Human right to water and sanitation

Diyila Dagbani Wikipedia
Human right to water and sanitation
Human rights
Yɛltɔɣ'kpaniThe human right to water and sanitation Mali niŋ
Zaŋ wuhi salo dabisili28 Silimin gɔli July 2010 Mali niŋ
Gɔhiri niNamatεri viεlim Yolisim Mali niŋ
Lahabaya dundɔŋ din mali dihitabilihttp://www.ohchr.org/EN/Issues/ESCR/Pages/Water.aspx Mali niŋ

E-Class

Kom mini Sabita yolisim

Daadam yolisim zaŋ chaŋ kom mini sabita polo[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Daadam yolisim zaŋ chaŋ kom mini sabita polo nyεla biεhigu din simdi ni yεli ni ko’ nyurim mini sabita nyεla din kpa talahi sokam nyεvuli biεhigu puuni. Nations General assεmbilinima n daa nyε li ka daadam yolisim yuuni 2010, july gɔli biεɣupihita ayi ka. Din be shεm tinduya ni.

WHO/UNICEF ban laɣim yuuni ban tiri kom mini sabita ti bε lipooti wuhi, ni niriba kalinli din yiɣisi miliyɔŋ kɔbisiyɔbu ni pihiyɔbu ni ata (663milliion) nyεla ban ka kɔnyur’ suŋ ka salo ban gari biliyɔŋ 2. 4 (2.4 billion) ka sabita yεlibɔra bε ʒilεya ni yuuni 2015. Konyur’ suŋ soya mini di yεl’ bɔra nyεla yεlmuɣisiri titali zaŋ ti salo dunia yaɣa pam. Konyurim soya kamani, nyεligi bahi, waananima, kobilisi, mɔɣa ŋan viεla, saa kom ni ŋan kam pahi.[1]

Tinduya human rights nima nianima nyɛla din ka daɣiri n- wuhiri yɛli shɛŋa din tu ni di che ka bɛ nia din nyɛ konyuri suŋ mini sabita bobu n-ti sokam pali ka gaŋbu ka di ni. Lala yɛla din yɛn kpaŋsi konyuri suŋ mini sabita bomma ŋɔ n-nyɛ;

. Di ni niŋ Bayana shɛm.

. Sokam ni ni tooi zaŋ li ku o bukaata shɛm.

. Sokam ni ni tooi nyaŋ da li shɛm.

. Di zaɣi maŋtali mini di ni ka barina shɛm.

. Ni sokam ni saɣi deei li shɛm.[2]

Di ni be shεm Tinduya[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

WHO/UNICEF Joint monitoring Programme for water Supply And sanitation (Andunia yili alaafee baŋdiba ni Unicefnima ban laɣim tumda ka yuuni kom mini sabita zaŋ ti daadama) vihigu wuhiya ni salo paai miloyɔŋ pihiyɔbu ni ayɔbu ni ata n kɔŋ sabita  yuuni 2015. Kɔnyur’ suŋ nya n-nyu nyεla yεl’ muɣir’ titali Andunia yaaŋga zuɣu. konyur’ suma din saɣi ti nyεla,waana, ŋmεligi bahi,kobilisi, saa kom ni  kulibɔŋ kom. Dimini kɔbigu puuni vaabu awei n ka kɔm nyur’ suŋ maa zaa yoli, bihi ban nyε yuuma anu kalinli din yiɣisi miliyɔŋ 1.5 n-kɔŋdi bε nyεvuya yuuni kam ka miliyɔŋ pihinahi ni anahi ni ata shikuru dabisa bahiri yoli ka di nyε konyur’ suŋ mini sabita kalinsi.[3]

Zalikpana Nyabili ni Saɣi ti[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights (ICESCR) yuuni 1966 daa yuli nya daabilim, biεhigu ni taada yolisima din nyε Universal Declaration on human Rights (UDHR) yuuni 1948 la. lala tuuli kundi lahaba ŋɔ zaa shεli daa bi yuli nya daadam yolisim zaŋ chaŋ kom mini sabita polo.

Tinduya daadama yolisima laɣinsi pumpɔŋɔ pa lihi nya daadam yolisim zaŋ cahŋ kom mini sabita polo.

  • 1979 Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against Women  (CEDAW ) mali zali kpani din pahiri 14.2 wuhiya  ni “sokam mali soli ni kpuɣi so’ shεli n zaɣisi gaŋ zaŋ chaŋ paɣibu polo tinkpansi ni, din yεn che ka ka dabba mini paɣiba pa nyε yim, ka ni tooi pahi ka di nyɔri tinkpansi lεbiginsim puuni ni di che ka bε di paɣatali yolisim nyɔri.
  • 19989 Convention on the Rights of the Child (CRC) mali zalikpani din pahiri  24 wuhiya ni “sokam mali yolisim ni o di alaafee balli kam nyɔri di mini di tuma nεma zaa.
  • 2006 Convention on the Rights of Persons with Disabilities (CRPD)mali zalikpani din pahiri 28 din wuhiri ni “nin’ tarim kam mali yolisim bee soli ni niriba taɣiri ka guri ba ka lahi wumdi biεhigu nyaɣisim ka gaŋbu kani ka di nyεla bε ni nyε nin’ taimnima zuɣu.[4]

Tinduyanima ni nyε li shεm[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Yolisim zaŋ chaŋ kom mini sabita polo ti dundɔna ni[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Tɔɣisigu shεŋa ŋan kpalim[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Laɣinsi[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Kundivihira[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

  1. A/RES/64/292.
  2. https://www.ohchr.org/en/water-and-sanitation#:~:text=Key%20aspects%20of%20human%20rights%20to%20water%20and%20sanitation&text=International%20human%20rights%20law%20obliges,prioritizing%20those%20most%20in%20need..
  3. Assembly., North Carolina. General (1942). The declaration of the federation of the world : resolution adopted by the General Assembly of North Carolina, March 13, 1941. [Edwards & Broughton]. OCLC 63875705.
  4. Roaf, Virginia; Albuquerque, Catarina de; Heller, Léo (2018), "The Human Rights to Water and Sanitation: Challenges and implications for future priorities", Equality in Water and Sanitation Services, Routledge, doi:10.4324/9781315471532-2/human-rights-water-sanitation-virginia-roaf-catarina-de-albuquerque-léo-heller, ISBN 978-1-315-47153-2, retrieved 2022-04-19