Akyn

Diyila Dagbani Wikipedia
Akyn
historical profession
Yaɣ shelinarrator Mali niŋ
Tingbani shɛli din yinaKyrgyzstan Mali niŋ
Intangible cultural heritage statusRepresentative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity, Masterpieces of the Oral and Intangible Heritage of Humanity Mali niŋ
Described at URLhttps://ich.unesco.org/en/RL/00065, https://ich.unesco.org/fr/RL/00065, https://ich.unesco.org/es/RL/00065 Mali niŋ
Paɣaba yuyaAkyna Mali niŋ

Aqyn or akyn (Kazakh: ақын, Kyrgyz: акын, ky; both transcribed as aqın or اقىن), nyɛla improvisational poet ni singer m-be Kazakh mini Kyrgyz kaya ni taɣida ni. Aqyns nyɛla din be di ko ka che zhyraus bee manaschy ,ban nyɛ ''song performers'' bee epic lahabali tiriba.

Yili vali bee kpaɣibu yuli booni aytıs or aytysh, aqyns na zaŋ niŋ song-like recitative sifa, din tooi doli dombra (among Kazakhs) bee komuz (among Kyrgyz). nomadic lifestyle vagoɣi ni mini illiteracy zaŋ ti rural population din n be Central Asia, pre-Soviet times, akyns nyɛla din kpa talahi zaŋ chaŋ niriba tɛha mini bɛ bɛhisi ni pam, ''exposing social vices'', ni ''glorifying heroes''. Soviet saha, bɛ repertoire daa niŋ la yila din nyɛ din paɣara zaŋ n-ti Lenin.[1]

Ʒɛmani aqyns ni tooi lahi ŋma bɛ ''original lyrics mini poetry'' buku.

Kazakh aqyns[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Kazakh akyns zaŋ pahi: Zhanak Kambaruluy (1760–1857), Makhambet Otemisuly (1804–1846), Suyunbai Aronuly (1815–1898), Shernyz Zharylgasov (1817–1881), Birzhan-Sal Khodgulov (1834–1897), Ziaus Baizhanov (1835–1929), Akan Sery Corramsauluy (1843–1913), Zhambyl Zhabayuly (1846–1945), Gaziz Firesoll (mind 1930), Kenen Azerbaev (1884–1976), and Aktan Kereiuly.

Aqyns tooi niŋdi din ni niŋ ka bukaata, ka tooi mali zaɣi ni lahaʒibu bini din niŋdi bɛhigu ni bee or ''nationwide holidays'', etc. Tuma ni bi tumdi dahin shaŋa, aqyn vali nyɛla bɛ ni niŋdi li dahin shɛli. Aqua vaŋɔɣu saha, di mali lari, ka tooi be ka kpɛrigu, ka tooi niŋda ni di ku taba laritry. Saha shaŋa, ''the authorities are trying to subjected to Aytyus censorship when it comes to the power of property or politicians''.[2]

Nomadic bɛhigu mini Akynov art nyɛla din bi saɣa ti fi tuma ni gbaŋ zuɣu tuma. Aquins tuma pam nyɛla din lahi kani.

Kyrgyz aqyns[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Famous Kyrgyz aqyns pahila Qalygul, Arstanbek, Soltonbay, Toqtogul Satylganov, Togoloq Moldo, Qylychty, Naymanbay, Qalmyrza, Eshmanbet, and Beknazar. Saha shaŋa manaschys nyɛla bɛ ni nyɛ ka aqyns story-telling be di ko.

Literature[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

  • Nurmakhan, Zhanash: Kazaktyn 5000 Akyn-zhyrauy. Almaty 2008. ISBN 9965-742-70-7 (in Kazakh)

Lahi lihimi m pahi[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Kundivihira[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

  1. (1970) "The Akyns Sing of Lenin". Yearbook of the International Folk Music Council 2: 77-91. DOI:10.2307/767426.
  2. Цензура не сможет заткнуть айтыс только благодаря народу (ru).

External links[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Tɛmplet:UNESCO Oral and Intangible music


Tɛmplet:Kazakhstan-stub Tɛmplet:Kyrgyzstan-stub Tɛmplet:Folklore-stub