Cysticercosis

Diyila Dagbani Wikipedia

E-Class

Cysticercosis
Buɣisim Foto din wuhiri maŋa neurocysticercosis bar’ zuɣupuri ni
Bolibu 3341
Alaama Tɛmplet:ICD10
Taɣibu Tɛmplet:ICD9
Nyeviya din yi kalinli


Cysticercosis nyɛla nyuɣu ni doro din nabigir’ yamdi ninsal’ ningbina ni. Di sababuni nyɛla zu’ shɛli bɛn bɔli cysticercus ban mi to n-yi Taenia solium gara ni la. Kuruchunima n-namdi Taenia soilum gara ŋɔ.[1][2] Yuun bɔbigu ni tooi gari ka doro ŋɔ nahimgbana bi yi polo di bari ni. Bar' shɛba beni, gbirimagbirima din bi biera ka di galisim be centimeter 1-2 sunsuuni ni wɔɣi be ningbingbana zuɣu. Doro ŋɔ yi go n-ti meei bari zuɣupuri, be booni ni la neurocysticercosis.[3][4] Chira a shɛm bee yuma nyaaŋa, gbirimagbirima ŋɔ yi niŋ zaɣ’kara ka pili biɛrim. Di nyaaŋa, din kuui ka gbaai fuɣusi bahi.[3] Lebiginsim ni na bi wuligi anduniya tiŋ'shɛŋa, doro ŋɔ n-luhiri kpiinkpihi n gari doriti kam.[3]

Tahili mini vihibaŋ[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Taenia solium piligu hali ni o bahigu

Niri ni tooi kɔbi doro ŋɔ di yi niŋ ka o nyu ko shɛli bee n di bindir’ shɛli din nyɔɣi gara gala. Gara tooi lahi be ʒe kaha ni.[2] Gara gala ŋɔ yirila ninsal’ so gar’ kura ni be o puli ni bindi ni na. English silminsi booni niŋsim ŋo la taeniasis.[3][5] Taeniasis nyɛla dɔr’ dabaŋ din yiri kuruchu nimdi shɛli din bi duɣi-bi vienyela. Kuruchu nimdi zoo ya ka gar’ kura n be di ni.[2] Niriba yi laɣim be ka be puuni yino mali gara ŋɔ o ni, ban kpalim ni tooi kobi cysticercosis.[5] Doro ŋo ni yɛn vihi-baŋ shee ka baŋdib’ pii gbirili din waɣi ninsal ningbiŋ zuɣɔ n zaŋ shariga vo di kom, ka naan yi maai be maŋa n-zaŋ maʒina n-kpa n-yuli kom ŋɔ viɛnyɛla. Silminsi booni vihigu ŋɔ aspiration.[3] Be yi yɛn vihili zuɣu puri ni, bɛ ni zaŋ computer tomography (CT) bee magnetic resonance imaging (MRI) n ŋmahi zuɣu puri ŋɔ foto. Din lahi pahi, ninsal white blood cells yi ti yam o [[cerebral spinal fluid|yaankɔbli-kom]] puuni (be booni niŋsim ŋɔ eosinophils), di wuhiri ni doro ŋɔ be yɔma.[3]

Gubu mini Tib'bu[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Sabita malibu n nyɛ din taɣiri doro ŋɔ nyaŋ tuhili kam. Sabita biɛhagu kaman: viɛnyɛla yɔɣu damdibu shee, ko suŋ nyubu n-ti pahi kuruchu nimdi viɛnyɛla dɔɣibu. Di tu ka ti tibiri taeniasis barinima, din yɛn gu ka che doro ŋɔ yiɣi lɔhi.[2] Di bi ʒi talahi ni di tuhi dɔr’ bil’ kam din dɔli li na.[3] Di yi lee paagi saha shɛli gbira ni waɣi zuɣupuri ni, praziquantel bee albendazole n-nyɛ ti shɛli be ni nyuhiri bari ŋɔ. Bari ŋɔ ni nyu tima ŋɔ ka di niŋ dabaayi. Steroids mini anti-seizure tiima gba tu ni di be yɔma tibibu ŋɔ saha. Diyi ti kɔŋ tim zaa, shee ka baŋdiba karigi a n vuɣi-yihi gbira ŋɔ ninsal ni.[2]

Loobu[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Kuruchu-ni gara ŋɔ zooya Asia, Sub-Saharan Africa, n-ti pahi Latin America tingbana-ni.[3] Tiŋ shaŋa beni, nirib’ paaigi 25% ka doro ŋɔ mala.[3] Doro ŋɔ ka yaa andunia luɣi shaŋa ninniensim ni yoli.[6] 1990 yuuni puli ni, doro ŋɔ daa kula nirib’ 1300 ka yuuni 2010 mii ka di ku nirib’ 1200.[7] Cysticercosis doro ŋɔ gbahari kuruchu nim’ mini niɣi. Di lei be gbahariba ka ʒiri lahimgbana na Kaman dini gbahari ninsalnim sham la, domini binniema ŋɔ nyaviya ni be waɣi la.[2] Ninsalnim piligu saha ka be mini doro ŋɔ laɣim taba.[6] Cysticercosis pahi dori shaŋa din yoli andunia tulim luɣa shehi.[8]

Kundivihira[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

  1. Roberts, Larry S.; Janovy, Jr., John (2009). Gerald D. Schmidt & Larry S. Roberts' Foundations of Parasitology (8 ed.). Boston: McGraw-Hill Higher Education. pp. 348–351. ISBN 978-0-07-302827-9.
  2. 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 Taeniasis/Cysticercosis Fact sheet N°376. World Health Organization (February 2013). Retrieved 18 March 2014.
  3. 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 García HH, Gonzalez AE, Evans CA, Gilman RH (August 2003). "Taenia solium cysticercosis". Lancet 362 (9383): 547–56. DOI:10.1016/S0140-6736(03)14117-7. PMID 12932389.
  4. García HH, Evans CA, Nash TE, et al. (October 2002). "Current consensus guidelines for treatment of neurocysticercosis". Clin. Microbiol. Rev. 15 (4): 747–56. DOI:10.1128/CMR.15.4.747-756.2002. PMID 12364377.
  5. 5.0 5.1 CDC - Cysticercosis.
  6. 6.0 6.1 Bobes RJ, Fragoso G, Fleury A, et al. (April 2014). "Evolution, molecular epidemiology and perspectives on the research of taeniid parasites with special emphasis on Taenia solium". Infect. Genet. Evol. 23: 150–60. DOI:10.1016/j.meegid.2014.02.005. PMID 24560729.
  7. Lozano R, Naghavi M, Foreman K, et al. (December 2012). "Global and regional mortality from 235 causes of death for 20 age groups in 1990 and 2010: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2010". Lancet 380 (9859): 2095–128. DOI:10.1016/S0140-6736(12)61728-0. PMID 23245604.
  8. Neglected Tropical Diseases (June 6, 2011). Retrieved 28 November 2014.