Buruli kalinyaɣu

Diyila Dagbani Wikipedia
Buruli kalinyaɣu
class of disease
Yaɣ sheliprimary bacterial infectious disease, mycobacterium infectious disease, neglected tropical disease, Dɔriti Mali niŋ
N tahiinfection Mali niŋ
Health specialtyinfectious diseases Mali niŋ
Symptoms and signsnecrosis Mali niŋ
NCI Thesaurus IDC84604 Mali niŋ

E-Class

Buruli kalinyaɣu (Buruli ulcer, Bairnsdale ulcer, Searls ulcer, bei (Daintree ulcer) [1][2][3]) nyԑla dɔri loorili shԑli ‘’Mycobacterium ulcerans’’ ni tahiri na.[4] Doro ŋɔ piligu nahiŋgbaŋ kpani n nyԑ niŋgbiŋ zuɣu din ka biԑrim.[4] chebli ŋɔ ni tooi lԑbi kalinyaɣu.[4] kalinyaɣu ŋɔ ni tooi galisi niŋgbiŋ puuni n gari dini wuhi dimaŋ shԑm sambani ni,[5] ka sahashԑŋa kaliwaya tooi gili li.[5] Doro ŋɔ yi ti tooni, din di n gbaai sal kɔbli.[4] Buruli yuma ŋɔ ni gbaari luɣa shԑŋa pam n nyԑ baɣri ni gbaya; di bi tahiri ningbiŋ biisim na.[4]

Din tahiri buruli kalinyari na

M. ulcerans bahiri la lɔɣu shԑli booni mycolactone, din gbarigiri ninsala ka kuri o Ʒim.[4] M. ulcerans ŋɔ lahingbani ŋmanila binniԑ bihi shԑŋa ba tahi ri kohindotontoŋ mini sinsiŋkoŋ na.[4] Doro ŋɔ ni loori shԑm ti bi mi.[4] Ti zilsilri kɔm bilisibu shԑhi.[5] Din gbaai 2013 yuuni pulni, doro ŋɔ n aka tilaa.[4][6]

Tibbu

Bari yi daŋ nya tibbu, an-tibiotics tim nyubu chira ayi niribu anii pii kam pubzuɣu nyԑri faako.[4] Tilaa ŋɔ galsi sheŋa n nyԑ rifampicin mini streptomycin.[4] Clarithromycin bei moxifloxacin ni tooi zani streptomycin zaani.[4] Saha shaŋa bieni doro ŋo tibbu ni ka alaafei baŋdiba yen ŋmaai Buruli kalinyari ŋo bahi.[4][7] Doro ŋɔ kalinsi nyaanga wulԑɣu bei wuleri ni yi palo.[6]

Taɣibu

Buruli kalinyaɣu doro ŋɔ ni wuli luɣu shԑŋa n nyԑ sub-Saharan Africa balanteei Cote d'Ivoire, amaa di bi ziԑm salinima ban be Asia, Western Pacific ni Americas tingbana ni.[4] Andunia tinsi pihita ni ayi ka doro ŋɔ barinima be.[5] Yuuni kam pulini doro ŋɔ gbaari niriba ban kalinli ni paagi 5000-6000. Doro ŋɔ ni tooi gbaai binkɔbgu gba.[4] Albert Ruskin Cook n nyԑ ninvuɣuso ŋun daŋ vihi doro ŋɔ zuɣu yuuni 1897.[5]

Kundivihira[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

  1. James, William D.; Berger, Timothy G.; et al. (2006). Andrews' Diseases of the Skin: clinical Dermatology. Saunders Elsevier. p. 340. ISBN 0-7216-2921-0. Explicit use of et al. in: |author= (help)CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  2. Rapini, Ronald P.; Bolognia, Jean L.; Jorizzo, Joseph L. (2007). Dermatology: 2-Volume Set. St. Louis: Mosby. Chapter 74. ISBN 1-4160-2999-0.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  3. Lavender CJ, Senanayake SN, Fyfe JA, et al. (January 2007). "First case of Mycobacterium ulcerans disease (Bairnsdale or Buruli ulcer) acquired in New South Wales". Med. J. Aust. 186 (2): 62–3. PMID 17223764.
  4. 4.00 4.01 4.02 4.03 4.04 4.05 4.06 4.07 4.08 4.09 4.10 4.11 4.12 4.13 4.14 Buruli ulcer (Mycobacterium ulcerans infection) Fact sheet N°199. World Health Organization (June 2013). Retrieved 23 February 2014.
  5. 5.0 5.1 5.2 5.3 5.4 Nakanaga, K (2013). "Buruli ulcer and mycolactone-producing mycobacteria.". Japanese journal of infectious diseases 66 (2): 83–8. PMID 23514902.
  6. 6.0 6.1 Einarsdottir T, Huygen K (November 2011). "Buruli ulcer". Hum Vaccin 7 (11): 1198–203. DOI:10.4161/hv.7.11.17751. PMID 22048117.
  7. Sizaire V, Nackers F, Comte E, Portaels F (2006). "Mycobacterium ulcerans infection: control, diagnosis, and treatment". Lancet Infect Dis 6 (5): 288–296. DOI:10.1016/S1473-3099(06)70464-9. PMID 16631549.