John Evans Fiifi Atta Mills

Diyila Dagbani Wikipedia

E-Class


Professor John Evans Fiifi Atta Mills (21 July 1944 – 24 July 2012) daa nyɛla Ghana tingbaŋ zuɣulan' kuro ni Ghana alikaali baŋda ŋun daa di zuɣulan' tali[1] yuuni 2009 hali ka kum daa ti wooi o yuuni 2012. O daa pɔla Ghana zuɣulantali pɔri January 7, 2009 saha shɛli O ni daa luhi Wabigu party (New Patriotic Party) toondana, Nana Akufo-Addo yuuni 2008[2] piibu piibu ni la. Ŋuni n-daa nyɛ tingbani zuɣulan'paa yuuni 1997 hali ni 2001 n-ti tingbani zuɣulan'kuro, Jerry Rawlings.

O daa lɛbi la toondana n-ti Lɛm paati (National Democratic Congress) ka daa bɔ nam maa buyi zuɣu ka lu, yuuni 2000 mini 2004. Amaa O ni daa zani yuuni 2008, O daa dimi saha shɛli piibu-piibu ni daa va n-kpari ka ti lahi labi chaŋ piibu-piibu maani. Ŋuni n-na nyɛ Ghana zuɣulan'tuuli ŋun daa kpi, ka na be Nam ni.

Prof

John Evans Fiifi Atta Mills
Doɣam dabsili21 July 1944
Tarkwa, Gold Coast
Kum dabsili24 July 2012 (Yum'pihiyobu ni anii) Accra, Ghana
Resting placeAsomdwee Park, Accra, Ghana
Alma materAchimota School

University of Ghana(LLB, 1967) London School of economics(LLM, 1968) School of Oriental and African Studies School of Law

University of London (PhD, 1971)
TumaLaw Professor
Tuun kurili sheiUniversity of Ghana, Legon
Siyaasa yaɣaliNational Democratic Congress(NDC)
Spouse(s)Ernestina Naadu Mills (nee Botchway)
BihiSam Kofi Atta Mills
AwardsGlo - CAF Platinum Award

Lifetime Africa Achievement Prize

The Fritz Redlich Alumni Award

Shikuru Baŋsim[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Bɛ daa dɔɣila John Evans Fiifi Atta Mills silimiin goli 21 July,1944 Tarkwa tingbani din be Ghana wulinluhili polo ŋɔ, Western Region m-bala. Fante bila n-nyɛ O, ka O daa zooi tiŋ yuli booni Ekumfi Otuam din be  Mfantsiman East piibu-piibu yaɣili din be Ghana sunsuuni la, Central Region. O daa pilila O bilim ni shikuru Huni Valley Methodist Primary School. O shikuru baŋsim yaligibu zuɣu, O daa chaŋla O sunsuuni shikuru Komenda Methodist Middle School. O ni daa karim siɣisi ni, O daa tuɣi la bikura shikuru shɛli bɛ ni booni Achimota Secondary School. O ni daa naai ni, O daa deela O dahalali shɛhara gbaŋ yuuni 1961 ni, Advanced-Level shɛhara gbaŋ yuuni 1963. O daa lahi zaŋla nimmɔhi yo, ka lahi chaŋ ninkura shikuru shɛli bɛ ni booni University of Ghana, Legon la n-ti karim siɣisi Zalisi ka daa deei Bachelor of Law, Degree, LLB ni Professional law shɛhara gbaŋ yuuni 1967.

John Evans Fiifi Atta Mills daa lahi chaŋla London School of Economics and Political Science n-ti karim siɣisi ka daa deei LLM shɛhara gbaŋ yuuni 1968. Di nyaaŋa, O daa lahi deela Law Dɔɣita Degree, PhD  School of Oriental and African Studies School of Law din daa be federal University of London saha shɛli O ni daa sabi O Dɔɣita tali buku din daa jɛndi farigu, kɔhimma ni damma lɛbigimsim (taxation and economic development) yuuni 1971. O daa nyɛla yuum'pishi ni ayopɔin ka karim naai dɔɣita tali ŋɔ.

O ni daa be siyaasa ni, kɔŋ ni zɔm kam daa mi O la Prof, pirimla saha gbaliŋ shɛli O ni daa zaŋ kpalim m-be shikuru baŋsim bɔbu ni maa zuɣu. O siyaasa salalaantaba gba daa booni O mi Asomdweehene, Kambonsili din gbunni n-nyɛ 'Suhudoo Naa'.

Siyaasa Tali[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Ghana Zuɣulan' paa[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Bɛ ni daa ti bɔri ni bɛ po tingbaŋ' zuɣulaanima pɔri yuuni 1992 maa zuɣu, National Convention Party (NCP) daa zaŋla bɛ kpalanzuya na n-ti gbuni National Democratic Congress (NDC). Provisional National Defence Council (PNDC) daambal'kuro ni tingbaŋ zuɣulana, Flight-Lieutenant Jerry John Rawlings daa piila NCP nima kpɛma, Kow Nkensen Arkaah wulana ni bɛ bo nam maa. Bɛ ni daa di 1992 piibu-piibu maa, Arkaah daa di la tingbaŋ zuɣulan' paa 1992–1996.

Amaa, January 29, 1996, NCP Nima daa waligiya ka che NDC. Arkaah ŋun daa be National Convention Party daa lahi zaŋ O kpalanzuya na n-ti gbuni New Patriotic Party ka bɛ daa lahi piigi O Nam-bɔri wulana n-ti  John Agyekum Kufuor ni bɛ zaŋ bɛ nyɔri n-kpa National Democratic Congress. Rawlings daa piila Atta Mills ni O lԑbi O zuɣulan'paa ka lahi labi bo tingbaŋ zuɣulan' tali din pahiri ayi zuɣu ka Naawuni daa lahi ti ba nasara ka bɛ di 1996-2000. Atta Mills n-daa nyɛ daambalo n ti Police Council of Ghana ni daambalo zaŋ ti  Economic Management Team.

Ghana Zuɣulan' tali piibu-piibu[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Yuuni 2000, John Evans Fiifi Atta Mills n-daa zani n-ti Lɛm Paati (NDC) ni bɛ bo tingbaŋ Zuɣulan' tali saha shɛli Rawlings ni daa di O Nam saɣi, kamani tingbani maa zalikpana ni wuhi shɛm.

John Evans Fiifi Atta Mills nyintaa ŋun daa yi polo zaŋ chaŋ nam maa bɔbu polo n-daa nyɛ John Agyekum Kufuor, ŋun daa zani n-ti Wɔbigu paati, New Patriotic Party (NPP). Dagbamba yɛliya ni buu lihiri la O ma noli ka ŋubiri mɔri, lala maa zuɣu, nyintahili daa kuli yiɣisimi n-wuɣiliŋ Atta Mills polo ni ka dama, bɛ yi piigi O tingbaŋ zuɣulana, ŋun bi yɛn mali O zuɣu piibu naɣila Rawlings ni bɔri shɛli  biɛɣukulo kam. Piibu-piibu biɛɣu maa ni daa ti neei December 7, 2000, John Evans Fiifi Atta Mills daa nyɛla 44.8% ka Kufuor di 48.4%. Di ni daa bi paai kɔbigi maa zuɣu, December 28, 2000, Ghana daa lahi labi mi niŋ piibu-piibu maa ka  Kufuor daa zaŋ vaabu  56.9% kɔbigi puuni n-di John Evans Fiifi Atta Mills. Lala ŋɔ zuɣu, bɛ daa piila Kufuor ka po o pɔri n-kpɛhi nam ni January 7, 2001.

Yuuni 2002, Lɛm Paatinima daa piila bihi bapira John Evans Fiifi Atta Mills ni O lԑbi bɛ paati maa toondana zaŋ chaŋ 2004 piibu-piibu la ni. Tɔ amaa, tingbaŋ zuɣulana, John Agyekum Kufuor daa lahi di o mi ni 52.45% kɔbigi puuni.

December 21, 2006, Lɛm Paatinima daa lahi piigi O mi ni o lahi lɛbi bɛ paati maa toondana zaŋ chaŋ yuuni 2008 tingbaŋ zuɣulana tali piibu-piibu ni. O daa dila O nyintahi maa ni  81.4% (1,362 votes) kɔbigi puuni. O nyintahi maa n-daa nyɛ Ekwow Spio-Garbrah, Alhaji Mahama Iddrisu, ni Eddie Annan.

Yuuni 2008 piibu-piibu ni daa paagi, John Agyekum Kufuor daa di la o yuma nii nam naai dinzuɣu ka ku lahi tooi zani yaha. Lala saha ŋɔ sunsuuni ka bɛ daa ŋuri BETTER GHANA AGENDA taachi.

Yuuni 2008, John Evans Fiifi Atta Mills nam nyintaa Wabigu Paati daa nyɛla Nana Addo Dankwa Akufo-Addo. John Evans Fiifi Atta Mills taachi yuuni maa piibu-piibu maa saha daa nyɛla "A Better Man for a Better Ghana". O daa yɛliya: "Salo maa kuli fabindimi. Be yɛrimi ni bɛ biɛhisi kuli labirila nyaaŋa zuŋɔ yuma anii m-bala. Dinzuɣu, di yi niŋ ka Ghana shiri nyɛla din zoora, salo maa ban na bi nyari li bɛ biɛhisi puuni".

Tuuli piibu-piibu maa daa tila Nana Addo Dankwa Akufo-Addo 49.13%, ka ti John Evans Fiifi Atta Mills 47.92% kobigi puuni. Lala ŋɔ zuɣu, piibu-piibu tuma duu nim' daa lahi labimi n-kpa piibu-piibu palli 28th December 2008. Din daa naagi, John Evans Fiifi Atta Mills daa kuli dila Nana Addo Dankwa Akufo-Addo biɛla. To amaa, yɛligola ni sangaya daa chɛmi ka Tain din be  piibu-piibu yaɣili Brong Ahafo Region nim’ daa bi tooi niŋ bɛ piibu-piibu. Lala maa zuɣu, piibu-piibu tuma yili nim’ daa lahi kpala piibu-piibu n-ti ba January 2, 2009.

Di karikari ni di bahigu daa ʒila zuɣusuŋ n-ti John Evans Fiifi Atta Mills mini o nyaandoliba zaa, dama O daa nyɛla  50.23% ka Nana Addo Dankwa Akufo-Addo mi nyɛ 49.77%. John Evans Fiifi Atta Mills n-daa lԑbi tingbaŋ Zuɣulana ŋun pahi ata ni Ghana 4th Republic tali ni. Atta Mills daa tooi zooi ka O buɣisiri O maŋa ni ŋun nyɛla "Salo buŋa  ŋun mali dihitabili ni salo biɛhisuŋ kamanI Nkrumah buɣisibu ni".

John Evans Fiifi Atta Mills daa pola Ghana tingbaŋ Zuɣulan' tali pɔri January 7, 2009 ni suhudoo. O daa dila O suɣulo nyɔri O ni daa ti di nam maa.

Ghana Zuɣulan' tali[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Jilimalan'Mills gomnanti maa daa di nasara nim pam. Dinni ka tingbani ŋɔ daa pili kpam gbibu ni nimmohi bɛ ni daa nya kpa'boɣ'kari shɛli tingbaŋ zuɣulan'kuro Jilimalana Kufuor saha la. [19] Mills daa lahi deei nupugu ni o ni daa kpaŋ omaŋa ka tingbaŋ ŋɔ bomma ni nyamma yaɣa pam ti tooni lala saha maa. ŋuni n daa lahi nyɛ tuuli tingbaŋ zuɣulana ŋun na be nam ni ka bɛ lahi piigi O zali ni o bo nam. [9] O tingbani zuɣulantali ni daa di nasara n zali bob'suma yaɣ'shɛŋa n kahagi n dɔ gbunni ŋɔ:

Tiŋgbani Bomma ni Nyamma[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Jilimalana Mills Gomnanti ni ka Gana bomma ni nyamma daa nya vuhim hali ka nɛma dahi ni pahiri shɛm (inflation) daa sigitiŋ'hali ni kalinli din bi paai vaabu pia pubu kob'gi puuni, dini n nyɛ vaapu dibaanii ni tɔbu dibaa anahi (8.4%) [20] (binshɛli din naʒin niŋ bini din gbaai yuum'pihinahi ni ayi Gana nyevuli puuni kamani bini din gbaai 1970 hali ni 2012). Yuuni 2008 Burinya goli ni, lala nɛma dahi pahibu pahibu ŋɔ daa nyɛla kobiga puuni vaabu pishi ayi ka ni tobu zag'yini (18.1%) ka Mills deei tiŋgbani zuɣulantali.[21] ŋɔ wuhiya ni Mills daa zaŋ bomma ni nyamma baŋsim ni so pala m biri tingbani ŋɔ ni din ni niŋ ka faako kana tiŋgbani ŋɔ ni.

Shikuru Baŋsim[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Alaafeei[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Tiŋgbani gbubibu ni Tiŋduya Bɛhigu[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Pukparilim, Niɣilim buɣum bayana niŋbu ni Tiŋkpansi lɛbigimsim[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Tuma[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

John Evans Fiifi Atta Mills tuma piligu daa nyɛla chicha tali ka o daa wuhirila zalisi yɛltɔɣa din be Faculty of Law, University of Ghana. O daa kuli paagi yuum' pishi ni anu n-wuhiri Legon mini di tatabiti Ghana ni tiŋduya ni zaa. O daa nyɛla Fulbright Scholar programme, Stanford Law School din be US yuuni 1971.

O daa nyela Professor n chani  Temple University (Philadelphia, USA), yuuni 1978 hali ni 1979 ka daa lahi tuɣi li yuuni 1986 hali ni 1987. O lahi chani la Leiden University din be Netherlands nti wuhira yuuni 1985 hali ni 1986. Lala saha maa sunsuuni 1970-1980, o daa sabi bukunim'mini gbana pam din jɛndi farigu deebu baŋsim yaɣili (taxation).

Di mini o daa wuhiri shikuru maa zaa yɔli, O daa nyɛla Komishina kpɛma nti yaɣ’ shɛli bɛ ni booni Ghana Internal Revenue Service (1988-1993) saha  shɛli tiŋgbaŋ zuɣulana Jerry John Rawlings ni daa nyɛ sooja gomnanti la. Bɛ daa lahi labimi piigo Komishina yaha yuuni 1993 hali ni 1996. Yuuni 1992, O daa lɛbi la  Zalisi Associate Prɔfɛisa University of Ghana. Yuuni 2002, O daa lɛbi la chani la Liu Institute for Global Issues din be  University of British Columbia, Vancouver, British Columbia din daa gbini kpalanzuya ni Canadian International Development Agency(CIDA) – International Development Research Centre (IDRC) fellowship programme.

Maŋmaŋa biɛhigu[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

O paɣa n-daa nyɛ Ernestina Naadu Mills (née Botchway),[3][4][5][6][7]ka O daa nyɛ karim'ma, ka mali bia ŋun yuli booni Sam Kofi Atta Mills. Bɛ daa wumsi O mi tamla Methodist nim’ zali kpana zuɣu[8]. O daa nyɛla cousin n-ti lala saha maa Gold Coast lawyer, Thomas Hutton-Mills, Jr. O zosimo n-daa nyɛ T. B. Joshua of The Synagogue, Church of All Nations in Lagos, Nigeria, ka daa kaari O saha kam asori duu maa ni. O daa yɛliya, ni din daa niŋ ka Joshua yɛli O ni pɔi ka O lɛbi Tiŋgbani zuɣulana, sheela ka O zani piibupiibu m-paai buta zuɣu ka naai tooi di piibupiibu maa.[9][10]. Atta Mills daa nyɛla bɔlli ni yiɣ'jam yaɣili administrata, o daa tim nuu pam Ghana Hockey Association, National Sports Council of Ghana, Ghana Olympic Committee ni Accra Hearts of Oak Sporting Club. O daa min nyɛ bɛ kuɣilana saha shɛli. O daa bɔri ko'duɣili pam. Ka daa ŋme n-ti Gana Hockey team maa (O nyɛla hockey ŋmɛri biŋ Gana ŋɔ hali ka Naawuni daa ti bohi O zuɣu)[11][12]. O daa nyɛla Hearts of Oak kpamba maa ni yino, Kuɣulan'kuro Black Stars Management Team ka lahi nyɛ Manchester United nyaan’dola[13].

O Doro ni O Kpibu[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Mills daa nyɛla ŋun kpi silimin goli July biɛɣu pishi ni anahi dali 2022, 37 Military Hospital din be Ankara la[14]. Dabaata nyaaŋa, O ni daa puhi O doɣim chuɣu din pahiri yuum'pisɔpɔin ayi ka. Daliri shɛli din daa ku'O daa na bi yi polo. Dama O daa na yoli yila US na ka di nyɛla O chaŋmi ti vihi O maŋa din daa niŋ ka O mali loŋni doro[15][16][17]. O kuli ni daa yɛn yi polo, O offici nim’daa yɛliya ni O kpimi hawanim'nyaaŋa ka bɛ naai yihili na polo, amaa karachi so ŋun doli daa yɛliya ni O daa yɛliya ni O niŋgbuna dii bi nyaɣisa n-neei biɛɣu ka O naai kpi maa. To amaa, Mills' biɛli Dr. Cadman Mills daa yɛliya gbala maa ni, ni doriti pam n-daa laɣim ku'O maa, kamani hemorrhagic stroke din yina ʒi'soya gbariginsim zuɣupuri puuni[18][19][20][21]. BBC nima gba daa yɛliya ni O yɛltɔɣa daa taɣimi chiri gbaliŋ. Former minister Elizabeth Ohene daa yɛliya, ni din daa niŋ ka bɛ gbubili ŋumaŋuma ni mills kpimi, O nini daa bi tiɣi ni Mills kpiya.

"Kamani yuma ata ni yuma anahi din gari la, niriba gbubi mi ni Mills ka alaafee ka shaba yɛri ni O kpimi gba. Ka O daa yina ti yɛli ni O bi biɛra"[22]. O zuɣulaan paa John Dramani Mahama n-daa nyɛ ŋun daa zani O zaashee maa din daa niŋ ka O kpi. Ka daa po pɔri yuŋ kurigi anii lala dabisili shɛli O ni daa kani maa ka di nyɛla Gana constitusa ni wuhi shɛm. Mahama ʒii daa naala saha shɛli Mills' ʒii ni daa naai. Ka di daa che biɛla ni piibupiibu, ka O gba daa zani ni bɛ piigi O.[23][24]

O Sɔɣibu[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Atta Mills' gballi din be Asomdwee Park, Accra tum yuuni 2013

O Tingbani Nam Sɔɣibu[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Salo Wumbu[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

O Sabiri Shɛŋa[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Mills' sabibu nima[25][26][27][28] shɛŋa n-nye:

  • Taxation of Periodical or Deferred Payments arising from the Sale of Fixed Capital (1974)
  • Exemption of Dividends from Income Taxation: A Critical Appraisal (1977)
  • Report of the Tax Review Commission, Ghana, parts 1 – 3 (1977)
  • Ghana’s Income Tax Laws and the Investor (1978)
  • Ghana's New Investment Code: An Appraisal (1986)
  • Criminal Law Treatment of Sexual Activity
  • The role of the state in the evolution of the family in Anglophone countries of Africa: An overview
  • A survey of taxes on the individual in Ghana
  • Ghana's wealth tax: Some issues and problems
  • Africa in the World (2002)[29]
  • NEPAD and New International Relations (2002)[30]
  • The Decline of a Regional Fishing Nation: The Case of Ghana and West Africa (2004)[31]

O Teebu ni O Ni Che shɛli[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Bust of Atta Mills at the John Evans Atta Mills Centre for Law and Governance, GIMPA, Accra

O ni nyɛ tingbaŋ zuɣulana,Mills daa nyɛla gun deei 2009 Glo-CAF platinum kpaŋmaŋ'pini O ni daa mali zaɣa ni tab’song n-ti diɛma ni yiɣijam toon’tibo tiŋgbani maa ni zuɣu.”[88]

Mills ni Kani naai, kpaŋmaŋ pini din nyɛ Gomnanti so ŋʋn zaŋ yɛlimaŋli mini lɛbiginsim Gbaŋsabila tingbaŋ yuuni(2012). Ban daa ti kpaŋmaŋ'pini ŋɔ daa yɛliya ni bɛ nya O biɛhisuŋ, kookali,zaɣa nti pahi nia suŋ zaŋ kpa democracy Gomnanti ni lɛbiginsim zaŋ ti Ghana ni Gbaŋsabila zaa. Lala biɛhigu din gahim ŋɔ tu paɣisibu. Ka Che di zaŋ taɣirisuŋ na O niriba biɛhigu ni zuŋɔ kuli mali wara. O ni daa yihi O zuɣu ni O zabi ka taɣi ka gu aadallichi zaŋti sokam nyɛla din yi polo ka mali jilima duniya yeei dundɔŋni ka gbansabila nangban’yini zaa baŋ ka mali dihitabili ni ti yi nya taba ka ti nyɛ yim ka wumdi sokam yeei, ti ni tooi beni ni suhudoo ni nangbanyini ni taba,ka di che ka lɛbiginsim be ti tinsi puuni ni biɛhigu toon’tibo.Lala toon’daanba gɔ zaɣ'yino kam kuli mali la kpaŋmaŋ Ghana toon’tibo ni di zoobu, Ka Ghana zaa yuli”. Yuuni 2013 kpaŋmaŋ pina la, O daa deei la pini O kalinsi nyaaŋa ka di nyɛla kpaŋmaŋ shɛli din be Gbansabila tiŋgbani zuɣu, ni bɛ teei O ni daa tum di nasara shɛŋa,ni O toon’tali.

Institute of International Education (IIE) din be New York City gba daa nyɛla ban ti O pin’titali O kalinsi nyaaŋa, Fritz Redlich shikuru bi’kura pina ni bɛ teei O tuma din tu paɣisibu ka kpaŋsiri nangbanyini mini yɛda Ghana ni duniya sunsuuni, ni O sɔŋsim ti shikuru toon’tibo ni di mali Ghana bi’pola shili n-guli zuŋɔ dali kparigɔɣu, anduniya biɛhigu bɛrisuŋ ni di ti O tuuli sɔŋsim din yi polo ni di che ka O leei zuɣulana zaŋ ti Gbansabila tiŋa din nyɛ O leei Ghana zuɣulana”.

Din yɛn bo nin’tiɣili zaŋ ti Mills dagonia zaŋ kpa zalisi mini zuɣulan’suŋ tali polo, Ghana institute of Management and Public Administration, kpala John Evans Atta Mills laɣingu ni di kpaŋsi zaligu mini zuɣulan’tali, ni di bo vihigu din mali yaa,zaligu bɔhinbu, duniya zuɣulan’tali ni daadam biɛlim soya.

O kalinsi nyaaŋa, bɛ daa labimi bɔli Agkara pal’daa la John Evans Atta Mills pali daa ka di nyɛ Agkara Assembly yɛda ni. Cape Coast gba pal'shɛli din chani ti yiri Cape Coast Castle hali ni Mfantsipim pal'chira gba daa labimi bɔli tingbani zuɣulana John Evans Atta Mills palli ka di nyɛ Cape Coast Osaberema Kwesi Arthur gun nyɛ nazuɣu Cape Coast m-boli li ka o leei ʒi Ogua yaɣili. N lahi pahi O mali nuu timbu ni tinkpansi zoobu ni di lɛbigibu Suhum Municipal Assembili ni Ga wulinluhili yaɣili. Assembili daa zaŋ O yuli m-boli zuɣ'saa pala. Yaha Obuasi Municipal Assembili daa tibigi Mills ka zaŋ O yuli m-boli palli din daa be Obuasi Salin’bɔɣili tiŋa wulinluhili polo. Hali Nandom Assembili gba daa tibigi Mills ka zaŋ O yuli m-boli bɛ palli O ni daa bo District n-ti ba yuuni 2012 la zuɣu. Bɛ daa labimi m-boli karim baŋsim du’karili din nyɛ Salvation Army Shikuru la tingbani zuɣulana John Evans Atta Mills karim baŋsim duu din kpaŋmaŋ'yi polo.Tabibi baŋsim laɣingu daa kpa Mills ni karim siɣisi karimbu shɛŋa din be Huni Valley Methodist shikuru ni di teei O kpaŋmaŋ'yɛla. Hali University of Ghana,Legon daa laɣimya n-zang O yuli n-ti baŋsim yaɣili zaŋ kpa zalisi zalibu duu,ni (Deen kuri o Professor Akua kuenyehia),ni bɛ teei O ni daa nyɛ Professor mini zuɣulana ka sɔŋ bɛ yaɣili maa Shɛm. Yuuni 2015, Ghana tingbani zuɣulana daa zaŋla Mills yuli n-ti secondary shikuru Pali shɛli bɛ ni daa na kuli yoli yooi Otuam, O ya tingbani. Alikaali lahingu din be Ghana la Daa zaŋ Atta Mills yuli m-boli bɛ tuma du’zuɣu karili ni bɛ paɣi O kpaŋmaŋ' ni O ni daa gbubi democracy ni yɛlimaŋli maa zuɣu, ni ka daa lahi niŋ kam ni O zooi alikaali yaɣili. Din lahi pahi, vihigu laɣin’zugu bɛ ni mi shɛli Kwame Nkrumah-Atta Mills Legacy institute (KNAMLI) daa kpa mi ni di bɔhim siyasa shɛli tingbani zuɣu'lana Mills ni daa yu dama O daa bi doli O suhuyubu.Yaha, O daa zaɣisi tiɛhi biɛri bɔhimbu, kpuŋkpaŋkpaɣa ni zilin’tula kamani anduniya ninvuɣu gahinda kamani Mahatma Gandhi, Martin Luther King Jr, Kwame Nkrumah ni Nelson Mandela gba ni daa tuhira. Ŋɔ yɛn zalila yuli din ku kpi ka di tu ni ti guli, ka deei ka zaŋli baŋsi paɣ'sara ni nachimba. Lala du’zuɣu nyɛla tiɛhi-ziliŋ n-ti Strategiy Studies mini Oganization din chani doli Nkrumah ni bahi lala lahingu maa noli ni di gbaai shɛli kam. Anduniya taliŋ chuɣu(World Post Day) 2013 yuuni ni zani, Ghana taliŋnima mini lahabaya wuligibunima daa zaŋla bɛ kpalanzuya gbuni taba n-yihi Atta Mills anfooninima ni di wuhi bɛ nin’tiɣili zaŋ Chaŋ O ni daa mali kpaŋmaŋa O tuma polo la.O daa bi pii kaɣili ka zaŋ dɔɣu n-ti so,ka nangbanyini daa be O siyasa ni. Bɛ ni yɛn tibigi sɔŋsim ni toon’tibo tibo shɛli O ni bo n-ti diɛma ni yiɣijam zaa, hockey mi ka di daa kuli miri cho, duniya zaa hockey laɣim gbaai yilinima zaŋla yuuni pulini hockey kparigɔŋ shɛli din yɛn be duniya yaɣa, John Evans Atta Mills yuuni kparigɔɣu,bɛ ni niŋ binyɛri shɛŋa din ku che ka O yuli kpi n-nyɛ Annual Atta Mills Memorial Lecture, Atta Mills lahingu sheli din yuli booni (Humanitarian Non-profit Oganization),ni Atta Mills Memorial Research Library din gbuni kpalanzuya ni University of Cape Coast. Yuuni 2014, Ghana tingbani zuɣulana daa yɛliya ni dina m-pahi ayi daabilim shɛli din chaŋ viɛnyɛla n-nyɛ floating production storage and offloading vessels FPSO. Atta Mills ni daa nyɛ tingbani zuɣulana, ŋuna n-daa nyɛ tuuli ŋun gbi Ghana kpa’bɔɣipalli la pam. Bɛ daa lahi zaŋ O yuli m-boli bipuɣinsi du’gbɛri pal'shɛŋa din be O shikuru kuro la ni,Achimota, ni di bo paɣibu n-ti O. Yuuni 2015, karim zɔŋ pal' shɛŋa bɛ ni daa me Ekumfi Otuam din be Central Region tingbani ni daa nyɛla bɛ ni ti shɛli yuli ni di wuhi bɛ jilima zaŋti Atta Mills, ni ka lahi teeri O yurilim zaŋ Chaŋ karim baŋsim bɔbu toon’tibo “.

Yuuni 2019, O yuma ayopoin yuun’pali mini bɛ ni daa laɣim m-bo tibiginsim ni bɛ ti O daa niŋla Asomdwee paaki la ni. February 2022, John Evans Atta Mills Memorial Heritage la daa nyɛla National Democratic Congress nima ni zaŋ shɛli wuhi salo.

Lahi Nyama[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Atta Mills Saha Minisita nima

Kundivihira[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

  1. https://archive.vn/20121209072058/http://www.usatoday.com/news/world/2009-01-03-ghana-election_N.htm
  2. https://usatoday30.usatoday.com/news/world/2009-01-03-ghana-election_N.htm
  3. Ghana Districts - A repository of all districts in the republic of Ghana (2014-12-13).
  4. GhanaDot.com ....Profile of President-Elect Mills.
  5. mijaku.com - Profiles of the NDC presidential and vice presidential candidates (2016-03-09).
  6. Meet Naadu Mills (en).
  7. Profile of President-Elect Mills (en) (-001-11-30T00:00:00+00:00).
  8. Wayback Machine (2016-01-11).
  9. Wayback Machine (2011-12-31).
  10. Wayback Machine (2011-10-07).
  11. "Profile: Ghana President John Atta Mills" (en-GB). 2009-01-03. http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/7804884.stm.
  12. attamills2008.com - attamills2008 Resources and Information. This website is for sale! (2015-02-01).
  13. Obituary: Ghana’s John Atta Mills (en).
  14. "Ghana's President John Atta Mills dies" (en-GB). BBC News. 2012-07-24. https://www.bbc.com/news/world-africa-18972107.
  15. "Ghana's President John Atta Mills dies" (en-GB). BBC News. 2012-07-24. https://www.bbc.com/news/world-africa-18972107.
  16. "President John Atta Mills funeral held in Ghana" (en-GB). BBC News. 2012-08-10. https://www.bbc.com/news/world-africa-19204106.
  17. admin (2022-07-27). Naadu Mills Reveals What Killed Mills (en-US).
  18. Revealed: Mills died from Hemorrhagic stroke - Cadman Mills (en) (2015-07-21).
  19. Revealed: Mills died from Hemorrhagic stroke - Cadman Mills (en) (2015-07-21).
  20. GBC News, , Mills died from massive stroke - Brother (2013-01-23).
  21. Prof Mills did not die of throat cancer – Dr Cadman Mills (en) (2017-03-30).
  22. "Ghana's President John Atta Mills dies" (en-GB). BBC News. 2012-07-24. https://www.bbc.com/news/world-africa-18972107.
  23. Ghana VP to be sworn in as new president | Agricultural Commodities | Reuters (2012-07-26).
  24. "Ghana President Mills dies, VP takes over" (en). Reuters. 2012-07-24. https://www.reuters.com/article/us-ghana-president-idUSBRE86N14720120724.
  25. A chirim ya: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named ghananation1
  26. Curriculum Vitae., Prof. John Evans Atta Mills, 1 July 2007, Internet Archive. Retrieved 3 August 2012.
  27. Misc – News. Idrc.ca.
  28. A chirim ya: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named :0
  29. "Africa in the World"..
  30. "NEPAD and New International Relations"..
  31. (2004) "The decline of a regional fishing nation: The case of Ghana and West Africa". Natural Resources Forum 28: 13–21. DOI:10.1111/j.0165-0203.2004.00068.x.