Saaka Sulley

Diyila Dagbani Wikipedia
Saaka Sulley
ninsala
Paɣa bee dooDoo Mali niŋ
O ya TiŋgbaŋGhana Mali niŋ
Doɣam dabsili1956 Mali niŋ
Dɔɣim TiŋaNaaboɣu, Savelugu-Nanton District Hospital Mali niŋ
Bala yɛlibu, sabbu bee buɣisibuSilmiinsili, Dagbanli Mali niŋ
Tumaauditor, paramount chief Mali niŋ
Shikuru shɛli o ni chaŋKwame Nkrumah University of Science and Technology Mali niŋ
AdiiniMusulunsi Mali niŋ

E-Class


Saaka Sulley (Vo-Naa) nyɛla Ghana bilichina ŋun yi Dagbaŋ na. O nyɛla ninvuɣu so ŋun nyɛ "Regional Auditor" kuro n-ti Ghana Audit Service tumadu' zuɣu la, ka lahi nyɛ Naa n-ti Voɣu din be Kumbuŋ piibu-piibu yaɣili la. O ba n-daa nyɛ Nanton-Naa Sulley ŋun daa kani la.

Piligu[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Bɛ daa dɔɣila Vo-Naa Saaka la yuuni 1953 Nanton din be Savelugu polo ŋɔ, o mini Sayibu Adams niriba pam ni mi so Wilberforce la n-daa laɣim m-mɔɣi bihi yini di ni daa niŋ ka o ma daa ka alaafee, ka lala ŋɔ maa nyɛla din wuhira ni Naa bapira Vo-Naa Saaka mini Sayibu Adams bɛ ni booni so Wilberforce la nyɛla saha yini bihi.[1]

Shikuru Baŋsim Bɔbu[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

O daa pili la shikuru chandi St Joseph Primary shikuru din be Tamale la, o daa bi naai ni ka o ba daa zaŋ o n-ti o bapira daa be Wa, yuuni 1966, ka o lahi tuɣi o shikuru chandi n-daa chaŋ shikuru shɛli din yuli booni Wa Experimental Primary shikuru la. O ni daa ti yi lala shikuru ŋɔ ni naai, ka o lahi chaŋ Damongo Middle Mixed School, n-daa ti naan naai ni ka daa naan kpuɣi napɔŋ chaŋ Damongo Secondary School n-daa ti ʒinila duyini (form one) lala shikuru ŋɔ ni ka o ba, Nantɔŋ Naa daa lahi yihi o ni n-tahi Tamale Secondary School (TAMASCO) ka o ti tuɣi duraayi (Form Two) hali ni duraanu (Form Five). 1977 yuuni ka o daa naai o Form Five. O daa lahi tuɣi duu din pahiri ayɔbu (Sixth Form) la TAMASCO yaha, yuuni 1977 zaŋ chaŋ yuuni 1979. Karimzɔŋ karili din be Kumahi (Kumasi) ka di yuli booni Kwame Nkrumah University of Science and Technology (KNUST) la ka o daa lahi chaŋ, yuuni 1979 hali ti kpa yuuni 1982.[1]

Tuma[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

O ni daa chaŋ KNUST shikuru naai yuuni 1982, Business Secondary School din be Tamale ka bɛ booni li BISCO la, ka o daa niŋ bɛ ni booni binshɛɣu National Service la n-daa wuhi Silmiinsili mini Economics yuma ayi.

Audit Service din be Tamale la ka o daa lahi tum yuuni 1985 hali ni yuuni 1990. O daa yi ni n-lahi chaŋ Nkwakaw din be Eastern Region la n-daa ti lee Auditor. Pɔi ka o daa chaŋ ni, o daa tumla Wa Audit Service yuuni 1990 ti kpa yuuni 1995yuuni. Ka Audit service lahi yihi o n-tahi Naya (Yendi). Ni ka o daa be ka bɛ zaŋ o lɛbi Regional Auditor, Bolgatanga. O daa lahi nyɛla Regional Auditor n-ti Kambɔŋ tiŋa (Kumasi) hali na ni yuuni 2018 ka o daa che tuma (Retired).[1]

Nam[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Vonaa Saaka ba n-daa nyɛ Nantong Naa Sulemana Alhassan ŋun daa kani 2016 yuuni la.[1] Nantong Naa Sulemana daa ʒinila Nantong nam gbandi zuɣu yuun' pihita.[2] Saaka Sulemana n-daa ʒini Nanton Naa gbaŋ Silimiin-gɔli September, yuuni 2018 hali ni March 2019. Voɣu ka N-dan Yaan-naa daa zaŋ piligi Saaka buɣu.[1] Ŋuna n-na diri Voɣu hali ni zuŋɔ ŋɔ.[2]

Kundivihira[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 My Northern Achiever on Sagani TV Episode 27.https://www.youtube.com/watch?v=v820Of-K8Dc Retrieved on 9th October, 2020.
  2. 2.0 2.1 https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/features/Dagbon-chieftaincy-Mr-president-call-Alhaji-Haruna-Tia-Sulemana-to-order-736443