Yiɣi chaŋ yɛligu maŋamaŋa puuni

An-Nawawis Hadiisi Pihi Nahi

Pahimi soya
Diyila Dagbani Wikipedia

Bɛ dee lahabali yɛlimaŋ' tiriba zuɣu lana sani, Abu Hafs

Umar bin Khattab(bia) N duuma Naawuni yeda be o zuɣu, o yɛliya ni o wumya ka o Duuma Naawuni Tumo, (N Duuma Naawuni tiligimsim ni Amiinchi be o zuɣu) yɛli: ni ''Tuuni kam ni di niya ka bɛ yɛn yo sokam tuma samli ni niya shɛli o ni niŋ. Dini n-nyɛ ŋun "hijira" (gɔrim) nyɛla n duma Naawuni mini O Tumo zuɣu, o ''hijira'' be N Duuma Naawuni mini O Tumo sani. Ka ŋun ''hijira'' (gɔrim) nyɛla paɣa bee dunia buni zuɣu o ''hijira'' (gɔrim)be o ni niŋ li shɛli zuɣu''.

Bɛ yihi li mi Limamnima ayi ban nyɛ Hadiisi baŋdiba kundinima ni, Abu Abdullah Mohammad Ibn Ismail Ibn Ibrahim mini Alhassan Muslim.

Bɛ lahi dee lahibali Umar sani(N Duuma Naawuni yeda be o zuɣu), o yɛliya:

Dahinshɛli ti daa ʒi N Duuma Naawuni Tumo sani (N Duuma Naawuni tiligimsim ni Amiinchi be o zuɣu), ka do so ti yooi ti zuɣu na ka o sutura kuli piɛl'paratete ka o zabiri gba kuli sabigi timtim. Alaama shɛli bi wuhi kadama sochanda n-nyɛ o, timi puuni zaɣ'yino gba bɛ baŋ o hali ka o ti zani Anabi sani, n-zaŋ o dina n-kpa o,

Ka zaŋ o nutaya pa o gbali pina zuɣu,ka yɛli o ''yaa nyini Mahammadu, baŋsim ma din nyɛ musulinsi daadiini? N Duma Naawuni Tumo (N Duuma Naawuni Tiligimsim ni Amiinsi be o zuɣu) ŋun yɛli: '' musulinsi daadiini n-nyɛ a dihitabili ni kadama binjɛmdiɣu ni yɛlimaŋli ka luɣushɛli faashee N Duuma Naawuni. Ka lan saɣi ti ni Mahammadu nyɛla N Duuma Naawuni tumo. Ka puhiri jiŋli ka yihiri zakka, ka lɔri noli, ka chaŋ makka n-ti jɛm N Duuma Naawuni a yi mali di yiko. ŋun yɛli o ''A yɛli yɛlimaŋli''.( Ka di niŋ ti lahiʒiba, o ni bɔhi ka lahi yɛli ni o yɛlimaŋli maa). Ka o lan yɛli o, ''Tɔ, baŋsimi ma din nyɛ Imaani''? ŋun yɛli o.''Dini n-nyɛ a ti N Duuma Naawuni yɛlimaŋli, O Malaaikanima, O kundinima, O Tuumba ni dabisili shɛli din bahindi nyaaŋa la''. ''Ka lan ti yɛlimaŋli ni N Duuma Naawuni n-su zaɣ'suŋ mini zaɣ'biɛɣu zaa yiko''. ŋun yɛli O: ''A yɛli yɛlimaŋli''. ''Tɔ, baŋsimi ma Ih'saani?'' (tuma viɛligimsim) ŋun yɛli o: ''Dini n-nyɛ a jɛmdi a Duuma Naawuni kamani a nyari o mi la. Di yi niŋ ka nyini bi nyari O nyin baŋmi kadama ŋun nyari a. ŋun yɛli: ''Tɔ baŋsmi ma saha la''. ŋun yɛli: Ma di bi niŋ ni bɛ ni bɔhiri so ŋɔ too mi n gari ŋun bɔhiri o ŋɔ. ŋun yɛli; ''Din ŋuna baŋsimi ma Alaama shɛŋa din ti yɛn beni di saha maa?'' ŋun yɛli saha shɛli dab'paɣa ni ti yɛn dɔɣi o duuma, ni a yi ti lan nya shɛba ban chani bɛ taafuna(zaɣima), naponzaŋa,ninvuɣ'gbarima binkɔb'guliba, ka bɛ ti mɛri ya'waɣila''. Di saha ka o yiɣisi chaŋ, ka n ʒini biɛla. Ka O bɔhi ma: ''Yaa Umar a baŋ bɔhi bɔhiri maa? Ka n yɛli N Duuma Naawuni mini O Tumo bani n-nyɛ baŋdiba. ŋun yɛli: ''Malaaika Jibilila m-bala.

O kamina ni o ti baŋsi ya yi daadiini.

Bɛ yihi li mi Muslim puuni.

Bɛ dee lahabali Abdul Rahaman bin Umar bin Khattab ( bia ) N Duuma Naawuni yɛda be o zuɣu. O yɛliya , ni o wumya ka o Duuma Naawuni Tumo, (Nduuma Naawuni Tiligimsim ni Amiinchi be o zuɣu) yɛliya, Adiini Daantalsi nyɛla di baa anu. Tuuli, a ti yɛda ni Naa kani paɣala Naawuni ka Mohammadu nyɛ O tumo, din pahiri ayi, Jiŋli puhibu, Zaka tibu, Noli lobu Nolori goli ni, bahigu, N chaŋ haʒi ayi mali yiko.

Imam Bukhari mini Muslim n dee lahabali ŋo.

Bɛ dee lahabali Abu Abdul-Rahaman, Abdullah Mas'ud bia sani(N Duuma Naawuni yeda be o zuɣu ).O yɛliya : ''N Duuma Naawuni tumo, ( N Duuma Naawuni Tiligimsim ni Amiinsi be o zuɣu). ŋun nyɛ yɛlimaŋli lana ti ti yɛlimaŋli lahabali: Achiika bɛ laɣindi yi puuni yino kam nama o ma puli ni biɛɣu pihi nahi ka o nyɛla manii biɛɣu pihi nahi yaha ka o lee ʒitani, biɛɣu pihi nahi yaha ka o lee nim'kpulli, di saha maa ka bɛ tim Malaaika o sani ka o ti pɔbsi nyɛvuli niŋ o. Ka sabi o yɛla diba anahi: O daarizichi, o nyɛvuli waɣilim, o tuma, o nyɛla zuɣusuŋ lana bee zuɣubiɛɣu lana n-nyɛ o, ka bɛ sabi. Ni o po Na' so binjɛmdigu ni yɛlimaŋli kani faashee ŋun ŋɔ, achiika yino kam ni tooi tumdi Alizanda bihi tuma ka di ti che o mini li kamani nuu ŋmɛbu yim ka o litaafi la daŋsi pali, ka o dii tumdi buɣim bihi tuma ka kpi n-kpe di ni. Yi puuni yino kam ni tooi lan tumdi buɣim bihi tuma hali ka di ti che o mini li sunsuuni kamani nuu ŋmɛbu yim zuɣu ka o tuma litaafi daŋsi pali ka o dii tumdi Alizanda bihi tuma ka kpi n-kpe di ni.

Bɛ yihi li la bukhari mini Muslim puuni.

Bɛ dee lahabali Aishata Naawuni yɛda be o zuɣu. O yɛliya, Ni o wumya ka Naawuni Tumo,( N Duuma Naawuni Tiligimsim ni Amiinchi be o zuɣu). Yɛliya, Ninvuɣ'so ŋun zaŋ binshɛɣu din kani m-pahi ti daa Adiini ŋɔ ni, ti ni zaɣasili bee ti ni yihili m-bahi.

Limam bukhari mini Muslim n-sabi lahabali ŋɔ.

Bɛ dee lahabali Abu Abdullah Nu 'man Bashiru bia sani (N Duuma Naawuni yeda be o zuɣu). O yɛliya: Ni Anabi Mahammadu (Naawuni Tiligimsim ni Amiinsi be o zuɣu) yɛliya:

Bɛ niŋ halalisi palo ni ka niŋ haramsi gba palo ni. Amaa, diba ayi maa sunsuuni yɛl' zilisira beni, binshɛɣu niriba pam ni bi mi. Ninvuɣ' so ŋun gu o maŋa ka che yɛl' zilisira maa, achiika o tiligi o daadiini ni o ninsalisili. Amaa, ninvuɣ' so kam ŋun mi kpe lala yɛl' zilisira may ni achiika, o kpe haramsi ni, kamani binkɔb' gula ŋun zaŋ binkɔbiri be gariche guli nyaaŋa ni bɛ ŋubi mɔri, achiika naa kam mali o zalisi tarisi, ka N Duuma Naawuni gba ni mali O zalisi tarisi dini n-nyɛ O ni mɔŋ binshɛŋa.

Achiika ningbuna puuni ninkpulli shɛli beni di yi mali ningbuna zaa maliya, di mi yi saɣim ningbuna zaa saɣiya.Achiika dini n-nyɛ Suhu.

Bɛ yihi li Bukhari mini Muslim puuni.

Bɛ dee lahabali Tameem Aus ad-Dari sani(N Duuma Naawuni yɛda be o zuɣu) yɛliya: Ni N Duuma Naawuni Tumo yɛliya:

Adiini nyɛla Kasi bini, ka ti bɔhi o n-zaŋ ti ŋuni? ŋun yɛli: N zaŋ ti N Duuma Naawuni,O kundi, O Tumo ni Musulim kpamba mini ban doli ba zaa nangbanyini.

Bɛ yihi li la Muslim puuni.

Bɛ dee lahabali Abdullah Umar bia sani (N Duuma Naawuni yɛda be bɛ niriba ayi maa zuɣu) o yɛliya: Ni N Duuma Naawuni Tumo (Naawuni tiligimsim ni Aminsi be o zuɣu) yɛliya:

Bɛ ti ma soli ni n zabi mi daadam nima hali ka bɛ ti saɣi ti kadama binjɛmdigu ni yɛlimaŋli kani faashee N Duuma Naawuni. Ka lan saɣi ti ni Muhammadu nyɛla Naawuni Tumo, ni hali ka bɛ ti puhiri jiŋli ka tiri zakka. Bɛ yi ti tumdi lala bɛ nyɛ tiligimsim n sani; bɛ maŋmaŋa ni bɛ daaʒiya. Faashee bɛ tum la tuun' shɛli din nyɛ adiini tib' darigibo, amaa bɛ sariya karibu be la N Duuma Naawuni Natitamlana sani.

Bɛ yili li la Bukhari mini Muslim puuni.

Bɛ dee lahabali Abu Hiraira sani (N Duuma Naawuni yɛda be o zuɣu), o yɛliya ni o wumya ka N Duuma Naawuni Tumo (N Duuma Naawuni Tiligimsim ni Aminsi be o zuɣu) yɛra:

Binshɛɣu ni mɔŋ ya, niŋ mi ya li katiŋa. Binshɛɣu mi ni puhi ya tum mi ya li yi kpiɛŋ tariga. Bɛ bɔh' yoya yoya mini bɛ daa Anab' baawa nima noya zaɣisibu konko zuɣu n daa che ka N Duuma Naawuni niŋdi yi toondaan nima halaka.

Bɛ yihi li la Muslim puuni.

Bɛ dee lahabali Abu Hiraira sani (N Duuma Naawuni yɛda be o zuɣu), o yɛliya:

N Duuma Naawuni Natitamlana nyɛla Kashi Duuma, O bi deeri binshɛɣu kam faashee kashi. N Duuma Naawuni Natitamlana puhi ninvuɣ'shɛba ban ti O yɛlimaŋli ni bɛ tum mi tuun'shɛli O ni puhi ba tumbu. ŋun N Duuma Naawuni Natitamlana lan yɛli: " Yaa yinima N Tuumba; Dimiya bindira din nyɛ kashi ka tumiya tuun'suma". " Yaa yinima ban ti a Man Naawuni yɛlimaŋli: Dimiya bindir' suma luɣishɛli Ti ni ti n-ya". Di saha ka tee do'so yɛla ŋun daa chani so'waɣinli, ka di ti wum buɣi o zaa, ka o kpuɣi o nuhi zuɣusaa ka booni N Duuma Naawuni: Yaa N Duuma! Yaa N Duuma! ka o bindirigu nyɛla haraamu, ka o konyurim haraamu, o sutura haraamu, haraamu ka bɛ zaŋ n-wubisi o, to wula ka bɛ yɛn saɣi o boligu maa?

Bɛ yihi li mi Muslim puuni.

Bɛ dee lahabali Abu Mohammed Alhassan Ali

Abu Talib, N Duuma Naawuni Tumo yaaŋa sani,( N Duuma Naawuni yɛda be bɛ niriba ayi maa zuɣu). O yɛliya: Ni N Duuma Naawuni Tumo (N Duuma Naawuni Tiligimsim ni Aminsi be o zuɣu) o yɛliya:

Chɛliya binshɛɣu a ni biɛhinda, ka zaŋ a ni bi biɛhindi shɛli.

Bɛ yihi li la Tirimidhi mini An-Nasai puuni.

Bɛ dee lahabali Abu Hiraira sani (N Duuma Naawuni yɛda be o zuɣu). O yɛliya: Ni N Duuma Naawuni Tumo (N Duuma Naawuni Tiligimsim ni Aminsi be o zuɣu), yɛliya:

Di be musilinsi daadiini viɛligimsim puuni ni a gbaami a maŋa ka che binshɛɣu din bi nya a.

[ At-Tirimidh][An-Nasai]

At-Tirimidh yɛliya ni di nyɛla hadiisi suŋ.

Bɛ dee lahabali Anas Malik sani (N Duuma Naawuni yɛda be o zuɣu), N Duuma Naawuni Tumo dabili (N Duuma Naawuni Tiligimsim ni Aminsi be o zuɣu) yɛliya:

Yi puuni yino kam yɛlimaŋ tibo bi paanda faashee o ti yuri o ma bia kamani o ni yuri o maŋa shɛm.

Bɛ yihi li la Bukhari mini Muslim puuni.

Bɛ dee lahabali Abu Mas'ud sani (N Duuma Naawuni yɛda be o zuɣu). O yɛliya: Ni N Duuma Naawuni Tumo (N Duuma Naawuni Tiligimsim ni Aminsi be o zuɣu) yɛliya:

Di bi niŋ kamaata ni Musulimi ʒim yihibu, faashee yɛla ata ŋɔ zuɣu; paɣalana ŋun niŋ zina, nyɛvuli-nyavuli zuɣu ni ninvuɣ' so ŋun saɣisi o daadiini ka lan yihi o maŋa ka che musilinsi daadiini.

Di yila "https://dag.wikipedia.org/w/index.php?title=An-Nawawis_Hadiisi_Pihi_Nahi&oldid=60811"