Seal carving

Diyila Dagbani Wikipedia
Seal carving
activity, type of arts
Yaɣ shelicarving, engraving process, Chinese art Mali niŋ
TiŋaChina Mali niŋ
Tingbani shɛli din yinaChina, China Mali niŋ
Product or material produced or service providedseal Mali niŋ
Intangible cultural heritage statusRepresentative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity Mali niŋ
Described at URLhttps://ich.unesco.org/en/RL/00217, https://ich.unesco.org/fr/RL/00217, https://ich.unesco.org/es/RL/00217 Mali niŋ
Practiced byseal cutter Mali niŋ
Di bukaata nimaseal material Mali niŋ

Seal carving, bɛ ni lahi booni shɛli seal cutting, bee zhuanke din be Chinese (), nyɛla kali "art"din pili China ka naan yi ti yɛligi gili East Asia. Di nyɛla dizaan nima ŋmahi niŋ seal gbunni. Ka bɛ lahi booni li seal engraving.[1]

Taarihi[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Tɛmplet:Unreferenced section "Shang dynasty seals" pa nyɛla bɛ ni mali shɛli kuri bukaata gɔmnanti tuma duri ni, ka di wuhiri kpɛŋ mini yaa."Shang mini Zhou dynasties" ni bɛ ni mali binyɛri shɛŋa m-maani "seal" daa nyɛla binkɔbiri kɔba, copper (bronze), ni kalo nima.Di daa mali la bɛ ni wuhi shɛba lala baŋsim ŋɔ ka bɛ niŋdi li,ni kalomaaniba ban tuma nyɛ din maibu, "seal" nima malibu. Dama lala saha maa ninvuɣi gahinda n daa mali "seals" bɛ tuma shɛhi, Seals nyɛla din gahim ka viɛla. Shang dynasty ni, oracle bone script (甲骨文) ka bɛ daa mal m-maani li. Zhou saha bɛ daa mali binyɛrapam n kuri lala bukaata ŋɔ (dama Chinese nahingbana nyɛla bɛ ni daa na ʒi shɛli), amaa ka di kuli nyɛla dazhuan (大篆) bee jinwen (金文) sabbu nima ko ka bɛ daa mali n tumdi tuma.

"Qin dynasty" ni bɛ ni daa tooi mali seal script shɛli kuri bukaata yuli m-booni xiaozhuan (小篆), Chancellor Li Si n daa dihili niŋ gbana ni ka Emperor Qinshihuang daa saɣiti li, di ni n-nyɛ Chinese nahingbana sabbu din yina polo tuuli. Di ni daa niŋ ka Chinese tandi mɛbu yɛligira, lala saha ŋɔ "seals" daa lahi nyɛla bɛ ni mali shɛŋa m-pahiri duri mɛbu nɛma ni, e.g. bɛ daa yi mali "tile" bee bulooku naai ŋun mali li maa dihiri o tampu di zuɣu. Kamani "seals", gbaa yihi ŋun mali li maa yuli sabbu, saha, bee luɣ'shɛli bɛ ni mali li, din pun' malila sitaaya nima pam, din wuhiri ŋun mali li maa nahingbana.

Song dynastybaŋsim mini seal malibu yuli daa duya. Tum lala saha maa, kuɣ'bala nyɛla bɛ ni mali shɛli n niŋdi seal cutting. Kuɣa din yina Qingtian, saha ŋɔ di pa be Zhejiang yaɣili, ka bɛ booni li "Qingtian stone" (青田印石) ka bɛ ni booni shɛli "Shoushan stone" (壽山印石) din yina Fujian yaɣili daa nyɛ din niŋ bayana.

Yuan dynasty seal cutting daa pun' nyɛla din yɛligi. Ming mini Qing dynasties daa nyɛla salima saha n-ti seal ŋmahibu. Qing dynasty kuɣa din daa yina Mongolia ka bɛ booni li Balin stone (巴林印石)nyɛla bɛ ni daa lahi zaŋ shɛli m-pili tumbu. Ʒemana ŋɔ, Chinesepeentibu tuma bee "calligraphy" tooi mali la "seal" yini bee dibaa ayi.[2]

Karim zɔna din niŋ talahi[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Zhe School (): din be Zhejiang yaɣili, ka bɛ tooi zooi ka bɛ booni li Zhe School for short, bee Xiling School, Xiling Seal Art Society nyaaŋa. Din gaŋdu Ming mini Qing dynasties.

  • Hui School/Wan School (派/): din be Anhui tiŋgbani yaɣili. Din gaŋdu Ming mini Qing dynasties.
  • Hai School (): din be Shanghai ka bɛ zaŋ tiŋa maa yuli boli li. Di nyɛla din nyɛ yu'dubo Qing dynasty mini Republic of China.

Notable artists[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Lihi pahi[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Kundivihira[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

  1. The Oxford Dictionary defines a seal as 'an engraved device used for stamping a seal'
  2. The Seal (en-GB).

Tɛmplet:Seal (East Asia)