Malawian kwacha

Diyila Dagbani Wikipedia
Malawian kwacha
currency
TiŋaMalawi Mali niŋ
Central bank/issuerReserve Bank of Malawi Mali niŋ
TaɣiMalawian pound Mali niŋ
Pilibu saha1971 Mali niŋ
Unit symbolMK Mali niŋ

Kwacha (/ˈkwætʃə/; ISO 4217: MWK, yuli din saɣiti Malawi Kwacha[1]) nyɛla Malawi liɣiri bini din gbaai yuuni 1971, di zani mi n-ti Malawian pound. Di pirigi ;a 100 tambala. Kwacha zani la laɣi shɛŋa zaashee, dini n-nyɛ British pound sterling, South African rand, n-ti pahi Rhodesian dollar, din daa be Malawian economy ni. Kwancha nyɛla din taɣi duri ka sheera, amaa tum yuuni 1994 di taɣibu du mi.[2] Yuuni 2005, Bingu wa Mutharika daa kpuɣi soya[3]ni di taɣibu gɔhi laɣ'shɛŋa din pahi.[4] Reserve Bank of Malawi n ŋmari di bankiliɣiri. Silimiin goli May 2012, Reserve Bank of Malawi daa booi kwacha danko ni vaabu 34% ka yihi li United States dollar gɔhibu ni.[3]

Bachi yibu na shee[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Lala yuli ŋɔ "kwacha" nyɛla din daa tuui boli Zambia tiŋgbani ni, ni ka Zambian kwacha daa yina 1968. Di yimi na Chinyanja bee Chichewa bachi ni ka di gbunni nyɛ "di zibi ya", ka tambala lɛbigibu nyɛ "nolɔɣu" Chichewa. Tambala daa boli mi ka di nyɛla nolɔri kɔbigu moli la zibbu.

Taarihi[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Kwacha zani mi n-ti Malawian pound yuuni 1971 ka kwacha dibaa ayi zani n-ti pound yini.

Zaŋ kana silimiin goli 30 August 2019 British pound sterling zaɣi yini daa nyɛla 883.43 kwachas, 1 US dollar daa nyɛla 725.16 kwacha ka 1 South African rand mi nyɛ 47.69 kwacha. Zaŋ kana silimiin goli 30 August 2019 1 Euro daa nyɛla 797.42 Kwachas.[5]

Laɣibaligu[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

A one kwacha coin from 1992

Laɣibaligu tuuli yimi na yuuni 1971 ka mali kalibu dalima 1, 2, 5, 10 n-ti pahi 20 tambala. Yuuni 1986, 50 tambala mini 1 kwacha laɣibaligu daa yina. Silimiin goli January 2007, 5 mini 10 kwacha laɣibaligu daa yina, ka mali malibu dabisili yuuni 2006, ka di gba daa yina. Silimiin goli 23 May 2012, 1, 5 min 10 kwacha laɣ'baligu zaɣi pala daa yina[citation needed]

1 mini 2 tambala laɣ'baligu daa nyɛla "copper-plated steel" malibu. 5 tambala laɣ'baligu nyɛla "nickel-plated steel" malibu. 50 tambala mini 1 kwacha laɣ'baligu mali mi ni "brass-plated steel".[6]

Banki Liɣiri[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Lahabali kɔligu:Kwacha Malawi Specimen.jpg
Old Malawian 1 kwacha note, carrying the date 1 Dec 1990, depicting former President-for-Life Hastings Banda on the front and workers in a Tobacco field on the reverse.

Yuuni 1971, banki liɣiri din daa mali yuuni 1964 daa yina ni kalinli dalinli 50 tambala, 1, 2 n-ti pahi 10 kwacha. 5 kwacha laɣ'gbana daa yina yuuni 1973 dini daa niŋ ka bɛ kpihim 2 kwacha laɣ'gbaŋ. 20 kwacha laɣ'gbaŋ daa yina yuuni 1983. 50 tambala laɣ'gbana daa yina yuuni 1986, ka bahigu 1 kwacha laɣ'gbaŋ pirinti yuuni 1992. Silimiin goli 1993, 50 kwacha laɣ'gbana daa yina, ka100 kwacha daa doli na yuuni 1993, 200 kwacha mi daa yina yuuni 1995, 500 kwacha gba daa yina yuuni 2001 ka 2000 kwacha mi yina silimiin goli November 2016 ni di baligi laɣi pooli.[7]

Zaŋ kana 2008, banki liɣiri din doli ŋɔ na n-daa bɛni:

1997 Series [8]
Anfooni Danko Yɛliŋ Nahingbaŋ zuɣu Buɣisibi Tuuli pirinibu dabisili
Tooni Nyaaŋa
K5 126 × 63 mm Green John Chilembwe Villagers mashing grain 1 July 1997
K10 132 × 66 mm Brown Children in "bush" school
K20 138 × 69 mm Purple Workers harvesting tea leaves
K50 144 × 72 mm Blue Independence Arch in Blantyre
K100 150 × 75 mm Red Capital Hill in Lilongwe
K200 156 × 78 mm Blue Reserve Bank building in Lilongwe
K500 162 × 81 mm Multi-colour Reserve Bank building in Blantyre 1 December 2001

Lahabali din sabi "Nyasa Times" silimiin goli 9 March 2012 wuhiya, ni zaŋ chaŋ chira ayɔbu din doli na Reserve Bank of Malawi ni yina ni laɣ'gbana balibu, n-ti tabili 1,000-kwacha gbaŋ, laɣ'karili din bɛni gori gindi buyi pubu zuɣu. Lala laɣ'gbaŋ ŋɔ daa yimi na Biantyre silimiin goli 8 March, zuɣulana Dr. Perks Ligoya n-daa yihili na. Laɣi pala maa yan pɔri mi n-gari saha liɣiri din bɛni, din yan booi buni saɣimbu. 1,000-kwacha gbaŋ pala daa nyɛla De La Rue ni yan pirinti shɛli.[9][10]

Silimiin goli 23 May 2012, "Nyasa Times" daa yɛliya ni Reserve Bank of Malawi yan yimi na ni 1,000 kwacha laɣ'gbaŋ ka di mini laɣ'pala ŋɔ ti laɣim dira. 1,000 kwacha danko daa nyɛla US$4. Kwacha zaɣi palli ŋɔ mali la tiŋgbani zuɣulana, Kamuzu Banda di tooni ka di nyaaŋa mi mali Mzuzu kawana kpalansi di anfooni.[11]

20 kwacha gbaŋ palli daa nyɛla bɛ ni nyɛ ka shɛli mali dɔɣisa. Di nyaaŋa nyela din mali Domasi Teacher's Training College anfooni (din yuli pa booni Domasi College of Education). Amaa, yɛltɔɣa wuhiya ni lala duu ŋɔ, talahi, Machinga Teacher's Training College.[12]

Reserve Bank of Malawi yan labi mali lala liɣiri nima ŋɔ din yan chɛ ka di niŋ "zombu zosimli". "Malawi Union of the Blind" yɛliya, malila binkpula din du ni di wuhi di dalinloi, amaa lala bintɔra ŋɔ nyɛla din pɔra ni di tooi ku bukaata.[13]

2012 Series [14]
Anfooni Danko Yɛliŋ Nahingbaŋ Buɣisibu Dabisili shɛli di ni tuui yina
Tooni Nyaaŋa
K20 128 × 64 mm Purple Reserve Bank of Malawi headquarters in Lilongwe; Inkosi ya Makhosi M’mbelwa II (Lazalo Mkhuzo Jere) Domasi Teachers Training College building and tree; stack of books and mortarboard 23 May 2012
K50 128 × 64 mm Light blue and green Reserve Bank of Malawi headquarters building in Lilongwe; Inkosi Ya Makhosi Gomani II (Philip Zitonga Maseko) Elephants, tree, and safari vehicle in Kasungu National Park
K100 128 × 64 mm Red Reserve Bank of Malawi headquarters building in Lilongwe; James Frederick Sangala College of Medicine in Blantyre; stethoscope
K200 132 × 66 mm Blue and violet Reserve Bank of Malawi headquarters building in Lilongwe; Rose Lomathinda Chibambo New Parliament building in Lilongwe
K500 132 × 66 mm Brown and orange Reserve Bank of Malawi headquarters building in Lilongwe; Reverend John Chilembwe Mulunguzi dam in Zomba; water spigot; silhouette of woman carrying container on head and man carrying hoe over shoulder
K1000 132 × 66 mm Green Reserve Bank of Malawi headquarters building in Lilongwe; Dr. Hastings Kamuzu Banda Mzuzu maize silos; stalk of maize (corn); silhouette of two people mashing maize
K2000 Yellow Reverend John Chilembwe; outline of Malawi Malawi University of Science and Technology, Thyolo District 1 June 2016
Current MWK exchange rates
From Google Finance: AUD CAD CHF CNY EUR GBP HKD JPY USD ZAR EUR JPY
From Yahoo! Finance: AUD CAD CHF CNY EUR GBP HKD JPY USD ZAR EUR JPY
From XE.com: AUD CAD CHF CNY EUR GBP HKD JPY USD ZAR EUR JPY
From OANDA: AUD CAD CHF CNY EUR GBP HKD JPY USD ZAR EUR JPY

Lihimi m-pahi[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Kundivihira[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

  1. ISO 4217 amendment number 162 dated 24 Feb 2016, change of currency name
  2. Frederic L. Pryor, The political economy of poverty, equity, and growth: Malaŵi and Madagascar Oxford University Press, 1990 ISBN 0-19-520823-4, p. 415
  3. 3.0 3.1 "Malawi devalues currency by a third". Al Jazeera. 8 May 2012. http://www.aljazeera.com/news/africa/2012/05/20125863922498538.html.
  4. Annual Report on Exchange Arrangements and Exchange Restrictions , International Monetary Fund, 2006, ISBN 1-58906-569-7, p[page 716
  5. XE Currency Converter
  6. "Malawi Archived 2011-07-14 at the Wayback Machine." NumisMaster. F+W Publications, Inc. 2011. Web. 17 February 2011.
  7. Malawi: Govt Introduces 2,000 Kwacha Banknote (2016-11-11)., Nyasa Times
  8. Currency: Notes & Coins. Rbm.mw.
  9. Linzmayer, Owen (2012). "Malawi". The Banknote Book. San Francisco, CA: www.BanknoteNews.com.
  10. Malawi new banknote family confirmed Archived 2014-03-23 at the Wayback Machine BanknoteNews.com. Retrieved 2012-05-17.
  11. Malawi releases new Kwacha bank notes | Malawi Nyasa Times – Malawi breaking news in Malawi. Nyasatimes.com.
  12. Reserve Bank goofs on new K20 banknote Archived 2016-10-25 at the Wayback Machine, Mawali Today, retrieved 2012-06-04.
  13. Malawi Central-Bank to issue new blind friendly bank notes, Amalawi.info. Retrieved 2012-07-15.
  14. Malawi new banknote family confirmed | Africa. Banknote News (2012-06-05).

Tɛmplet:N-start Tɛmplet:N-before Tɛmplet:N-currency Tɛmplet:N-after Tɛmplet:N-end

Tɛmplet:Economy of Malawi

Tɛmplet:Currencies of Africa Lua bi niŋ dede:bad argument #2 to 'title.new' (unrecognized namespace name 'Portal')