Selous Agodzi Korabea

Diyila Dagbani Wikipedia
Selous Agodzi Korabea
game reserve
Di pilli ni1922 Mali niŋ
Zuliya wuhibuSelous Mali niŋ
IUCN protected areas categoryIUCN category IV: Habitat/Species Management Area Mali niŋ
TiŋaTanzania Mali niŋ
Din be shɛli polonaLindi Region Mali niŋ
Tiŋgbaŋ yaɣili calinli9°0′0″S 37°24′0″E Mali niŋ
Significant eventlist of World Heritage in Danger, UNESCO World Heritage Site record modification Mali niŋ
Heritage designationWorld Heritage Site Mali niŋ
Lahabaya dundɔŋ din mali dihitabilihttps://www.selousgamereserve.net/ Mali niŋ
World Heritage soliWorld Heritage selection criterion (ix), World Heritage selection criterion (x) Mali niŋ
Map

E-Class

Selous Game Reserve luɣ'shɛli be ni gu ka di be tooni polo, Southern Tanzania. Di tiŋgbani galisim nyɛla 50,000 km2 (19,000 sq mi) ka lahi mali ko'duya. Be daa zaŋli li mi lee UNESCO dunia taara liɣili (UNESCO world Heritage site) yuuni 1982 domini di ni mali binkɔbiri balibu ka di tiŋgbani be nyɛri saɣimbu la. Binkɔbiri balibu shɛba ban be din ni n-nyɛ: wɔbiga, south-central black rhinoceros, ŋamli, gbuɣinli, yo'baa, yo'nahu, Masai giraffe, Plains zebra and Nile nyɛbiga. Be bi saɣi ni ninsal' nima mɛ n-be lala yaɣili ŋɔ. Wildlife Division of the Tanzanian Ministry of Natural Resources mini Tourism nima lihiri niraba ni kpɛri ni ka yiri shɛm.

Linkinima din pahi[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

.http://www.africanworldheritagesites.org/natural-places/woodlands/selous-game-reserve-tanzania.html

.http://www.selousgamereserve.net/

. https://whc.unesco.org/en/list/199

Taarihi[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

German Gɔmnanti zaŋti Tanganyika Hermann von Wissmann n daa nyɛ ŋun yihi lala polo ŋɔ tuuli yuuni 1986, ka bi daa guli ka che tɔhigu yuuni 1905. Be daa zaŋla Frederick Selous yuli tili, tɔha biŋ ŋun daa ti guri ka chɛri tɔhigi, O daa kpila Beho Beho lala luɣili ŋɔ yuuni 1917 o ni daa tuhiri German nima dunia tɔbu tuuli la ŋmɛbu ni (World War I). Ŋun nyɛ Scottish gɔrim baŋda ka lahi nyɛ tingbana gbaŋ ŋmaraKeith Johnston daa kpila Beho Beho yuuni 1879 o ni daa gari tooni n-zaŋ Royal Geographical Society ka be kpuɣi napɔŋ n-chɛni Great Lakes of Africa be mini Joseph Thomson. Tum yuuni 2005, be ni gu ka che lala tiŋgbani ŋɔ ka yɛli ni di zami n-ti gbuɣima biɛhigu shee.[1] Be taɣila tarisi din saɣiti Uranium sɔŋbu.[2] UNESCO nima n daa niŋ lala tarisi taɣibu ŋɔ ka tiŋgbani ŋɔ nima mini laɣinsi pam daa galim ba, shɛhira; Uranium-Network[3] n-ti pahi and Rainforest Rescue.[4]

Tanzania tingbani zuɣulana John Magufuli ni be mɛ Stiegler's Gorge Hydroelectric Power Station zaɣi palli zaŋti 2,115MW, Rufiji River duli.[5] Lala niɣilim buɣim yaa ŋɔ yɛn pahili mi 2,100 megawatts niɣilim buɣim yaa, n gari Tanzania niɣilim buɣim yaa din nyɛ 562 megawatts la. [6] Be pili la di tuma silimiin gɔli 26 July, yuuni 2019 ka tu ni di naai yuuni 2022 puuni. International Union for Conservation of Nature (IUCN) galim Tanzania tiŋgbani zuɣulana ŋɔ O ni tooi mali laasabu ni, kɔm zɔbu din paai 1,000 km2 ni yɛn tooi niŋ binshɛɣu, niraba mini binkobiri ni. Ninvuɣi tuha gbahirila zahim kɔm ŋɔ ni ka shɛba mali li niŋdi pukparigu.[7] Selous ŋɔ yaɣ'shɛŋa nyɛla din be damda. German nima daa na ʒin dalim Rufiji Floodplain, amaa yuuni 1917, Lt. E. William Boville daa garila tooni kpuɣi sɔli din mali anfaani, n buɣisi lala tingbani ŋɔ pa nyɛla salim ni ku lahi tooi be shɛli ni ("uninhabitable")[8]

German Gɔmna zaŋti Tanganyika Hermann von Wissmann n daa nyɛ ŋun yihi lala polo ŋɔ tuuli yuuni 1986, ka bi daa guli ka che tɔhigu yuuni 1905. Be daa zaŋla Frederick Selous yuli tili, tɔha biŋ ŋun daa ti guri ka chɛri tɔhigi, O daa kpila Beho Beho lala luɣili ŋɔ yuuni 1917 o ni daa tuhiri German nima dunia tɔbu tuuli la ŋmɛbu ni (World War I). Ŋun nyɛ Scottish gɔrim baŋda ka lahi nyɛ tingbana gbaŋ ŋmaraKeith Johnston daa kpila Beho Beho yuuni 1879 o ni daa gari tooni n-zaŋ Royal Geographical Society ka be kpuɣi napɔŋ n-chɛni Great Lakes of Africa be mini Joseph Thomson. Tum yuuni 2005, be ni gu ka che lala tiŋgbani ŋɔ ka yɛli ni di zami n-ti gbuɣima biɛhigu shee.[1] Be taɣila tarisi din saɣiti Uranium sɔŋbu.[2] UNESCO nima n daa niŋ lala tarisi taɣibu ŋɔ ka tiŋgbani ŋɔ nima mini laɣinsi pam daa galim ba, shɛhira; Uranium-Network[3] n-ti pahi and Rainforest Rescue.[4

Buɣisibu/Description[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Location within Tanzania

Di luɣishɛŋa din mali niŋ nyambo n-nyɛ Rufiji River, din zoɖi chani Indian Ocean di baɣa Mafia Island ni Stiegler Gorge, yiliŋ di zilim paai 100 metres ka di yɛliŋ nyɛ 100 metres. Binyɛra din be ni n-nyɛ mɔri, typical Acacia savanna, wetlands nti pahi Miombo woodlands. Di mini yɔɣu maa galisi yaa maa,[9]binkɔbiri bi zooi dini paai northern tourist circuit of Tanzania.[10] Yuuni1976, Selous Game Reserve daa mali wɔbiri paai 109,000, ka di wuhi ni ni ka wɔbiri galisi dunia.[11] Zaŋ kana yuuni 2013, the ka be kalinli shee n kana 13,000 – ka daa shee kana 66% yuuni 2009 zaŋ kana 2013.[12], siyaasa nima mini daabihi ban sɔŋdi niraba ka be kuri ba ka be mali di galimi n tira.[13][14]

Yɔɣu ŋɔ luɣ'shɛli na beni ka be sɔɣiri gori tɔhigu din ni, ka lahi zaŋ Rufiji River yaɣ'shɛli niŋ anfooni nima yaabu shee. Linjima nima lahi baɣila di mɔɣili maa, sɔli n lee kani chani ni ka niriba tooi mali la alepile nima din yi Dar es Salaam, chɛni ni, amaa ziliji nima gba tooi paari ni.

Bukunima mini Lahabaya Sabbu[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

  • Peter Matthiessen and Hugo van Lawick (Photography): Sand Rivers. Aurum Press, London 1981, ISBN 0-906053-22-6.
  • Robert J. Ross, The Selous in Africa: A Long Way from Anywhere, Officina Libraria, Milan 2015, 2016 (2nd. ed.), ISBN 9788897737643
  • Rolf D. Baldus: Wild Heart of Africa. Rowland Ward Publications, Johannesburg 2009, ISBN 9780980262674

Kundivihira[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

  1. IUCN Cat Specialist Group (2006). Conservation Strategy for the Lion Panthera leo in Eastern and Southern Africa. Pretoria, South Africa: IUCN.
  2. http://thecitizen.co.tz/magazines/37-tanzania-top-news-story/23732-dar-wins-uranium-battle.html[permanent dead link]
  3. https://web.archive.org/web/20160803025736/http://www.uranium-network.org/index.php/africalink/tanzania/253-press-release-re-world-heritage-comittee-decision-on-selous-game-reserve-boundary-changes
  4. https://rainforest-rescue.org/mailalert/883/unesco-sacrifices-wildlife-preserve-for-uranium-mine
  5. https://www.voanews.com/africa/tanzania-construct-hydropower-plant-national-reserve
  6. https://www.theeastafrican.co.ke/business/Construction-of-Tanzania-hydro-plant-begins/2560-5211880-ig941w/index.html
  7. Fair, James (July 2019). "African reserve threatened by dam". BBC Wildlife. p. 51.
  8. Geographical Journal Volume 50 Issue 4 (October 1917) Pp. 277-283.
  9. https://wayback.archive-it.org/all/20090114222516/http://www.unep-wcmc.org/sites/wh/pdf/Selous%20Tanzania.pdf
  10. https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-0-9802626-7-4
  11. http://www.bornfreeusa.org/downloads/pdf/Ivorys-Curse-2014.pdf
  12. https://www.newscientist.com/article/mg22229692.700-ivory-poaching-funds-most-war-and-terrorism-in-africa.html#.U3YfatJdWSo
  13. http://www.bornfreeusa.org/downloads/pdf/Ivorys-Curse-2014.pdf
  14. https://www.newscientist.com/article/mg22229692.700-ivory-poaching-funds-most-war-and-terrorism-in-africa.html#.U3YfatJdWSo