Pantun

Diyila Dagbani Wikipedia
Pantun
poetic form, literary genre
Yaɣ shelighazal Mali niŋ
YuliIndonesian ghazal Mali niŋ
Zuliya wuhibupantun Mali niŋ
Tingbani shɛli din yinaIran Mali niŋ
Intangible cultural heritage statusRepresentative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity Mali niŋ
Described at URLhttps://ich.unesco.org/en/RL/01613, https://ich.unesco.org/fr/RL/01613, https://ich.unesco.org/es/RL/01613 Mali niŋ

Pantun (Jawi: ڤنتون) nyɛla Malay nolini yɛltɔɣatamalisi ŋmali din chani ni tɛha mini suhuni yɛltɔɣa.[1] Di laai nima chanimi ni kalinli din mali jahi [2] ka doli "ABAB rhyming schemes".[3] Pantun din ji chanimi ni laai dibaa ayi ka bɛ booni li pantun dua kerat, Malay tiŋgbani ni, ka pantun din waɣi pam, pantun enam belas kerat mali gari laai nima pia ni ayɔbu.[4] Pantun nyɛla yɛltɔɣatamalisi din bi doli taba ka chani ni yaɣa ayi, tuuli yaɣili maa bɛ booni li mi pembayang bee sampiran din mini din pahi ayi maa bi doli taba, bɛ ni booni shɛli maksud bee isi.[5][6][7][8][9]

Amaa, di ni kumdi luri shɛm tooi ŋmani la taba, kamani "puns" kumsi din labiri ŋmɛra.[10][11] Pantun din niŋ bayana n-nyɛ "quatrain" (laai dibaa anahi),[12] ni couplet (laai din pahiri ayi),[13] din be kundunima ni mini ʒemana kaya ni taɣada ni.[14]

Pantun din sabi saha chaŋmi ti gbaai 15th century Malacca Sultanate,[15] amaa taarihi baŋdiba shɛba dihimitabili ni pantun ni tooi nyɛ zaɣ'kurili kamani Malay balli maŋmaŋa, ka zooi ka yɛligi chaŋ Srivijaya era, luɣ'shɛli Malacca ni daa pili. Pantun din daa be Malacca era daa pahi la Malay sabbu ni, Malay Annals[16] nyɛla nyabili n-ti classical Malay literature. Di lahi pahila Malay tiŋgbani ni alizama dibu ni ka pahi Malay yila yilibu ni[17] ni din gbaai lahabaya tibu.[18]

Bachi maa ni pili shɛli[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Za'aba yɛltɔɣa ni wuhi shɛm, pantun yimi na Malay bachi din nyɛ sepantun puuni[19] (Jawi: سڤنتون) din gbuni nyɛ 'ŋmani la'.[20] Bachi maa buɣisirila ŋahili din nyɛ metaphor bee simile,[21] Di nyɛ "figure of speech" yaɣ'shɛli din be kali pantun bee ŋaha din yina classical Malay literature ni.[22] pantun gbunni zaɣ'kurili Malay balli ni gbunni nyɛla ŋahili di zaani n-tiri shɛhira di ka dii,[23] din tuma nyɛ yim ni pantun din nyɛ yɛltɔɣatamalisi.[24]

Lahabali shɛŋa gba wuhiya ni "pantun" yimi na bachi din nyɛ "penuntun" puuni[25] ('guider'),[26] ka yina "noun-building prefix pe(n)" mini bachiniŋdili "tuntun "(Jawi:تونتون) puuni be 'n guli'.[27] Lala n lahi nyɛli, Brandstetter tɛhiya ni bachi maa yimi na tun ni ka ŋmani kumsi balibu din beAustronesian bala ni, ni din mali gbunni zaɣ'bɔbigu; Kapampangan tuntun ('din niŋ dede'), Tagalog tonton ('din pɛ ni baŋsim), Old Javanese tuntun ('mia'), atuntun ('din pɛ taba viɛnyɛla'), matuntun ('n wumsi), ni Toba Batak pantun ('jilima' bee 'din tabi jilima). Winstedt gba saɣimi n-ti lala tɛha ŋɔ, din wuhiri Austronesian bala pam ni, bachinima din laɣim be kulisi ni' din ʒi di gbunni zaɣ'palli na 'bachinima din pɛ taba viɛnyɛla', yɛltɔɣatamalisi ni.[28] Ari Welianto gba pahi pahigu ni pantun pili la Minangkabau bachi din nyɛ patuntun din gbunni nyɛ "n-gu".[29]

Taarihi[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Baŋdiba shɛba dihimitabili ni pantuns daŋ shikuru baŋsim na ka ni tooi nyɛ zaɣ'kurili kamani Malay balli maŋmaŋa,[30] Muhammad Haji Salleh dihimitabili ni pantuns pili la Srivijaya ka kahi yɛligi, ka lahi nyɛ din ni tooi yina Palembang bee Malayu. Di yi niŋ ka Palembang du zuɣusaa, tiŋgbana dibaa ayi maa pantuns nyɛla din yɛn niŋ milinsi n-ti bɛ zaa niriba, ka di yi niŋ ka bɛ zaa yɛri bali yini, bɛ siyaasa tali yɛn doli shɛli pili la taba.[31] Yaha, bɛ daa nya ka kali maa nya naba zani ni classical Malay literature bini din gbaai 15th century.[32][33] [34][35]

Di yi kuli bi yuui ka yuun kɔbisinu, pantun yɛligimi yi Malay balli ni ka di nyɛla daabiligu soya, shitimanima zanibu sheei.[36] Zuŋɔ, di nyɛla din be bala balibu pihinahi ni Malay, ni din pa Malay bala pihita ni anu ni, Malay Peninsula mini Maritime Southeast Asia kosunsuuni tiŋgbana ni.[37] Pantun yuli dubu ni ni di tiŋ'taba kamani Peranakans, Chitty ni Kristang people, wuhirila kali dalinliMalay world.[38] Pantun balishɛli bɛ ni booni pantun berkait din laɣim "quatrains" balibu, nyɛla bɛ ni daa zaŋ shɛli m-pahi Western yɛltɔɣatamalisi ni 19th century, Ernest Fouinet n daa zaŋ li pahi ka Victor Hugo naan yi duhi di yuli zuɣusaa, din nam pantoum pilli.[39]

Lihi pahi[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Kundivihira[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

  1. Wilkinson 1908, p. 28
  2. Daillie 1988, p. 38
  3. Hirsch 2014, p. 440
  4. Daillie 1988, p. 38
  5. Wright 1908, p. 230
  6. Hirsch 2014, p. 440
  7. Pantun. United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO) (2020).
  8. Milyartini, Rita (2018). "Singing Keroncong and the Values Behind it". Advances in Social Science, Education and Humanities Research 255 (2018): 137–138. DOI:10.2991/icade-18.2019.31.
  9. Chadwick, R.J. (1994). "Unconsummated metaphor in the Minangkabau pantun". School of Oriental & African Studies 22 (1994): 83–113. DOI:10.1080/03062849408729808.
  10. Hirsch 2014, p. 440
  11. Hirsch 2014, p. 440
  12. Hirsch 2014, p. 440
  13. Muhammad Haji Salleh 2018, p. 46
  14. Ding 2008, p. 13
  15. Hirsch 2014, p. 440
  16. Winstedt 1969, p. 137
  17. Liaw 2013, p. 442
  18. Ding 2008, p. 6,7 & 13
  19. Za'aba 1962, p. 219
  20. sepantun. Pusat Rujukan Persuratan Melayu.
  21. Wright 1908, p. 230
  22. Za'aba 1962, p. 219
  23. pantun. Pusat Rujukan Persuratan Melayu.
  24. Daillie 1988, p. 79 & 149
  25. Harun Mat Piah 2007, p. 58
  26. penuntun. Pusat Rujukan Persuratan Melayu.
  27. tuntun. Pusat Rujukan Persuratan Melayu.
  28. Liaw 2013, p. 442
  29. Ari Welianto (2020-03-03). "Struktur dan Jenis Pantun" (id). https://www.kompas.com/skola/read/2020/03/03/183000169/struktur-dan-jenis-pantun?page=all.
  30. Daillie 1988, p. 3
  31. (2011) "Sailing the Archipelago in a boat of rhymes: Pantun in the Malay World". Wacana Journal 13 (1). DOI:10.17510/wjhi.v13i1.10.
  32. Hirsch 2014, p. 440
  33. Winstedt 1969, p. 137
  34. Winstedt 1969, p. 137
  35. Kassim Ahmad 1966, pp. 1–3
  36. Muhammad Haji Salleh 2011, p. 78
  37. Muhammad Haji Salleh 2011, p. 78
  38. Ding 2008, pp. 6–7
  39. Hirsch 2014, p. 441

Di ni yi luɣ'shɛŋa na[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

  • Daillie, Francois-Rene (1988). Alam Pantun Melayu: Studies on the Malay pantun. Dewan Bahasa dan Pustaka. ISBN 978-9836203106.
  • Ding, Choo Ming (2008). "The Role of Pantun as Cultural Identity for Nusantara in 21st Century and Beyond". Southeast Asia Journal 18 (2).
  • Harun Mat Piah (2007). Pantun Melayu : bingkisan permata. Yayasan Karyawan. ISBN 978-9814459884.
  • Hirsch, Edward (2014). A Poet's Glossary. Houghton Mifflin Harcourt. ISBN 978-0151011957.
  • Kassim Ahmad (1966). Characterisation in Hikayat Hang Tuah: A General Survey of Methods of Character-portrayal and Analysis and Interpretation of the Characters of Hang Tuah and Hang Jebat. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka, Kementerian Pelajaran Malaysia.
  • Liaw, Yock Fang (2013). A History of Classical Malay Literature. ISEAS-Yusof Ishak Institute. ISBN 978-9814459884.
  • Matusky, Patricia; Tan, Sooi Beng (2004), The Music of Malaysia: The Classical, Folk and Syncretic Traditions, Routledge, ISBN 978-0754608318
  • Abels, Birgit (2011). Austronesian soundscapes : performing arts in Oceania and Southeast Asia. Amsterdam University Press. ISBN 978-9089640857.
  • Muhammad Haji Salleh (2011). "Sailing the Archipelago in a boat of rhymes: Pantun in the Malay world". Wacana 13 (1).
  • Muhammad Haji Salleh (2018). Pantun: The poetry of passion. University of Malaya Press. ISBN 9789831009765.
  • Overbeck, Hans Friedrich (1922). "The Malay Pantun". Journal of the Straits Branch of the Royal Asiatic Society 85.
  • Sim, Katharine (1987). More than a Pantun: Understanding Malay Verse. Singapore: Times Publishing International.
  • Wilkinson, R. J. (1908). Papers on Malay subjects : Life and Customs. 1. Kuala Lumpur: F.M.S. Govt. Press.
  • Winstedt, Richard Olaf (1969). A history of classical Malay literature. Oxford University Press. ASIN B0006CJ8PU.
  • Wright, Arnold (1908). Twentieth Century Impressions of British Malaya: Its History, People, Commerce, Industries, and Resources. Lloyd's Greater Britain Publishing Company.
  • Za'aba (1962). Ilmu Mengarang Melayu (Malay Writing Skills). Dewan Bahasa dan Pustaka.
  • Tengku Ritawati (2018). "Pantun in The Text of Nyanyian Lagu Melayu Asli". Harmonia: Journal of Arts Research and Education 18 (1).

External links[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Tɛmplet:Indonesia UNESCO's Intangible Cultural Heritage Tɛmplet:Minangkabau