Kpaan' gala subu mini kpini gulibu

Diyila Dagbani Wikipedia

E-Class


Ti ni daa nyɛ bihi yiɣisiri na, pa kɔli ko ka ti daa bɔhinda. Ti daa bɔhindi binkɔbiri gulibu, balintitee kpini mini nɔhi gulibu.

Nɔhi mini kpini nyɛla yiŋ bin'niɛma ban gulibu mali anfaani pam. Binkɔbiri zuliya ayi ŋɔ nyɛla daŋ dama di yi pa yo'kpini, di zooya ka yiŋa kpaŋ ŋundi o gala zuɣu n-waɣi kpaan'bihi. Kpini nyɛri la bɛ gala n-bahiri bee n-labiri mɔɣu ni. Dachɛri ka kpaŋ nyɛ galli napɔɣu ni. Lala ŋɔ zuɣu che mi ka kpaan'sahi yi ti saɣi bee n-pili nyɛbu, di mali la daliri ni nyin kpaan'gula, a pili ba puɣisibu, din yɛn che ka bɛ bi nyɛri labira. Kpini tooi zooi la ya'tarisi bee mɔri ni gɔbu. Din zuɣu, bɛ ni zooi luɣishɛli gɔbu, ni ka bɛ nyɛra.

Din lahi biɛni, kpini bi nyɛri palo ni. Bɛ nyɛri la sɔɣsinli ni, kaman mɔri ni gbum luɣ’ shɛli bee tuturi ni zooi luɣ’ shɛli. Kpaan'gula ni tooi puɣisi kpini dabisi gbaluŋ bee hali dakulo dibaa a shɛm ka na bi nyɛ bɛ nyɛbu shee. O yi ti baŋ bɛ ni nyɛri shɛli, o yi pa yɛn chani la ni n-ti gahindi kpaan'gala ŋɔ. Kpini lee bi nyɛri la luɣiyini kuli mali wara. Bɛ yi ti nyɛhi baŋ ni sal'nim baŋ bɛ nyɛbu shee, di zooya ka bɛ taɣi nyɛbu shee.

A yi gahim kpaan'gala ka ŋa ti zooi, a ni piigi n-su nɔhi ka che n-kɔhi bee ka n-duɣi ŋubi. Wula ka bɛ Suri nɔhi kpaan'gala? No'nyaŋ yi nyɛ n-ti ŋuni, di vaari la no'gala maa ka zaŋ kpaan'gala n-sɔŋ o ka o ŋun ŋa zuɣu. Dini n-nyɛ gala subu maa. Pa kpaan'gala kam n-suri nɔhi. Shɛŋa biɛni n-ku tooi waɣi. A yi chaɣisi kpaan'galli ka wum gal'kɔm kumsi di ni, di ku tooi su noo. Din zuɣu, a yɛn maai la a nii, n-gahim gal'sura n-su a nɔhi. Bɛ yi su noo kpaan'gala, o ŋundi la ŋa zuɣu biɛɣu pishi ni ayɔbu (26) bee biɛɣu pihita ayi ka (28), ka naan yi waɣi. Gal' shɛŋa yi bi waɣi, bɛ vaari ŋa mi n-ti bihi ka bɛ duɣi ŋubi.

Noo yi waɣi kpaan'bihi, o gbibi ba mi ka o bihi la. O bi gaŋdi ba, o zabiri bɛ zuɣu, n-chɛri niriba, ka guri ba ka che n-che sulisi mini tɔra tɔbu. No'kura bee no'nyama ban mali kpaan'bihi mali ba gɔri gindi n-pihiri tiri ba ka bɛ dira. Kpaan'guliba mi gba yaɣiri yɔbili mini tambiɛɣu n-tiri ba ka bɛ dira. A yi kaai biɛɣu chani a kɔli ni, a ni tooi zaŋ kpaan'liɛri/bihi ŋɔ niŋ no'suɣu ni mali n-ti pili piɛɣu, n-bahi ba tambiɛɣu ka zali ba kɔm sal'chee ni, ka naan yi tumdi a pu'tuma. Wuntaŋ yi lu ka a kuna, ka a lahi zaŋ ba niŋ no'suɣu ni mali kuli. Kpaan'bihi zɔri saa pam din zuɣu saa yi ti ku, di tuya ni bihi bo bɛ shee n-taɣi ba kpɛhi napɔɣu ni.

Kpaan'bihi ŋɔ yɛn dɔli la no'kurugu maa hali ti saɣi bɛ dintɔli zuɣu bo-n-di ka o naan yi bahi ba. Bɛ yi lee kpaan'kura, di bɔri la sɔya ka bihi taɣiri ba kulisiri na zaawun kam n-ti kpɛhiri na'pɔri ni dama kpini pa nɔhi. Kpini gɔri mi chani katiŋa. A yi bi taɣiri ba, bɛ piini la tihi zuɣu gbɛbu ka kpɛri yɔɣu.

Kpini gulibu mali anfaani pam n-ti salo. Kpini gulibu ni tooi ti niri buni bee Gbengbɛri boo ni li "arizichi". Kpini maani yili ʒɛ'duɣiri ka che ka ʒɛri bim. Nyu'pala yi yɛn di, kpini mali ti sɔŋsim. Ti yi yɛn di diɛŋ kpini mali ti sɔŋsim din ka ŋmali. Ti yi nyɛ saan'gahinda ka yɛn niŋ ba saani din timsa, kpini mali sɔŋsim pam, dama ti ni niŋ ba saani din mali dariza ka che n-chɛbisi ba kpaŋ mini nyu'bɔbli. Laɣ'dili yi paai ti, ti ni tooi gbaai kpini n-kɔhi yihi ti maŋ vi ni. Kpini gulibu daanfaani ka zaŋ buɣisi, dinzuɣu m-ma bihi, chɛliya ka ti labi n-ti kpaŋsi kpini mini binkɔbiri zaa gulibu.

Kpangulibo nyɛla din bɔri nim’ mohi, ka di tu ni a kpaŋ a maŋa n guba ka che maasim.