Joseph Yieleh Chireh

Diyila Dagbani Wikipedia
Joseph Yieleh Chireh
Ghana's Ambassador to Algeria (en) Translate

1997 - 2001
Ghana 4th Palimenti din pahiri anahi nira

Silimin gɔli January 7, 2005 - Silimin gɔli January 6, 2009
Piibupiibu yaɣili: Wa West Constituency (en) Translate
N piigo niŋ: 2004 Ghanaian general election (en) Translate
Minister for Local Government (en) Translate

2009 - 2011
Member of the 5th Parliament of the 4th Republic of Ghana (en) Translate

Silimin gɔli January 7, 2009 - Silimin gɔli January 6, 2013
Piibupiibu yaɣili: Wa West Constituency (en) Translate
N piigo niŋ: 2008 Ghanaian general election (en) Translate
Minister for Health of Ghana (en) Translate

2011 - 2012
Benjamin Kumbuor - Alban Bagbin
Member of the 6th Parliament of the 4th Republic of Ghana (en) Translate

Silimin gɔli January 7, 2013 - Silimin gɔli January 6, 2017
Piibupiibu yaɣili: Wa West Constituency (en) Translate
N piigo niŋ: 2012 Ghanaian general election (en) Translate
Member of the 7th Parliament of the 4th Republic of Ghana (en) Translate

Silimin gɔli January 7, 2017 -
Piibupiibu yaɣili: Wa West Constituency (en) Translate
N piigo niŋ: 2016 Ghanaian general election (en) Translate
Silimin gɔli July 8, 1954 (run 69)
O ya TiŋgbaŋGhana
Education
Shikuru shɛli o ni chaŋKwame Nkrumah University of Science and Technology Bachelor of Science (en) Translate : pharmacy (en) Translate
Ghana School of Law (en) Translate Bachelor of Laws (en) Translate : law (en) Translate
Bala yɛlibu, sabbu bee buɣisibuSilmiinsili
Tuma
Tumadiplomat (en) Translate, politician (en) Translate, pharmacist (en) Translate ni barrister (en) Translate
AdiiniChristian (en) Translate
O ni be paati shɛli niNational Democratic Congress

Joseph Yieleh Chireh (bɛ dɔɣi o la silimin goli July 8, 1954) nyɛla Ghana alaafee tum baŋda, alikaale nira, ni siyaasa nira.[1][2] O nyɛla jintɔri kuro zaŋ n-ti Wa West piibupiibu yaɣali. O daa bɛla jinaduu din daa pahi anahi, anu, ayobu ni ayopɔin Ghana. O lahi nyɛla ŋun be Pan-African Parliament.[3]

Piligu biɛhigu mini shikuru baŋsim[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Chireh nyɛla bɛ ni daa dɔɣi so Lassia Tuolu ŋan be Upper West Region, Ghana. O chaŋla o sɛkɛndiri shikuru la Navrongo Secondary School din be Upper East Region la ka daa deei o shɛhira gbana din nye GCE Ordinary mimi Advanced level.[4] O daa chaŋ Kwame Nkrumah University of Science and Technology yuuni 1975 ka dee shɛhirili gbaŋ din nye Bachelor of Pharmacy degree yuuni 1979. O daa tirisi chaŋ Ghana School of Law yuuni 2001 ka daa lee alikaale nira yuuni 2006.[2]

Siyaasa[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

O nyɛla ŋun be National Democratic Congress. Yieleh Chireh daa mi nye daanbolo zaŋ n-ti Procurement Taskforce, PNDC gɔmnanti ni daa kpa shɛli yuuni 1991. O daa nya daanbolo ŋɔ, o tuma n daa nye ni o be vihisi tooni zaŋ chaŋ ku'biɛri dibu minisita tuma yaɣa, no gɔmnanti tuma yaɣa shɛŋa. Di jɛndi zaa daa nyʋla alaafeei yaɣala minisita, laati tuma yaɣali, (Ministry of Health, the Volta River Authority, Electricity Corporation of Ghana and also the former Post & Telecommunications Corporation).[5]

O nyɛla ŋun daa tum tuma pam, ka mani o daa le Regional minister, Ambassador, jintɛri zaŋ n-ti Minister of Local Government and Rural development alaafeei yaɣali minisita.

Regional Minister - Amabassador[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Chireh daa kpɛla National Democratic Congress bɛn daa kpali guuni 1992 saha shɛli paati paati no daa labina Ghana Jerry Rawlings daa piigi o Upper West Region minisita ŋun Rawlings gɔmnanti ni yuuni 1993.

O daa nyɛla minisita ŋɔ yuuni 1993 hali 1997. O daa lahi lee Ambassador Extraordinary and Plenipotentiary zaŋ n-ti Algeria ni Tunisia, Sahrawi Arab Democratic Republic ni Mauritania yuuni 1997 hali ni 2001.[2] O daa lahi lee jintɔri subsequently served as member of parliament jinaduu din daa pahi anahi, anu, ayobu, ni ayopɔin silimin goli January 2005 hali ni silimin goli January 2021.

Jintɔra[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Yuuni 2004 piibupiibu[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

O daa kpaɣiri bo jintɔri tali Wa West piibupiibu yaɣali din daa na yoli kpa silimin goli December 2004 piibupiibu maa ni, ka daa di li n kpe Fourth parliament of the Fourth Republic.[6] Chireh daa lee jintɔri zaŋ n-ti Wa west piibupiibu yaɣali yuuni 2004 Ghana piibupiibu maa ni.[7][8] Ka o daa zani n-ti yaɣalai ŋɔ jinaduu din daa pahi amahi 4th republic, Ghana. O daa diya ni vooti gbaŋ tuhi pia ni ata ni kobishii ni pihinu ni ayobu (13,256), vooti gbaŋ tuhi pishi yin'ka ni kobisiwɔi ni pihinii (19,980) puuni. Ŋɔ daa yiɣisi la vaabi pihiyobu ni ayobu ni chɛnji (66.3%) kobigi puuni. Bɛ daa piigi o mi ka che Vaari Matthew Saa-hi, People's National Convention jintɔri bɔra, ni Edward Yirimambo, New Patriotic Party jintɛri bɔra. Bɛ vooti ŋɔ daa yiɣisi la gbaŋ kobisiyobu ni pihinu ni ata (653) ni gbaŋ tusaayobu ni pisopɔin ni yini (6,071) ka mani bɛ yuya maa ni pɛ' doli shɛm maa. Di daa yiɣisia vaabu buta ni chɛnji (3.3%) ni vaabu pihita ni chɛnji (30.4%), ka mani bɛ yuya ni doli shɛm maa. Chireh daa zani mi ti National Democratic Congress.[7][8] Lala piibupiibu maa ni, National Democratic Congress nim daa dila kuɣusi bɛka ka mani kuɣusi pihiwɔi ni anahi kuɣusi kobishii ni pihita ni jinaduu din daa pahi anahi 4th republic, Ghana.[9]

Yuuni 2008,2012 piibupiibu[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

O daa labi di o kuɣu yuuni 2008[10] din daa njŋ ka o nya vooti gbaŋ tuhi pia ni kobisinahi ni pihiyobu ni anii ka di yiɣisi vaabi pihinu kobigi puuni ka Dari Daniel Kuusongno, New Patriotic Party jinrɔri bɔra, Edward B. Yirimanbo, zangama jintɔri bɔra, daa nya vooti gbaŋ tuaaanahi ni kobisinahi ni pihinu ni anu (4,455) ka di yiɣisi vaabi pishi ni yini ni cbɛnji (21.3%) ni gbaŋ tusaanu ni kobisinu ni pihinahi ni yink (5,541) ka di yiɣisi vaabu pishi ni ayobu ni chɛnji (26.5%) din doli shɛm maa.[10] Jinaduu din pabiri anu ni, o daa bɛla Foreign Affairs komitii, tuma kpuɣibu, Social Welfare ni State Enterprises komitii.[11]

Chireh daa lahi labi di o kuɣu yuuni 2012[12] piibupiibu ni ka nya vooti gbaŋ tuhi pia ni ayobu ni kobisita ni pihiyobu ni anii (16,368) ka di yiɣisi vaabu pihinu ni ayopɔin ni chɛnji (57.71%) kobigi puuni ka New Patriotic Party's jintɔri bɔra, Adams Nuhu Timbile daa nya vooti gbaŋ tusaawɔi ni kobisiwɔi ni pishi ayi'ka (9,918) ka di yiɣisi vaabu pihita ni anahi ni chɛnji (34.97%) kobigi puuni[13]

Yuuni 2016 piibupiibu[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Chireh daa lahi nyɛla bɛ ni piigi so jintɔri zaŋ n-ti Wa West piibupiibu yaɣali ka di pabi bunahi jinaduu din pahiri ayopɔin. O daa nyɛla vooti gbaŋ tuhi pia ni ayi ni kobisiyobu ni pihiyobu ayi'ka (12,658) ka di yiɣisi vaabu pihinahi ni ayi (42.49%) ni chɛnji kobigi puuni ka Patrick Bandanaa, zangama jintɔri bɔra ni Dari Daniel Kuusongno , New Patriotic Party jintɔri bɔra ŋun daa pun zani yuuni 2008 la nya vooti gbaŋ tusaanii ni kobisinii ni ayobu (8,806), k di yiɣisi vaabu pihita yin'ka ni chɛnji (29.56%) kobigi puuni, vooti gbaŋ tusaapɔin ni kobisinahi ni pia ni anu (7,415), ka di yiɣisi vaabu pishi ni anahi ni chɛnji (24.89%) kobigi ka mani yuya maa ni doli shɛm maa.[14]

Jinaduu din pahiri anahi maa ni, o daa nyɛla ŋun be Subsidiary Legislation komitii, Local Government and Rural Development komitii and Appointments komitii.[4]

O ni daa lahi niŋ niya ka yina ni o ti lahi kpaɣiri bo jintɔri tali kpe jinaduu din daa yɛn pahi anii, o daa kɔŋ nasara ka IGP kpaŋ ŋmari kuro, Peter Lanchene Toobu daa di o NDC na gbahihiriba piibupiibu din niŋ maa ni. O daa nyɛla gbaŋ kobisiyopɔin ni pihinu ni anu ka Chireh nya gbaŋ kobisita ni pia ni ayopɔin.[15]

Minister of state[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Silimin goli February 2009, tiŋgbani zuɣulana palo, jilimalana John Atta Mills daa piigi o minisita zaŋ n-ti Local Government and Rural Development.[16] He served as a member of John Atta Mills cabinet ministers.[17] O daa bɛla di ni hali ni silimin goli January 4, 2011, din daa niŋ ka tiŋgbani zuɣulana John Evans Atta Mills daa yina ti piigi o lee alaafeei yaɣali minisita, saha shɛli o ni daa niŋ taɣabu o minisita nim ni.[18]

Professional association[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

O nyɛla ŋun be Ghana Pharmacy Council, ŋun be Pharmacy slSociety of Ghana ni ŋun lahi be West Africa post graduate college of pharmacist.[4] He is also a lawyer and member of the Ghana Bar Association.[19][5]

Chairman of FBNBank Ghana[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Chireh daa nyɛla daanbolo zaŋ n-ti [5] FBNBank Ghana, First Bank of Nigeria Limited siɣim buyi, yuma ayobu din daa pili yuuni 2014 hali ni 2020.[20][21]

Maŋmaŋa biɛhigu[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Chireh nyɛla dolodolo nira ka niŋ amiliya dɔɣi bihi anabi.[22][11]

Lahi nyɛma[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Kundivihira[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

  1. Atoklo, Dziedzom. FBNBank's board chair retires | The Business & Financial Times (en-GB).
  2. 2.0 2.1 2.2 Hon. Chireh Joseph Yieleh. Parliament of Ghana (2009-06-18).
  3. Ghana's representatives at the Pan-African Parliament.[permanent dead link]
  4. 4.0 4.1 4.2 UKGCC (2018-07-11). HON. JOSEPH YIELEH CHIREH (en-US).
  5. 5.0 5.1 5.2 Joseph Yieleh Chireh | FBNBank Ghana Ltd. (en-US).
  6. Elections 2004:Ghana's Parliamentary and Presidential Elections. Electoral Commission of Ghana and the Friedrich Ebert Foundation (November 2005).
  7. 7.0 7.1 FM, Peace. Ghana Election 2004 Results - Wa West Constituency.
  8. 8.0 8.1 Elections 2004; Ghana's Parliamentary and Presidential Elections (PDF). Accra: Electoral Commission of Ghana; Friedrich Ebert Stiftung. 2005. p. 192.
  9. Statistics of Presidential and Parliamentary Election Results (en-US) (2016-08-10).
  10. 10.0 10.1 Parliamentary Results Wa West (Upper West). Ghana Home Page.
  11. 11.0 11.1 Hon. Chireh Joseph Yieleh | The Parliament of Ghana (2011-07-16).
  12. Elections 2012.
  13. FM, Peace. Wa West Constituency Results - Election 2012.
  14. FM, Peace. 2016 Election - Wa West Constituency Results.
  15. Ex-IGP executive secretary beats Yieleh Chireh in Wa West (en-US) (2019-08-25).
  16. "First batch of Ministers Sworn In". Ghana Home Page. 2009-02-13. http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/artikel.php?ID=157698.
  17. President Mills holds first cabinet meeting (en-US).
  18. "Cabinet reshuffle: Zita dropped, Betty for education". Ghana Home Page. 2011-01-04. http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/artikel.php?ID=200624.
  19. Ghana MPs - MP Details - Chireh, Joseph Yieleh.
  20. FBNBANK GHANA ANNOUNCES RETIREMENT OF BOARD CHAIRMAN | FBNBank Ghana Ltd. (en-US).
  21. FBNBank Ghana announces retirement of board chairman (en-gb).
  22. Hon. Joseph Yieleh Chireh (NDC) (Wa West). GhanaDistricts.com.

External links and sources[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Diplomatic posts
Preceded by
?
Ambassador to Algeria
1997–2001
Succeeded by
Kwabena Sekyi
Unrecognised parameter
Preceded by
Wa West
2005–present
Incumbent
Political offices
Preceded by
Yelibora Antumini
Minister for the Upper West Region
1993–1997
Succeeded by
Preceded by Minister for Local Government and Rural Development
2009–2011
Succeeded by
Preceded by Minister for Health
2011–2012
Succeeded by