Hepatitis A
Hepatitis A | |
![]() | |
Buɣisim | Hepatitis A chɛ ka jaundice gbaai so |
Bolibu | 5757 |
Alaama | Tɛmplet:ICD10 |
Taɣibu | Tɛmplet:ICD9, Tɛmplet:ICD9 |
Nyeviya din yi kalinli | {{{ICDO}}} |
Hepatitis A (bɛ daa mili saha shɛli infectious hepatitis) nyɛla sabli doro din loori niriba ka di tuŋ teeri nin’ pɔbbu ni neeibu. Hepatitis A binneembihi n-tahiri li na.[1] Doro ŋɔ nahiŋgbana bi yiri polo bar'nima pam ni balinte bari ŋɔ yi nyɛ bia.[2] Bar'shɛba nahiŋgbana ŋɔ ni yɛn yi, di piinila dakula-ayi zanchaŋ dakula-ayɔbu sunsuuni doro ŋɔ yi gbahiba naai.[3] Dakulo dibaa ayɔpoi (7) ka nahiŋgbana ŋɔ yɛn bieni. Di shɛŋa n-nyɛ: tiri-kpuɣubu, tiri, binsaa, ningbiŋ zaɣi dozim kotomsi, dirigu, and sompuɣili.[2] Chira-ayɔbu nyaanga, nahiŋgbana ŋɔ ni lahi labina barinim’ 10–15% puuni.[2] Doro ŋɔ bi kuri barnim’ binsaba faashei ninkura ni.[2]
Tahili[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]
Salnim ni tooi kɔbi doro ŋɔ di yi niŋ ka be nyu kɔm bee n-di bindiri shɛli din gari Hepatitis A barina bini.[2] Di zooiya ka binneembihi tooi kpɛ n-fri zama ɣɔri ni, ka be yi be duɣi ŋa venyala ni tahi Hepatitis A na.[4] Din pahi, Hipatistis A bar'nima tabisibu ni tooi chɛ ka di looi nira.[2] Doro ŋɔ bi wuhiri shahara bihi ni la zaa yɔli, bɛ ni tooi zaŋli looi nira.[2] Doro ŋɔ yi gbaai niri yim, di ku lahi gbaai o hali ni o nyɛvuli tariga.[5] Di yi yɛn dihi tabili ni doro ŋɔ mali nira, shee ka alaafei baŋdibi vihi o ʒim domini di shahara piligu ni ŋmani doriti pam la zuɣu.[2] Hepatitis A mali mabihi, ŋa nim n-nye: B, C, D, ni E.
==Tilaa beni ni tooi gu nira ka che Hepatitis A doro ŋɔ.[2][6] Bidɔɣiri shɛba beni n kpaŋsi bɛ bihi tim ŋɔ nyuhibu, bɛ tiriba limi yuma a shɛm kam hali ka bɛ ti zooi zaa. Tiŋ shɛŋa gba beni n kpaŋsiri tim ŋɔ nyubu ni doro ŋɔ ni wuligi luɣi shɛŋa ka lala niribu ŋɔ na ʒin nyuli.[2][7] Vihigu wuhiya ni niri yi nyuli yim din tooi saɣi o ni o nyevuli tariga.[2] Din beni lahi taɣiri doro ŋɔ nyɛla nua paɣibu ni vɛnyala duɣili.[2] Diyi pun gbaai niri naai, tim na kani din nyaŋdili venyala. Amaa vuhim pam n-ti pahi tiri mini binsaa tima sɔŋdi m-mahirili.[2] Hepatitis A bar'nima pam kpaŋda ka lahima n-ti pahi sabili doro bi dɔli di nyaaŋa.[2] Sabili doro mii yi dɔli di nyaaŋa, di tibili zaa nyami ka baŋdib’ taɣi sabili maa.[2]
Loobu mini Gubu[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]
Yuuni puuni Hepatitis A gbaairi niribu gari million pia[8], ka ban malili ka di nahiŋgbana yi polo miriti million 1.5[2] Andunia luɣi shɛŋa din ka sabta bee ko-nyuri suŋ ka Hepatitis A tooi be.[7] Andunia tinsi din na lebigiri ni, doro ŋɔ gbahiri bihi 90% ka bɛ naan yi nyɛ yuun’ pia. Bɛ yi kɔbi li kpaŋ naai, bɛ ningbina yi pan tooi tuhi nyaŋ li.[7] Doro ŋɔ lahi be tinshɛŋa din so n-lebigi biela domini bihi ni be kɔbirili la n ti pahi bɛ ni be zooi nyuri ti sheŋa ŋan taɣirili la.[7] Yuuni 2010, Hepatitis A daa kula niriba 102,000.[9] Silmin' gɔli July 28 dabisili ka kpamba gahim yuuni kam n bɔli 28 Andunia Hepatitis Dabisili. Lala dabsili ŋɔ alaafee baŋdiba yirimina n baŋsiri zamatu zaŋkpa Hepatitis doro ni nyɛ shɛli.[7]
Kundivihira[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]
- ↑ Ryan KJ, Ray CG (editors) (2004). Sherris Medical Microbiology (4th ed.). McGraw Hill. pp. 541–4. ISBN 0-8385-8529-9.CS1 maint: extra text: authors list (link)
- ↑ 2.00 2.01 2.02 2.03 2.04 2.05 2.06 2.07 2.08 2.09 2.10 2.11 2.12 2.13 2.14 2.15 Matheny, SC (1 December 2012). "Hepatitis A.". Am Fam Physician 86 (11): 1027–34; quiz 1010–2. PMID 23198670.
- ↑ Connor BA (2005). "Hepatitis A vaccine in the last-minute traveler". Am. J. Med. 118 (Suppl 10A): 58S–62S. DOI:10.1016/j.amjmed.2005.07.018. PMID 16271543.
- ↑ (March 2013) "Shellfish-borne viral outbreaks: a systematic review.". Food Environ Virol 5 (1): 13–23. DOI:10.1007/s12560-012-9097-6. PMID 23412719.
- ↑ The Encyclopedia of Hepatitis and Other Liver Diseases. Infobase. 2006. p. 105. ISBN 9780816069903.
- ↑ (2012) "Hepatitis A immunisation in persons not previously exposed to hepatitis A.". Cochrane Database Syst Rev 7: CD009051. DOI:10.1002/14651858.CD009051.pub2. PMID 22786522.
- ↑ 7.0 7.1 7.2 7.3 7.4 Hepatitis A Fact sheet N°328. World Health Organization (July 2013). Retrieved 20 February 2014.
- ↑ Wasley, A (2006). "Hepatitis A in the era of vaccination.". Epidemiol Rev 28: 101–11. DOI:10.1093/epirev/mxj012. PMID 16775039.
- ↑ Lozano, R (Dec 15, 2012). "Global and regional mortality from 235 causes of death for 20 age groups in 1990 and 2010: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2010". Lancet 380 (9859): 2095–128. DOI:10.1016/S0140-6736(12)61728-0. PMID 23245604.