Alfred Augustus Akainyah

Diyila Dagbani Wikipedia
Alfred Augustus Akainyah
ninsala
Paɣa bee dooDoo Mali niŋ
O ya TiŋgbaŋGhana Mali niŋ
YumaŋliAlfred Mali niŋ
Doɣam dabsili2 Silimin gɔli February 1907 Mali niŋ
Dɔɣim TiŋaGold Coast Mali niŋ
Kpibu dabisili1988 Mali niŋ
BiaSamuel Akainyah Mali niŋ
TumaSariya dira, sariya ŋmaara Mali niŋ
Zaa sheeJustice of the Supreme Court of Ghana Mali niŋ

Alfred Augustus Akainyah (1907-1988) daa nyɛla Ghana alikaale nira ŋun nyɛ doo. O daa nyɛla barrister-at-law ni Supreme Court Judge tuuli repabilik.[1]

O pili ni o shikuru baŋsim[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Alfred daa nyɛla Nzema zuliya ka nyɛ be ni daa dɔɣa so silimin goli February daba ayi yuuni1907 (02/02/1907).[2] Ŋuni n daa nyɛ John Akainyah bidibiga ŋun pahiri ayi; pukpari a ni Tufuhene of Tikoboh No 2; Nzema tiŋ din be Western Region.[3]

O daa kpɛ Gold Coast Police Training College ka leei piringa yuuni 1928.[4]

Career[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Amaa, o daa labi n ti be maŋ tumti yaɣali hali ni silimin goli September dahin yini 1962 di ni daa niŋ ka be piigi o leei High Court Judge. O ni daa kuli nyɛ looya kpɛm maa, be daa piigi o yuuni 1963 ni o leei kpɛma n be tooni ka vihigu niŋ zaŋ kpa chiriŋ din daa niŋ import licenses. Alfred nyɛla ŋun daa tum Gold Coast Police Force yuuni 1928 hali ni yuuni 1946 dini daa niŋ ka o paa kpɛm tali tatarigi soli din daa yooi n-ti gbaŋsabila, o daa chɛli ka chɛŋ alikaale tali bohimbu United Kingdom.[5] Ŋuni n-nyɛ nivuɣuso ŋun gahim yi di yi kana gbaŋ sabila ban be vihigu puuni zaŋ yi Kibi kubu la polo dini daa niŋ ka be ku Akyea Mensah tiŋ baɣilinga naa yuuni 1943. O nyɛla Middle Temple ni daa boli so n kpɛhi alikaale tuma yaɣali silimin goli bɛiɣu pishi ni ayobu yuuni 1949 (26 January 1949).[6][7] Alfred Akainyah daa kpɛ Accra, Lawyer Koi Larbi lala yuuni ma nti piligi alikaale tali bohimbu.[8] Yuuni 1951 o daa nyɛla be ni piigi so n leei yaɣa shɛli polo looya amaa ka o na kuli nyɛ laɣari soŋda nti Western Nzema State.[9] Amaa, o daa labi n ti be maŋ tumti yaɣali hali ni silimin goli September dahin yini 1962 di ni daa niŋ ka be piigi o leei High Court Jaaji.[10] O ni daa kuli nyɛ looya kpɛm maa, be daa piigi o yuuni 1963 ni o leei kpɛma n be tooni ka vihigu niŋ zaŋ kpa chiriŋ din daa niŋ jendi nɛima ʒin kpɛna tiŋgbani ŋɔ ni gbana. Yuma ayi nyaanga, ŋuna, n-ti pahi Fred Apaloo mini Charles Sterling Acolatse daa nyɛla be ni piigi leei Supreme Court Jaaji nima ni be deei Supreme Court Jaaji shɛba be ni daa yihi tuma ni ka di nyɛla be nyaan-yim zuɣu.[11][12] Be ni daa labi vihi li, di daa shiri vuhiya ni be tum taali. Alfred Akainyah, n-ti pahi Kwesi Armah, ŋun nyɛ CPP puuni ninvuɣu kpɛŋ ni Nkrumah ni dihi so tabili, mini Attorney General, Kwaw Swanzy, be zaa ban nyɛ Nzemas, daa chaŋ n-ti nyɛ Nkrumah ni o zo be ni daa gbahi shɛba ŋɔ nanbɔɣu. Di ni daa niŋ ka Supreme Court Jaaji kpɛm di Henry Djaba, F Y Asare ŋun daa nyɛ minisita Nkrumah gɔmnanti saha, ni James Quartey saliya zaŋ kpa GAMCO kparilim gubɛiri dibu. Be daa nyɛla ban be di nasara ka be tɔm tirisi be sarika ni benibu. Be daa kari o tuma ni silimin goli June daba anu yuuni 1966 di ni daa niŋ ka be ŋmɛn paai Nkrumah mamni,[13] hali gba o daa pun nyɛ ŋun bɔri ni o yina ti chɛ tuma tum NLC regime[14] di ni daŋ ka Ollenu Commission korinfohili ni gubɛiri dibu zilisiɣu yina jendiri o paɣa, Victoria Adobea Akainyah.[15] O paɣa daa nyɛla be ni gbaa so ka zaŋɔ kpɛhi sarika. O daa yina ti zabi o paɣa gbaai bu ŋɔ ka yɛli ni ŋuni ka lala gbaai bu ŋɔ daa miri cho. Tuuli, British looya ŋun yuli booni Sir Dingle Foot n daa nyɛ ŋun zani n-ti o paɣa ŋɔ domishi Ghana looya nim daa na zaɣasiya ni be ku zani tooi.[16] O daa nyɛla ŋun labi zangama tuma ka nyɛ looya.[17]

O daŋ[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

O daa miliya paɣa n-daa nyɛ Victoria Adobea Akainyah.[5] O daa nyɛla dolo dolo nira ŋun be Anglican denomination, ŋun daa karimda ka lahi be Saint Luke Anglican Church din be Aburi.[18] O bia n-daa nyɛ Ghana yiliyinda ŋun yuli booni Samuel Akainyah ŋun be Akainyah gallery. O bihi ata n-nyɛ ban gba bohim alikaale tali ka be yuya nyɛ Lawrence Bonzo Akainyah, Emma Amakye ni Azanne Kofi Akainyah.[19]

O kpibu[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

O kpila yuuni 1988 Korle Bu Teaching Hospital, Accra.[20]

Lahi Nyɛma[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Kundivihira[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

  1. Jakande, L. K. (1967). West Africa Annual (in English). James Clarke.
  2. https://books.google.com/books?id=xQYOAQAAMAAJ&q=1907
  3. Archive copy.
  4. Archive copy.
  5. 5.0 5.1 Ghana Today (in English). Information Section of the Ghana Office. 1966.
  6. Archive copy.
  7. Triffin, Nicholas (1982-06). "KIME'S International Law Handbook edited by James A. Matthews and Roderick N. Matthews. London: Kime's International Law Directory Ltd., 1981. Pp. 272. U.S. $26.00.". International Journal of Legal Information 10 (3): 142–143. DOI:10.1017/s0731126500013639. ISSN 0731-1265.
  8. Coast, Gold (1957). Gold Coast Gazette (in English).
  9. Cofie, M. Therson (1952-09-05). Daily Graphic: Issue 570, September 5 1952 (in English). Graphic Communications Group.
  10. Ghana (1976). The Supreme Court of Ghana Centenary: Souvenir, 1876-1976 (in English). University Press.
  11. Africa Digest (in English). Africa Publications Trust. 1963.
  12. West Africa (in English). West Africa Publishing Company Limited. 1989.
  13. Africa Research Bulletin (in English). Blackwell. 1966.
  14. The Legon Observer (in English). Legon Society on National Affairs. 1966.
  15. Ghana (1967). White Paper on the Report of the Commission on Enquiry Into Alleged Irregularities and Malpractices in Connection with the Grant of Import Licences (in English). Ministry of Information.
  16. Kofele-Kale, Ndiva (2016-03-03). The International Law of Responsibility for Economic Crimes: Holding State Officials Individually Liable for Acts of Fraudulent Enrichment (in English). Routledge. ISBN 978-1-317-02722-5.
  17. Telecommunications, Ghana Department of Posts and (1974). Telephone Directory (in English).
  18. Dogbevi, Emmanuel (2013-11-01). Ampadu's African Brothers Band to celebrate 50th anniversary (en-US).
  19. Ambassador Ends Tour of Chicago (en) (-001-11-30T00:00:00+00:00).
  20. Dogbevi, Emmanuel (2013-11-01). Ampadu's African Brothers Band to celebrate 50th anniversary (en-US).