Dalanyili

E-Class

Dalanyili nyɛla pukpariba tiŋa din be Nanuŋ. Tiŋa ŋɔ nyɛla tiŋ shɛli din be Bimbila wulinluhili polo ka lahi be Bimbila naa Sulinsi ni. Dalanyili nyɛla Nanuŋ tiŋa shɛli din mali yuli pam di kaya ni taɣada polo. Dalanyili nima n-nyɛ ban simsiri Nanuŋ na’ zuɣu n yɛrila Naa Gbewaa zuu Bimbila naa.

Biɛhigu

Dalanyili Paɣiba pam nyɛla yidaanpaɣiba ka shɛba mi nyɛ daabihi. Paɣ’ shɛba ban nyɛ daabihi tooi diri tinkpan’ dahi kamani Taali daa, Nakpayili daa, Chamba daa ni Bakpaba daa n-ti dari puzuri nɛma n-ziri ŋa chani Bimbila daa n-ti kɔhira, ka shɛba kɔhiri ӡiɛ’ gbana, sala nyobu n-ti pahi Kpam tɔbu. Amaa binshɛli din niŋ nyaɣisim zaŋ chaŋ Dalanyilinima polo nyɛla, bɛ lahi kpaŋsi shikuru pam. Karachinima nyɛla ban yi Dalanyili na pam. Bɛ Karachinima maa shɛba nyɛla Karimbanima, alaafee tumtumdiba n-ti pahi ban tumdi ӡɛngama tuma duri ni. Amaa karimbanima n-nyɛ ban zooi bɛ karachinima maa ni.

Adiini mini kalinli

Dalanyili nyɛla tiŋ’ shɛli din nyɛ Tindaan tiŋa ka bɛ daadiini daa yi kuli nyɛla buɣa jɛmbu kɔŋko. Amaa pumpɔŋɔ, adiini pala kamani Musulinsi ni Dolodolonima daadiini la gba nyɛla din kpɛri Dalanyili na. Dalanyili daadam biɛligu bi pɔra. Bɛ kalinli wuhiya zaŋ chaŋ yuuni 2010 salo kalinli la puuni ni bi nyɛla ninvuɣ’ kɔbishinii ni pisopɔin ni ata (873). Kɔbiga vaabu puuni, ti yi pu adiininima ŋɔ zaŋ chaŋ bɛ Kalinli maa polo, ti ni nya ka Musulinsi vaai Pishi (20%), ka dolodolo adiini vaai pia (10%) ka Dagban dɔhili mi vaai pisopɔin (70%). Dalanyili soli bela Salaga mini Bimbila palidaa la zuɣu ka di soli birigiri Nabayili wulinluhili polo n-kpe puuni biɛla kamani maali ayi.

Pukparilim

Dalanyili nima pukparilim jɛndila kɔbu ni binkɔbigulibɔ. Saha shɛli ha, bɛ daa yi kɔrila Kawana, nyuya, banchi, chi, buŋgu n-ti pahi sinkpula. Amaa zuŋɔ, bɛ kpalim kɔrila nyuli, kawana, chi, naanzuu, Kamantoonsi, mana, tuya n-ti pahi sima. Amaa nyuli n-nyɛ bɛ ni tooi kɔri shɛli pam yuuni kam. Binkɔb’ shɛba bɛ ni tooi guli n-nyɛ niɣi, buhi, piɛri n-ti pahi nohi.