Chimamanda Ngozi Adichie

Diyila Dagbani Wikipedia
Chimamanda Ngozi Adichie
Voice
Dɔɣim yuliNgozi Grace Adichie
Enugu (en) Translate, Silimin gɔli September 15, 1977 (run 46)
O ya TiŋgbaŋNigeria
ResidenceAnambra State
Igbo people (en) Translate
A ya balliIgbo (en) Translate
Education
Shikuru shɛli o ni chaŋYale University (en) Translate
Eastern Connecticut State University (en) Translate
Drexel University (en) Translate
Johns Hopkins University (en) Translate
University of Nigeria (en) Translate
Shɛhira gbaŋMaster of Arts (en) Translate
Bala yɛlibu, sabbu bee buɣisibuSilmiinsili
Igbo (en) Translate
Nigerian Pidgin (en) Translate
Tuma
Tumakarimba, poet (en) Translate, novelist (en) Translate, short story writer (en) Translate, non-fiction writer (en) Translate ni lahabali sabira
Dubu1.64 m
Ŋun kpuɣi o tumaWesleyan University (en) Translate
Notable workPurple Hibiscus (en) Translate
Half of a Yellow Sun (en) Translate
Americanah (en) Translate
Pin' shɛŋa o ni dee
Pii zali
Influenced byChinua Achebe, Enid Blyton (en) Translate ni V. S. Naipaul (en) Translate
Nira zaŋtiAmerican Academy of Arts and Sciences (en) Translate
Nuu tuunbaŋsim balibupoetry (en) Translate
novel (en) Translate
AdiiniCatholic (en) Translate
IMDbnm2590693
chimamanda.com ni chimamanda.com

Chimamanda Ngozi Adichie (nyɛla bin dɔɣu'so siimiin goli September 1977 yuuni)[1][2] o nyɛla Nigeria bilchina ŋun sabira ka o sabbu maa puuni shɛŋa nyɛ bukunima, lahabali jihi nti pahi lahabaya din payalimaŋli (fiction). O daa nyɛla Times Literary Supplement ni buɣusi ni o daa ŋun sabbu yipɔlo pam Anglophone sabbu puuni ka dizuɣu daa labisi bipola hankayana gbansabila saba karimbu puuni,[3] balle o yiŋ din pahari ayi ni la, United States.

Adichie sabi bukunima kamaan Purple Hibiscus (2003), Half of a Yellow Sun (2006), nti pahi Americanah (2013), lahabal jihi n nyɛ The Thing Around Your Neck (2009), ka buku waɣaŋli lahabali mi nyɛ We Should All Be Feminists (2014). O nina yoli sabi buku shɛŋa n nyɛ Dear Ijeawele, bɛɛ A Feminist Manifesto in Fifteen Suggestions (2017), Zikora (2020) n nti pahi Notes on Grief (2021).[4]

Yuuni 2008, o daa di pini din nyɛ MacArthur Genius Grant.[5][2] ka daalahi dɛɛ pini din nyɛ PEN Pinter Prize yuuni 2018.[6] Bidaa piigɔ m pahi paɣa kobiga BBC puuni yuuni 2021[7]

Yuuni 2002, Caine Prize daa piigɔ m pahi Gbansabila ban sabiri puuni ballɛ o lahabali shɛli din nyɛ ''You in America'', n ti pahi lahabali jia din nyɛ ''That Harmattan Morning'' ka bidaa pii bahaguŋɔ ka didaa pahi n di yuuni 2002 BBC World Service Short Story Awards. Yuuni 2003, o daa di pini din nyɛ David T. Wong International Short Story Prize 2002/2003 (PEN Center Award).[8]

Tuuli Yuma Mini O Daŋ[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Adichie daa nyɛla bin doɣ'so tinshɛli din nyɛ Enugu Nigeria tiŋgbani puuni, ka o daa pahi bihi anu Igbo daŋ bihi ayɔbu puuni. O daa zoola fɔŋ shɛli din nyɛ Nsukka din bɛ Enugu State puuni shikuru karilila puuni.[2] O ni daa zoora, o ba ŋun daa nyɛ James Nwoye Adichie (1932 - 2020)[9] daa tumdila University of Nigeria calinli yaɣali. O ma, Grace Ifeoma (1942-2021), daa nyɛla tuuli paɣ'so ŋun lɛɛ registrar shikuru titali maa puuni.(17) bi daa bɛla bɛla yishɛli Chinua Achebe ni daa bɛ shikurumaa puuni.[10] bi daŋŋɔ daa nyɛla ban daa yɛn koŋ binshaɣu kam Nigeria tobila puuni hal biyab doo mini biyab paɣa. O yaannim yila tiŋkpanshɛli bin boondi Abba ka dibɛ Anambra State.[1][11]

Karim Baŋsim Bobu[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Adichie naala shikuru shɛli din nyɛ University of Nigeria Sakendary shikuru, Nsukka ka daa di pin bobugu ni. O daa bohamla siimin tima yaɣali University of Nigeria yuuni ni pirigili. Lalasaha, o daa mali sabi magazini shɛli bin boli The Compass din bɛ Catholic Medical Students.

O ni daa paai yuun pishi ayika, Adichie daa yi Nigeria n labi United States n ti boham yalrɔɣa mini siyasa yaɣali Drexel University puuni Philadelphia, Pennsylvania yaɣali. o daa labi Eastern Connecticut State University (ECSU) n ti miri o tizopaɣa Uche, ŋun daa nyɛ ŋun tumdi ashibiti tuma Coventry, Connecticut yaɣali. O daa dɛɛla o tuuli Degree ECSU yaɣali, Summa Cum Laude, yuuni 2001.

Yuuni 2003, Adichie daa naai o Degree din pahari ayi zaŋkpa sabbu bolo Johns Hopkins University shikuru puuni. Adichie daa dolila Princeton university yuuni 2005 hal ni yuuni 2006. yuuni 2008, o daa lahi dɛɛ Degree din pahari ayi Arts yaɣali zaŋkpa gbansabila bohambu puuni Yale University puuni. Yaha, yuuni 2008, o daa lahi dɛɛ MacArthur Fellowship. O daa lahi dɛɛ pini Radcliffe Institute for Advanced Study, Harvard University yuuni 2011 hal ni yuuni 2012.

Adichie dɛɛla honorary doɣate shahada piya ni ayɔbu shikuriti puuni kamani Yale University, University of Pennsylvania, University of Edinburgh, Duke University, Georgetown University, Johns Hopkins University, n ti pahi Catholic University of Louvain simiin goli April bɛɣu 28 yuuni 2022.

Sabbu Tuma[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Adichie daa laɣammi n yihi yaltɔɣa taɣamalisi 1997 yuuni (Decisions) ni dɛma (For Love of Biafra) yuuni 1998, o daa zaŋla yuli din nyɛ Amanda N. Adichie. o lahabali zaɣajia ''My Mother, the Crazy African'' saha shɛli Adichie nidaa bɛ colɛgi n diri fiila zanchaŋ yɛl'muɣusira din bɛ taɣara dibaa ayi dinpa zaɣa yiŋsi.

Adichie daalahi yihi lahabali zaŋkpa Zoetrope: All-Story ni Topic Magazine.

O buku tuuli, Purple Hibiscus (2003), daa nyɛla bin piishɛli m pahi Orange Prize for Fiction (2004) ka daalahi di pini din nyɛ Commonwealth Writers' Prize for Best First Book (2005).

O buku din pahari ayi, Half of a Yellow Sun (2006), daa nyɛla bin boli shɛli zaŋti Biafra, di daa nyɛla sin niŋ pɔi ni bahagu Nigeria tobula puuni. Adichie mammaŋa yaba daa kpila yaakooro bɛhagu shɛɛ sahashɛli tobu maa ni daa tuhurimaa. Ka o daa yɛli ni o sabila buku maa n ta o. Adichie daa yɛliya ni Buchi Emecheta's Destination Biafra (1982) ''didaa soŋma n vihigu puuni ni daa sabiri Half of a Yellow Sun.'' Half of a Yellow Sun daa dila 2007 Orange Prize for Fiction ni Anishfield-Wolf Book Award. Half of Yellow Sun, Biyi Bandele daa nyɛla ŋun zaŋ shɛli n ŋmaai sinii. BAFTA daa dila Academy pina ka Chiwetel Ejiofor daa tili ni Thandiwe Newton, ka ni daa bahali yuuni 2014. Siimin goli November yuuni 2020, Half of a Yellow Sun daa nyɛla bin pii shɛli tuuli paɣa buku din di Women's Prize for Fiction  yuun pishi ni a anu.

Yuuni 2008, o daa yihila lahabali jia din nyɛ Where Two Women from Different Cultures Learn to Understand Each Other In The Middle of the Crisis.

Adichie buku din daa pahari ata, The Thing Around Your Neck (2009), ka di daa laɣam lahabali piya ni ayi din yɛri zaŋkpa paɣaba mini dabba bɛhagu puuni, laamba mini bihi, ni Africa mini United States.

Adichie's lahabali ''Ceiling'' daa nyɛla din pahi n di yuuni 2011 The Best American Short Stories.

O buku din pahari ata Americanah (2013), daa nyɛla din kahahiri Nigeria bipola zaŋkpa gaŋbu America puuni daa nyɛla bin piishɛli New York Times ka di nyɛ ''The 10 Best Books of 2013''. Nigeria bipola puuni, Adichie daa nyɛla bin mi so ka o gbaŋ nyɛ din moha din daa pili saha shɛli o ni chaŋ United States. Nin gbungbaŋ gaŋbu gaŋbu nyɛla din tu ni niri bohanda. ka o daa sabiya zaŋkpa o ni nyɛ shɛli o buku maa sabbu puuni. Buku maa dila National Book Critics Circle Award ka daa lahi di yuuni 2017 ''One Book, One New York'' program, din daa kpaŋsiri niribi ni bi karinda.

Yuuni 2015, o daa pahiya n nam PEN World Voices Festival.

O buku din daa pahara, Dear Ijeawele, bɛɛ A Feminist Manifesto in Fifteen Suggestions, daa yimina siimin goli March 2017 yuuni, Adichie daa ti sabi gbaŋ n ti o yikperilana n saɣasiro zanchaŋ o ni daa bɔhɔ bini wumsiri bia puɣumbili shɛm.

Yuuni 2020, Adichie daa yihi Zikora na din daa nyɛ lahabali zaɣajia zaŋkpa ma kotali pɔlɔ.

Yuuni 2021 siimin goli May, Adichie daa yihila sabiri shɛli zanchaŋ o ba kum pɔlɔ ka di yuli daa boondi Notes on Grief, ka bi daa yihilina September 2020 yuuni. bi daa ti buɣusili ka yali ''Her words are put a welcome, authentic voice to this most universal of emotions, which is also one of the most universally avoided''

Yuuni 2022, Adichie daa labimi taɣa o bihi buku Mama's Sleeping Scarf bin shaŋa ka labi bahali 2023 n ti o bipuɣuŋa.

Dini daa ti niŋ ka professor Toyin Falola bi daa zilo m boharo bohasi o daa yaliya ni Adichie daa nyɛla ŋun nyɛ pam o bɛhagu ka daa buɣuso ni o nyɛla ''intellectual heroes''. Ban kpaŋ bi maŋ maa puuni shaba n nyɛ Chimamanda Ngozi Adichie, Chinua Achebe, Teslim Elias, Babatunde Fatunwa, Simeon Adebo, Bala Usman, Eni Njoku, Ayodele Awajobi and Bolanle Awe.

Influence[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Wuhubu[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Nyɛbu[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Bɛhagu[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Pina[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Kundu Vihira[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Kunduvihira[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

  1. 1.0 1.1 GradeSaver. Chimamanda Ngozi Adichie Biography | List of Works, Study Guides & Essays | GradeSaver (en).
  2. 2.0 2.1 2.2 Chimamanda Ngozi Adichie | Biography, Books, & Facts | Britannica (en) (2023-05-05).
  3. "The Times Literary Supplement", Wikipedia (in English), 2023-02-21, retrieved 2023-05-27
  4. Gerrard, Nicci (2021-05-09). "Notes on Grief by Chimamanda Ngozi Adichie review – a moving account of a daughter’s sorrow" (en-GB). The Guardian. ISSN 0261-3077. https://www.theguardian.com/books/2021/may/09/notes-on-grief-by-chimamanda-ngozi-adichie-review-a-moving-account-of-a-daughters-sorrow.
  5. MacArthur Foundation.
  6. Flood, Alison (2018-10-09). "Chimamanda Ngozi Adichie accepts PEN Pinter prize with call to speak out" (en-GB). The Guardian. ISSN 0261-3077. https://www.theguardian.com/books/2018/oct/09/chimamanda-ngozi-adichie-accepts-pen-pinter-prize-with-call-to-speak-out.
  7. "BBC 100 Women 2021: Who is on the list this year?" (en-GB). BBC News. 2021-12-07. https://www.bbc.com/news/world-59514598.
  8. 84 reasons why you no fit ignore Chimamanda at 42 (2019-09-15).
  9. Rapheal (2020-07-03). James Nwoye Adichie (1932 - 2020) (en).
  10. "The new face of Nigerian literature?" (en-GB). 2007-06-08. http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/6731387.stm.
  11. The Chimamanda Ngozi Adichie Website.