Zhusuan

Diyila Dagbani Wikipedia
Chinese Zhusuan
Taɣitray Mali niŋ
Tingbani shɛli din yinaChina Mali niŋ
Intangible cultural heritage statusRepresentative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity Mali niŋ
Described at URLhttp://www.unesco.org/culture/ich/en/RL/chinese-zhusuan-knowledge-and-practices-of-mathematical-calculation-through-the-abacus-00853, https://ich.unesco.org/en/RL/00853, https://ich.unesco.org/fr/RL/00853, https://ich.unesco.org/es/RL/00853 Mali niŋ
Chinese abacus

Zhusuan (Chinese: 珠算; pinyin: zhūsuàn; literally: "bead calculation") nyɛla baŋsim zaŋ n-ti laasabu malibu (arithmetic calculation) suanpan bee Chinese abacus. Yuuni bɛ daa zaŋ li pahi UNESCO Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity.[1] Din daa niŋ ka bɛ yɛn zaŋ li pahi "Intergovernmental" komitii daa baŋya ni "Zhusuan nyɛla Chinese ninsali nim kali shɛhirili ka bɛ yaanima daa zaŋ n-ti ba ka gba yɛn zaŋ n-ti bɛ yaansi."[2] Bɛn daa yɛn nya Chinese Zhusuan daa nya li mi ka di ŋmani Chinese Abacus.

Taarihi[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Zhusuan daa nyɛla "abacus" ka bɛ daa zaŋ kpɛna China 2nd century CE naabu ni ka daa lee nya naba zani bin din gbaai 13th hali ni16th century CE. 13th century, Guo Shoujing (郭守敬) daa zaŋ la Zhusuan mali "length of each orbital year" laasabu ka daa nya 365.2425 days. 16th century, Zhu Zaiyu (朱載堉) daa zaŋvla Zhusuan mali yila "Twelve-interval Equal Temperament" laasabu. 16th century yaha, Wang Wensu (王文素) mini Cheng Dawei (程大位) daa sabi la zalikpani zaŋ n-ti "Algorithms" laasabu malibu mini General Rules of Calculation ka daa zaŋ Zhusuan pahi bɛ sabu maa ni ka di daa che ka niriba pam lahi baŋ Zhusuan. 16th century naabu ni, bɛ daa zaŋ Zhusuan wuhi tiŋgbani shɛŋa din miri ba pahi.[3]

In culture[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Zhusuan nyɛla din mali anfaani ka kpa talahi Chinese kaya ni taada ni. Zhusuan nyɛla din yɛligi kpɛ Chinese tiŋsi ni pam ka bɛ mali li maani bɛ laasabu nima. Ŋmahinli kamani, ‘Iron Abacus’ (鐵算盤) nyɛla ninvuɣ so ŋun mali laasabu malibu baŋsim pam; ‘pahibu dibaa ata nyɛla a yihi dibaa ayi dibaa anu puuni (Plus three equals plus five and minus two)’ (三下五除二; +3 = +5 − 2) ka dibaa ata ʒiʒi buyopɔin nyɛ pishi ni yini (‘3 times 7 equals 21’ ). China yaɣa shɛŋa nim nyɛla ban lahi mi bɛn niŋdi li shɛm ka di wuhiri bia yi ti yiɣisina o biɛhigu ni yɛn nyɛ shɛm. Di binyɛra shɛŋa bɛn mali baŋdi bia yi ti yiɣisina o biɛhigu ni yɛn nyɛ shɛm maa shɛli nyɛ "abacus", di wuhiri la baŋsim mini liɣiri.[3]

Kundivihira[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

External links[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

  • UNESCO video on Chinese Zhusuan on YouTube (Published on Dec 4, 2013): Zhusuan


Tɛmplet:Math-hist-stub