Dagbaŋ kaya ni taada

Diyila Dagbani Wikipedia

Kali[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Kali nyɛla yɛl'kurili bee tuun'kurili shɛli din be nira daŋ ni ka o yi tum m-birigi li bee o yi siŋ li, zaɣ’biɛɣu kam ni tooi paagi o dunia yaaŋa zuɣu. Wanzamtali, kɔligu, jina, machɛligu, tindaantali ni ŋan pahipahi.

. Shehira kamani Dagbamba daaŋkaya; luntali, nakohigu,

Taada[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Ta'aada nyɛla ti yaannima ni daa pili n-niŋdi binshɛŋa ka di mali ba anfaani ka ti gba ti ɣiyisi na nti paai li biɛhiɛu puuni ka di mali anfaani n-ti ti.Taada tooi taɣira n-doli ʒɛmana ni taɣira shɛm.

Binshɛŋa ŋan wuhiri nira kali ni nyɛ sheli[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Binshɛŋa ŋan wuhiri nira kali bee taada ni nyɛ shɛli n-nye:

i.O yɛltɔya (Language)

ii.(bindira (Food)

iii. O balli (Tribe)

iv. O yɛda Mini Jɛma (Faith & Worship)

v. () yila (songs) kamani [biyola yila, tuma yila, diɛma yila, kuyila,

ziem yila],

vi. Wahi (Dance/Entertainment) kamani [Baamaaya/Tuubaankpulli,

Kambon’waa, Jɛra,

Bilaa, Nyindɔɣu, Takai, Simpa, Naɣibɛiɣu, Goonje, Chiribua,

Damba

vii. Ya Mɛbo (Building Houses)

viii. Diɛma (Play) kamani [Bieyimooya, vagöpu, kurayakuraya, Tora,

Taafa, Lua, Tuutere, na'yuni wahu m-bɔŋy, n-no polo bi pari ma]

ix. Sitira/Neenyera (Dress) kamani: [Binnmaa, Yensichi, Kurugu,

Zupiligu, Muyiri, Zuli

, Kpalanyirichoo, Kuya, Feensi, Jaangbee].

x. biɛhigu ni saamba (Hospitality)

xi. paɣkpuɣibo (Marriage)

xii. churi (Festivals)

xiii. kuya maalibu (Performing Funeral)

xiv. nam soya (Chieftaincy)

XV. nam nɛma kamani jaangbee (stufd), wahu (horse), kpariti

(gowns), difemema (leather pillows), zupiliti (traditional hats/caps),

wadirigbana (skins) ni Kuriti (traditional trousers)]

xvi. Daankaya kamani luntali, nakohigu, macheligu, jina ni din kpalim.

Kundivihira[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]