Buŋa
Taxon name | Equus africanus asinus ![]() |
---|---|
Taxon rank | subspecies ![]() |
Parent taxon | Equus africanus ![]() |
Taxon common name | Âne commun, Âne, osioł zwyczajny ![]() |
This taxon is source of | donkey meat ![]() |
Di bukaata | donkey ![]() |
Sequenced genome URL | http://www.ensembl.org/Equus_asinus_asinus ![]() |
MCN code | 0101.30.00 ![]() |
Buŋa[1] nyɛla yiŋ binkɔbigu ŋun be wahu zuliya puuni. O nyɛla bunkɔb' so ŋun zooi gbansabila tiŋgbani ni ka bɛ zaŋ o lee bunkɔb' so ŋun tumdi tuma pam kamani zuŋɔ yuun' tusa anu n kuli bala (5000 years). Bunsi ban be dunia yaangi zuɣu zuŋɔ gari tuhi-kɔbisinahi (400 thousand). Be tooi zooya ka bɛ bela tiŋgbani shɛŋa din na lebigira ni ka bɛ tooi kuli zaŋdi ba leeri bɛ tuuntumdi binkɔbiri. Tuuntumdi binkɔbiri tooi zooya ka bɛ nyɛla binkɔbiri ban bindira nyabu dii ka wahala. Bunsi biɛla n tooi be tiŋgbani shɛŋa din pun lɛbigi puuni ka bɛ zaŋ ba lee yiŋ' binkɔbiri bee binkɔb' diɛmda.Lala n lahi nyɛli, buŋ nyɛla alahaʒiba binkɔbga, buŋ yi niŋla yuunkɔbga gba o ka oyipa milya, sahakam shiɛ olana kuli taɣiro n kpehira, ka o teha nyɛmi ni olanŋɔ yiguho n je oni kari o laɣiri naba na. Yaha, di be buŋ behisi puuni, ka ban maliba kuri bukaata ka mali kpahima nyɛrili, kotɔmsi, soyikana nti suhi n buŋa ni o chanla saɣnarigu ka buŋ maa yi ʒaya n wumda o yi zaŋ buŋ maa yi chaŋ ka ti bɔri ni o zaŋ n gari kukuo buŋ maa pala ŋuni yɛn chaŋ, ni ka lala n nyɛ alkawuli maa. Hali ayi yɛlmi ni a yɛn zaŋɔ tiʒila kawana kpalaŋ piya ayi chaŋ nti pahi kawana tahili dizuɣu o pala ŋunni nichaŋ, naɣila kpalaŋ pia maa noli. Lala ka kpɛŋ lana naawuni nam lala binkɔbgiŋɔ "buŋa"'.
Di daafaani nima[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]
Kundivihira[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]
- ↑ Naden, Tony. 2020. Pictures and words, Dagbani Dictionary.