Vaccine

Diyila Dagbani Wikipedia
Yiɣi chaŋ yaɣa shɛli Yiɣi chaŋ vihigu ni
Vaccine
remedy
Yaɣ shelibiopharmaceutical, tima Mali niŋ
Di bukaatavaccination Mali niŋ
Siɣili-lana yulinaƔanyaŊ Mali niŋ
Di malila tumaadaptive immune system, neutralizing antibody Mali niŋ
Ŋun bɔhim ŋa nyɛvaccinology Mali niŋ
Din yihirina bee n maanaEdward Jenner Mali niŋ
Hasitagivaccines Mali niŋ
Nahingbaŋvaccine efficacy, vaccine safety, vaccine adverse event, vaccine type Mali niŋ
Taarihi bachikpani dalinlitimeline of vaccines Mali niŋ
NCI Thesaurus IDC923 Mali niŋ

E-Class


Vaccine nyɛla ti' shɛli bɛ ni mali ni di kpaŋsi ningbina ni tɔb' bihi ka che dɔribimbir' shɛli din looira.[1] Vaccine tooi zooimi ka mali namsim shɛli din ŋmani binneembihi shɛba ban tahiri doro maa na. Di tooi zooi ka di nyɛla lala dɔribimbirili maa zaɣi gbariŋ bee di zaɣi kpiŋ puuni ka bɛ nam li. Lala namsim ŋɔ kpirisirila ningbina ka di yuli nya di barina tali, ka ku li, ka lahi baŋ ka ku dɔribimbirili kam din ŋmani lala namsim maa, din dee yi ti niŋ ka di kpena ningbina maa ni na. Vaccine ni tooi nyɛ "prophylactic" (ni di gu ka chɛ dɔribimbirili bee m-baligi di barinatali yaa din dee yi ti niŋ ka di yen kpɛma ningbina ni) bee din nyɛ "therapeutic" (ni di tuhi dɔribimbirili din pun kpɛna nir' ningbina ni, kamani "cancer" doro).[2][3][4][5]

Vaksin tibu ka bi booni "vaccination". "Vaccination" ŋɔ n-nyɛ sokam ni dihi tabili ni di taɣiri salinim ka chɛri dor' shɛŋa din looira; kaman Gbaŋkɔɣu, Titanɔs, ni din pahipahi ka daa pɔ ni dini naai andunia zaa.

Vaksin nim kaman kɔhinpɛligu dini la, HPV vaksin ni gingaɣifiinsi vaksin pun faai dunia zaa bahi yuma kaʒe. Andunia laɣingu din yuli booni World Health Organization (WHO) yaliya ni vaksin nim beni n-tibiri doriti dabamdabam din kalinli paai bin pishi-anu.

Edward Jenner nim n-daa kuri Vaksin mini Vaksineshin bachim ŋɔ ka di yila bachi shɛli bini booni Variolae vaccinae (Nahu kandaba). Yuuni 1798 ka Edward daa sabi vaksin yuli n yihili pɔlo. Yuuni 1881 ka Louis Pasteur daa yali ni di tu ka tim kam din mali ni di tuhi dotti yuya yipa booni Vaksin din yan lԑbi jilima ni tibigibu n-zaŋ ti Jenner gba.

Kundivihira[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

  1. Vaccine preventable diseases (English). Austrilian Government Department of Health.
  2. Therapeutic cancer vaccines (Enlish). The Journal of Clinical Investigations. Retrieved 2015 Sep 1.
  3. Prophylactic vaccines are potent activators of monocyte-derived dendritic cells and drive effective anti-tumor responses in melanoma patients at the cost of toxicity (English). NCBI. Retrieved 2016 Feb 10.
  4. HPV prophylactic vaccines: lessons learned from 10 years experience (English). Future Medicine. Retrieved 6 Aug 2015.
  5. Development and Implementation of Papillomavirus Prophylactic Vaccines (English). The Journal of Immunology. Retrieved May 1, 2014.