Anab Mohammed Dɔɣibu

Diyila Dagbani Wikipedia

Anabi Mohammed ( Naawuni yerida bɛ o zugu ) nyɛla ŋun nyɛ bahigu Naawuni tuun' shɛba o ni tim na tingbani yaangi zugu. Bɛ daa dɔɣi la ti toondani ŋɔ la yuun' shɛli naa Negus ŋun daa nyɛ naa n-zaŋ ti Abyssinia puŋ pɔŋɔ salo ni mi shɛli Egypt la, o ni daa kpuɣi niiya ni o chaŋ ti wurim Kaaba la. Lala yuuni ŋɔ daa lula silimiin goli April bɛɣu pishi dali 570AD( pɔi ka bɛ naan yi yi makka kuli madiina ). Ka lala dabisili ŋɔ daa kana n ti saɣisi dagban goli damba biɛɣu pia ni ayi dabisili. Anabi Mohammed ( naawuni tiligimisim ni naani bɛ o zugu) yila daŋ sheli beni booni banuu hashim ni na, di nyɛla makka dun do kari shɛli beni kabi booniba Quraishaawa la yɛɣ' li. Anabi Mohammed ( naawuni tiligimisim ni naani bɛ o zugu) ba n nyɛ Abdulai, amaa ŋuni ti zuɣulana ŋɔ ba Abdulai daa kɔɣ la o nyɛvili pɔi ka naayi doɣi Anabi Mohammed.

O ma mi n daa nyɛ ti zuɣulaan paɣa Amina Wahabi bi puŋ ga. Lala saha ŋɔ zaligu n daa nyɛli laribaawa nim ŋɔ tingbani ka dama paɣa yii doɣi bia biborila paɣa so dabam ka o mɔŋsi biso bini doɣi ŋɔ bihim amaa ka paɣa so ŋun doɣi ŋo maŋ maŋa n lahi moŋ siro. Lala yɛlli ŋɔ zugu bɛ daa bola paɣa yuli booni Halima ŋun daa yi kabiila shɛli daa bɛ Taif tingbani ka bɛ boonili sa- ad ni na. Lala paɣa ŋɔ n daa mɔŋsi Anabi Mohammed bihim. Ti toondana Anabi Mohammed ( naawuni tligimisim ni naani bɛ o zugu ) daa yiɣisimina Taif tingbani n nyɛli pɛkpara.

O ni daa paagi yuma anahi ka bɛ daa labisi o na makka tingbani n ti ti o niriba. O yuma ayobu ni ka o ma Amina daa kpɛɣi o n pahi o dabipaɣa ŋun yuli booni Ummu Aymah zuŋ ni bɛ chaŋ Madiina n ti puhi bi niriba, bɛ daa yila maadina ŋɔ kuni na tiŋ yuli booni Abwah ka ti zuɣulaan paɣa Amina ŋɔ nyɛvili daa naagi. Ummu Aymah n daa zaŋ Anabi Mohammed n kuna yiŋa n ti ti o yaba Abdul Mutalib.

Anabi yaba Abdul Mutalib daa kuli deela Anabi Mohammed ni suhipɛlli ni suhiyini ka bɛ bori ni binshɛɣʋ dami di o, ka mani ti ni mi ka yaba bɛ dɛmi di o yaaga shemla. Mohammed zuɣʋsuŋ ni suhi garibɔ, dama yuma ayi ka o daa kuli lahi niŋ o yaba ŋɔ sani ka o gba daa lahi kɔɣ o nyɛvili . Anabi Mohammed daa kpalimi la o bapiri Abu Talib wumisibu ni, o ni daa ti paagi yuuni pia ni ayi ka o daa doli o bapiri ŋɔ n chaŋ Syria kohigu. Bɛ daa bɛla soli ŋɔ ni n chana n ti paagi tiŋ yuli booni Basra ka daa nyɛ naawuni jɛmdi so ŋun yuli booni Bahira, ka o daa nyɛ tuun tali daa laama nim Anabi Mohammed bɛhigu puuni ka daa ti o bapiri maa saɣisigu ni o zaŋɔ n labi kadama da biɛm daa bela o suhi ni ni be diti ku o.

Anabi Mohammed ( naawuni tiligimisim ni naani bɛ o zugu ) daa bela o bapiri ŋɔ yolibu ni gulibu puuni yuma pihinahi ni yini. Dini n nyɛ bini din gbaagi yuuni 578-619 ka o bapiri ŋɔ gba daa leegi naawuni dini.