Yiɣi chaŋ yɛligu maŋamaŋa puuni

Naa Yab Kuɣu Naa zaashee

Diyila Dagbani Wikipedia

E-Class

Kuɣu  Naa piligu

Kuɣu naa nyεla Dagbaŋ Ndan Yaa Naa mini o bihi zaa yaba. Ndan Yaa Naa yaba n-nyε kuɣu Naa. Kuɣu nam piliya ka di waɣa, Kuɣu nam pilila yani nam piligu dali. Naa Gbewaa bia n-daa nyε Kuɣu naa. Kuɣa naa subee n-daa piligi kuɣa, Naa Gbewaa bia n-daa nyε o.  Ka o piligi kuɣu zaŋ na hali ni zuŋɔ.

Kuɣu Naa tuma Dagbaŋ/ Zaashee

  1. Ŋuna n-nyε Dagbaŋ kaya zaa kpεma.
  2. Ŋuna n-lahi nyε Dagbaŋ zalisi baŋdiba kpεma.
  3. Ndan Yaa Naa nua  yi yi, kuɣu naa m-paya (Dagbaŋ zuɣulaanpaa). Ndan Yaa Naa yi kani, ŋuna m-be tooni ka yεlli kam niŋdi Yaan nayili.
  4. Ŋuna n-yihiri bee n-garigiri Ndan Yaa Naa kuli. (Dagbanli ni, bε yεrimi ni tiŋa vurigiya, kom  m-bɔriya bee Dagbaŋ n-saɣim.)
  5. Ŋuna  n-yuuni ka bε simsiri Ndan Yaa Naa.
  6. Ŋuna n-yεn kpalim be Yaan nayili hali ka bε ti ʒini gbaŋ ka o galisi nam maa ti o ka labi o yili kpεrili, o kuli yɛn bela Naya hali ka bε ti gbaai Yaa naa.
  7. Ŋun kam yεn garigi yani garigirili la kuɣu naa sani. O sani ka bε yεn sɔɣi ka garigi li.
  8. Ŋun n-gbaari Yaa naa.
  9. Kuɣu Naa n-daŋdi chani nayili alizumba dali pɔi ka naa naanyi yi yina, ka pa lala Yaa naa ku tooi yina zɔŋni.
  10. Ŋuna n-kpεhiri Yaa na’ palo Katini ka lahi yihiri o na dini.