Toguz kumalak

Diyila Dagbani Wikipedia
Toguz kumalak
Yaɣ shelimancala Mali niŋ
Tingbani shɛli din yinaKazachstan, Kyrgyzstan, Turkey Mali niŋ
Intangible cultural heritage statusRepresentative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity Mali niŋ
Described at URLhttps://ich.unesco.org/en/RL/01597, https://ich.unesco.org/fr/RL/01597, https://ich.unesco.org/es/RL/01597 Mali niŋ
Game board for togyzkumalak

Togyzkumalak bee toguz kumalak (Tɛmplet:Lang-kz) nyɛla mancala daŋ diɛma ka bɛ ŋmɛri li Kazakhstan. Lala diɛma ŋɔ ŋmali nyɛla bɛ ni diɛmdi shɛli Turkic-speaking nations, kamani toguz korgool din be Kyrgyzstan, Mangala din be Turkey, Mere Köçdü din be Azerbaijan n-ti pahi Chaqpelek zaŋ n-ti Uyghur niriba. Di lahi nyɛla bɛn ŋmɛri shɛli Kazakh minority zaŋ n-ti China mini Mongolia. Waligimsim bela nyɛla din be lala diɛma nim ŋɔ ŋmɛbu ni ka di waligimsim ŋɔ nyɛ di zalikpana.

Zalikpana zaŋ n-ti togyzkumalak nyɛla bɛn daa zali shɛli yuuni 1949, ban zali di zalikpana maa nyɛ Mukhtar Auezov mini Kalibek Kuanishbayev. Di lala zalikpana ŋɔ nyɛla diɛma pam ni saɣiti ti shɛli ka doli li zuŋɔ.

Lala diɛma ŋɔ nyɛla niriba pam ni mi shɛli yala. Lahabali din yina togyzkumalak baŋdi Ainur Jakapbaeva sani, yuuni 2018 salo ban kalinli yiɣisi kamani 190,000 daa nyɛla di ŋmɛri baŋdiba ka salo ban kalinli yiɣisi kamani 300 nyɛ ban wuhiri niriba di ŋmɛbu Kazakhstan..[1] Kazakhstan sambani, lala diɛma ŋɔ nyɛla din niŋ bayana Germany, Czech Republic n-ti pahi Lithuania. Bɛ daa kpa la Lithuanian Togyzkumalak Federation yuuni 2021.[2] Dunia zaa Togyzkumalak Championship yuma ayi kam tum yuuni 2010.

Kompatiisa nima[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Togyzkumalak tournament in Astana

Tuuli kompatiisa zaŋ n-ti togyzkumalak nyɛla din daa niŋ yuuni 1948 tiŋ yuli booni Almaty, Kazakh Soviet Socialist Republic amaa nangban kpeeni nyɛla din daa be di zalikpana ni lala saha maa. Di zuɣu n-daa ti che ka bɛ yina ti zali zalikpana yuuni 1949.[3]

Tuuli Togyzmkumalak World Championship nyɛla din daa niŋ bin din gbaai silimin gɔli November dahin yini dali hali ni o dabaa ayopɔin dali yuuni 2010 tiŋ yuli booni Astana, Kazakhstan. Niriba pishi ni anu ban daa zani n-ti men's championship nyɛla ban daa yina tiŋgbani pinaanahi nir: Antigua mini Barbuda, China, Germany, Georgia, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Mongolia, Russia, Spain, Switzerland, Turkey, Turkmenistan, USA n-ti pahi Uzbekistan. Niriba pishi ayi ka zaŋ n-ti women's championship nyɛla ban daa yina tiŋgbani pia ni: Azerbaijan, China, Czech Republic, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Mongolia, Russia, Turkey, Turkmenistan n-ti pahi Uzbekistan. Tiŋgbani dibaa anahi n-daa mali ban ŋmɛri ka bɛ paai zaŋ n-ti dabba mini paɣaba (3 players): Kazakhstan, Kyrgyzstan, Mongolia n-ti pahi Russia.[4]

World Togyzkumalak Championships ŋɔ ni ŋmɛ doli taba shɛm:

  • 2010 World Championship di daa niŋ la Astana, Kazakhstan.
  • 2012 World Togyzkumalak Championship daa niŋ la Pardubice, Czechia.
  • 2015 World Togyzkumalak Championship daa niŋ la Almaty, Kazakhstan
  • 2017 World Togyzkumalak Championship daa niŋ la Astana, Kazakhstan
  • 2019 World Togyzkumalak Championship daa niŋ la Antalya, Turkey

Bɛ lahi mali World Championship in Togyzkumalak Computer Programs. Yuuni 2015, Pardubice, Czech Republic daa niŋ la III World Championship in togyzkumalak computer programs. Kazakhstan's n-daa di tuuli din daa niŋ ka Diana Kenina mini Serik Aktayev "developed" Yernar Shambayev.Kyrgyz nim n-daa dɔni buyi ka Czech Republic nim dɔni buta.[5]

Togyzkumalak mass-produced game set


Initial position of the game

Kundivihira[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

  1. Айнұр Жақапбаева: Ұлттық ойынға шетелдіктердің көңілі алабөтен. Turkystan.kz (2018-02-15). Retrieved 2022-02-05.
  2. Togyzkumalak federation opened in Vilnius - Новости Казахстана - свежие, актуальные, последние новости об о всем. Kazpravda.kz. Retrieved 2022-02-05.
  3. Shotaev, Maksat (2014). Togyzkumalak Algorithms and Etudes. Nur-Sultan, Kazakhstan: Astana. pp. 9, 101.
  4. Әлем Чемпионаты. 9kumalak.com (2012-04-10). Retrieved 2022-02-05.
  5. Kazakh developers win world championship in togyzkumalak computer games (July 20, 2015).[permanent dead link]

External links[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]