannß, Katja. "The Etymology of Kallawaya". Journal of Language Contact (10), 2017, p. 219-263
  3. Wisdom of Mollo Culture Kallawaya. boliviacontact.com.
  4. Kallawaya Medicine Men (23 April 2015).
  5. Preedy, Victor R. (2008). Botanical medicine in clinical practice. CABI. pp. 41–. ISBN 978-1-84593-413-2. Archived from the original on November 26, 2017. Retrieved July 27, 2011.
  6. Censo de Población y Vivienda 2012 Bolivia Características de la Población.
  7. Browman, David L.; Schwarz, Ronald A. (1979). Spirits, shamans, and stars: perspectives from South America. Mouton. p. 59. ISBN 978-90-279-7890-5. Archived from the original on March 5, 2017. Retrieved July 27, 2011.
  8. International Folk Music Council; Queen's University (Kingston, Ont.). Dept. of Music (1985). Yearbook of the International Folk Music Council. Published for the International Folk Music Council by the University of Illinois Press. p. 162. Archived from the original on March 5, 2017. Retrieved July 27, 2011.

Further reading[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

  • Abdel-Malek, S, et al. 1995. Drug Leads from the Kallawaya Herbalists of Bolivia. 1. Background, Rationale, Protocol and Anti-HIV Activity. Journal of Ethnopharmacology. 50, no. 3: 157.
  • Bastien, Joseph William. Healers of the Andes: Kallawaya Herbalists and Their Medicinal Plants. Salt Lake City: University of Utah Press, 1987. ISBN 0-87480-278-4
  • Janni, Kevin D, and Joseph W Bastien. 2004. Special Section on Medicinal Plants – Exotic Botanicals in the Kallawaya Pharmacopoeia. Economic Botany. 58: S274.
  • Krippner, S., and E. S. Glenney. 1997. The Kallawaya Healers of the Andes. The Humanistic Psychologist : Bulletin of the Division of Humanistic Psychology, Division 32 of the American Psychological Association. 25, no. 2: 212.

External links[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Lua bi niŋ dede:bad argument #2 to 'title.new' (unrecognized namespace name 'Portal')

Tɛmplet:Traditional Medicine