Tajikistan

Diyila Dagbani Wikipedia
Tajikistan
maŋsulinsi tiŋgbani, landlocked country, unitary state, tingbani
Di pilli ni9 Silimin gɔli September 1991 Mali niŋ
Yuli din nyɛ a balliҶумҳурии Тоҷикистон Mali niŋ
Yu'maŋliҶумҳурии Тоҷикистон, جمهوری تاجیکستان, République du Tadjikistan, República de Tayikistán Mali niŋ
Zuliya wuhibuҶумҳурии Тоҷикистон, Тоҷикистон Mali niŋ
Yu'ŋmaaТоҷикистон, Таджикистан, 🇹🇯, ҶТ Mali niŋ
Yɛtɔɣa sabbu gahindatɑdˈʂɪkɪstɑːn Mali niŋ
Yɛltɔɣa din nyɛ tuma ni diniTajik, Russian Mali niŋ
Tiŋgbani silimaNational anthem of Tajikistan Mali niŋ
Kaliculture of Tajikistan Mali niŋ
Dunia yaɣiliAsia Mali niŋ
TiŋaTajikistan Mali niŋ
TinzuɣuDushanbe Mali niŋ
Wakati luɣiliUTC+05:00, Asia/Dushanbe Mali niŋ
Located in/on physical featureCentral Asia Mali niŋ
Tiŋgbaŋ yaɣili calinli38°35′0″N 71°22′0″E Mali niŋ
Coordinates of easternmost point37°24′42″N 75°9′36″E Mali niŋ
Coordinates of northernmost point41°1′48″N 70°25′48″E Mali niŋ
Coordinates of southernmost point36°40′48″N 71°45′20″E Mali niŋ
Coordinates of westernmost point39°18′16″N 67°20′42″E Mali niŋ
Highest pointIsmoil Somoni Peak Mali niŋ
Lowest pointSyr Darya Mali niŋ
Din nyɛ gɔmnanti nyolinipresidential system Mali niŋ
Office held by head of statepresident of Tajikistan Mali niŋ
Tiŋgban zuɣ'lanaEmomali Rahmon Mali niŋ
Office held by head of governmentPrime Minister of Tajikistan Mali niŋ
Tiŋgbani zuɣ'lanaKokhir Rasulzoda Mali niŋ
Loo zalibu yaɣaSupreme Assembly Mali niŋ
Central bankNational Bank of Tajikistan Mali niŋ
Mali la daabili yaɣili binyɛraDistricts under Central Government Jurisdiction, Sughd Province, Khatlon Province, Gorno-Badakhshan Autonomous Region Mali niŋ
Tingbani liɣiriTajikistani somoni Mali niŋ
Di tarisi niUzbekistan, Kyrgyzstan, China, Afghanistan Mali niŋ
Duhubu yaɣiliright Mali niŋ
Niɣilim buɣum polo puloku balishɛliEuroplug, Schuko, AS/NZS 3112 Mali niŋ
TaɣiTajik Soviet Socialist Republic, Soviet Union Mali niŋ
HasitagiTajikistan Mali niŋ
Top-level Internet domain.tj Mali niŋ
Tuutaflag of Tajikistan Mali niŋ
Coat of armsemblem of Tajikistan Mali niŋ
Geography of topicgeography of Tajikistan Mali niŋ
Nahingbaŋnot-free country Mali niŋ
Taarihi bachikpani dalinlihistory of Tajikistan Mali niŋ
Ziligi naba trafiki yaɣiliright Mali niŋ
Economy of topiceconomy of Tajikistan Mali niŋ
Demographics of topicdemographics of Tajikistan Mali niŋ
Mobile country code436 Mali niŋ
Tiŋgbani boligu zalikpana+992 Mali niŋ
Zuɣusaa zuɣusaa tangalimia lamba112 Mali niŋ
GS1 tiŋgbani code488 Mali niŋ
Lansisi plati koodiTJ Mali niŋ
Maritime lamba kalinli472 Mali niŋ
Unicode bachinima🇹🇯 Mali niŋ
Category for mapsCategory:Maps of Tajikistan Mali niŋ
Map

E-Class


Tajikistan,[lower-alpha 1][lower-alpha 2] Bɛ ni lahi mi shɛli Republic of Tajikistan,[lower-alpha 3]nyɛla din mali tiŋgbai yɛliŋ kamani 142,326 km2 (54,952 sq mi) ka di salo galisim buɣisi kamani 9,750,065 people.[1] Dushanbe n-nyɛ tiŋgbani maa tiŋ'zuɣu mini di tiŋ'karili. Di mini Afghanistan zaŋ chaŋ south, Uzbekistan zaŋ chaŋ west, Kyrgyzstan zaŋ chaŋ north, China zaŋ chaŋ east n di tarisi ka wɔligi biɛla ni Pakistan, Afghanistan's Wakhan Corridor n wɔligi li. Tajiks n-nyɛ zuliya shɛba ban galisi lala tiŋgbani ŋɔ ni ka taarihi wuhi ni Tajik ya tiŋgbani dɔla din pa nyɛ Tajikistan zuŋɔ ŋɔ n-ti tabili Afghanistan mini Uzbekistan yaɣ'shɛŋa.

Luɣ'shɛli din pa nyɛ Tajikistan maa daa na nyɛla kaya ni taɣada bɔbigu shee, n-ti pahi tiŋa din yuli booni Sarazm[2] zaŋ ti Neolithic mini Bronze Age ka daa naan yi ti niŋ biɛhigu shee n zaŋ ti Adiini mini kaya ni taɣada balibu nanima biɛhigu shee, n-ti pahi Oxus civilization, Andronovo culture, Buddhism, Nestorian Christianity, Hinduism, Zoroastrianism, Manichaeism,ni Islam. Nanima pam deei lala tiŋgbani ŋɔ, n-ti pahi Achaemenid Empire, Sasanian Empire, Hephthalite Empire, Samanid Empire, ni Mongol Empire. Timurid Empire mini Khanate of Bukhara sulinsi nyaaŋa, Timurid Renaissance daa puhi pani. Din nyaaŋa Russian Empire daa deei tiŋgbani ŋɔ ka Soviet Union gbaa daa dɔli na. Soviet Union saha maa, saha ŋɔ tiŋgbani maa taarisi maa daa buɣisiya, di ni daa na pahi Uzbekistan zuɣu maŋsulinsi polo pɔi ka naan yi deei di maŋmaŋa maŋsulinsi yuuni 1929.[3]

Anashaara goli 9 September 1991, Tajikistan daa deii bɛ maŋsulinsi di ni daa niŋ ka Soviet Union wɔligira. Sabiila tɔbu daa tuhiya dini daa kuli niŋ ka maŋsulinsi ŋɔ deegi naai, di daa pili la anashaara goli May 1992 n-ti naa anashaara goli June 1997.

Tum tɔbu ŋɔ ni tuhi naai, siyaasa palli din kpa nyɛla din soŋsi ka tiŋgbani ŋɔ chani tooni. Tiŋgbani zuɣulana Emomali Rahmon n su tiŋgbani ŋɔ tum yuuni 1994.[4][5]

Tajikistan nyɛla Tajik zuliya,[6] ka bɛ tɔɣisiri Tajik balli — balli din saɣiti tuuli — ka di zuɣu chɛ ka di pahi Persian-ni tɔɣisiri bal'shɛŋa ni zaŋ chaŋ Afghanistan mini Iran. Russian n-nyɛ bala maa zaa ni tooi tɔɣisiri shɛli n-tiri taba. Islam nyɛla din salo ni tooi vaai 96% salo ban be tiŋgbani maa ni. Gorno-Badakhshan oblast ni, di mini di salo wɔli taba maa zaa yoli, bala pam be ni ka Rushani, Shughni, Ishkashimi, Wakhi n-ti tabili Tajik nyɛ lala bali toɣisira ŋɔ puuni shɛŋa. Zooi sula kamani vaabu 90% tiŋgbani maa ni. Tajikistan pahila United Nations, CIS, OSCE, OIC, ECO, SCO, ni CSTO n-ti tabili NATO PfP partner ni.

Taarihi[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Daadam biɛligu kalinli[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

 
Largest cities or towns in Tajikistan
Rank Region Pop.
Dushanbe
Dushanbe
Khujand
Khujand
1 Dushanbe Dushanbe 1,201,800 Bokhtar
Bokhtar
Kulob
Kulob
2 Khujand Sughd 198,700
3 Bokhtar Khatlon 126,700
4 Kulob Khatlon 105,800
5 Istaravshan Sughd 64,300
6 Tursunzoda Districts of Republican Subordination 57,800
7 Isfara Sughd 54,900
8 Vahdat Districts of Republican Subordination 54,400
9 Konibodom Sughd 54,400
10 Panjakent Sughd 43,800
Tajikistan: trends in its Human Development Index indicator 1970–2010
Population in Tajikistan[7][8][9]
Year Million
1926 0.83
1950 1.5
2000 6.2
2021 9.8
Group of Tajik women

Gɔmnanti tali mini siyaasa tali[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Tiŋgbani biɛhigu[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Satellite photograph of Tajikistan
Tajikistan map of Köppen climate classification

Tajikistan nyɛla tiŋgbani kuŋ, ka nyɛ tiŋ'shɛli din pɔri Central Asiazaŋ chaŋ tiŋgbani galisim polo. Di tooi dooni la "latitudes" 36° mini 41° N, ni "longitudes" 67° mini 75° E. Zoya galisi la ni, ka tiŋgbani maa yaɣ'shɛŋa tooi du n yaɣi 3,000 metres (9,800 ft) mɔɣili dum. Tiŋgbani shɛŋa din siɣi tiŋa yaa tooi be la north ( Fergana Valley yaɣ'shɛli), n-ti pahi southern Kofarnihon mini "Vakhsh river valleys", ka di laɣi eei Amu Darya. Dushanbe be la southern sirigili zaŋ du Kofarnihon valley.

Mountain Height Location
Ismoil Somoni Peak (highest) 7,495 m 24,590 ft     North-western edge of Gorno-Badakhshan (GBAO), south of the Kyrgyz border
Ibn Sina Peak (Lenin Peak) 7,134 m 23,537 ft     Northern border in the Trans-Alay Range, north-east of Ismoil Somoni Peak
Peak Korzhenevskaya 7,105 m 23,310 ft     North of Ismoil Somoni Peak, on the south bank of Muksu River
Independence Peak (Revolution Peak) 6,974 m 22,881 ft     Central Gorno-Badakhshan, south-east of Ismoil Somoni Peak
Academy of Sciences Range 6,785 m 22,260 ft     North-western Gorno-Badakhshan, stretches in the north–south direction
Karl Marx Peak 6,726 m 22,067 ft     GBAO, near the border to Afghanistan in the northern ridge of the Karakoram Range
Garmo Peak 6,595 m 21,637 ft     Northwestern Gorno-Badakhshan.
Mayakovskiy Peak 6,096 m 20,000 ft     Extreme south-west of GBAO, near the border to Afghanistan.
Concord Peak 5,469 m 17,943 ft     Southern border in the northern ridge of the Karakoram Range
Kyzylart Pass 4,280 m 14,042 ft     Northern border in the Trans-Alay Range

Amu Darya mini Panj n buɣisi di tarisi ni Afghanistan.


Di shikururi[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Kaya ni taɣada[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Kundivihira[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

  1. /tɑːˈkɪstɑːn/ (listen), /tə-, tæ-/
  2. Tajik: Тоҷикистон, romanized: Tojikiston, pronounced [tʰɔːdʒikʰɪsˈtʰɔːn]; Russian: Таджикистан, romanized: Tadzhikistan, pronounced [tədʐːɨkʲɪˈstan]
  3. Tajik: Ҷумҳурии Тоҷикистон, romanized: Jumhurii Tojikiston, pronounced [dʒʊmhuˈɾijɪ tʰɔːdʒikʰɪsˈtʰɔːn]
  1. Population, total - Tajikistan (en) (8 February 2022).
  2. Proto-urban Site of Sarazm. UNESCO.
  3. Bergne, Paul (2007) The Birth of Tajikistan: National Identity and the Origins of the Republic, IB Taurus & Co Ltd, pg. 39–40
  4. "World Report 2019: Rights Trends in Tajikistan" (en). Human Rights Watch. 15 January 2019. https://www.hrw.org/world-report/2019/country-chapters/tajikistan.
  5. Welle (www.dw.com), Deutsche. Tajikistan's eternal ruler Emomali Rakhmon | DW | 12.10.2020 (en-GB).
  6. Tajikistan Ethnic groups – Demographics (en).
  7. 96 ЛЕТ НАЗАД ТАДЖИКИСТАН ВПЕРВЫЕ ПОЯВИЛСЯ НА КАРТЕ МИРА (en).
  8. World Population Prospects 2022. United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division.
  9. World Population Prospects 2022: Demographic indicators by region, subregion and country, annually for 1950-2100 (XSLX). United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division.