African Economic Community

Diyila Dagbani Wikipedia
African Economic Community
international organization
Di pilli ni1991 Mali niŋ
Parent organizationAfrican Union Mali niŋ

African Economic Community ( AEC ) nyɛla African Union tiŋgbana laɣingu di bɔri soya din yan chɛ ka daabilgu laɣim tum niŋ tabata Africa tiŋgbana sunsuuni. Laɣingu ŋɔ niya nima shɛli n-nyɛ, daabiligu bayana niŋbu yaɣa, daabiligu laɣim tum laɣinsi, da yini, a Banki din zani n-ti tiŋgbani zaa, ni liɣiri din nyɛ zaɣi yini (lihimi African Monetary Union) daabiligu mini liɣiri laɣingu kpabu.

Daantalisi[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Saha ŋɔ tiŋgbani yaɣa laɣinsi laɣinsi pam be Africa, din yuli lahi booni Regional Economic Communities (RECs), din pam mali la bɛ ni du m-ba shɛba. RECs nyɛla din yaa jɛndi daabiligu, saha shɛŋa, siyaasa tali yaɣ'shɛŋa mini linjima nima laɣim tum. RECs nima ŋɔ pam n-nam "daantalisi" n-ti AEC,di shɛŋa lahi nyɛla ban mali bɛ ni dumba shɛba bɛ tiŋgbana puuni. Lala dumba yaa ŋɔ zuɣu di ni tooi niŋ ka tiŋgbani shɛŋa yi ka chɛ RECs. Lala daantalisi ŋɔ gba lahi mali la laɣinbihi ni laɣim tum din kpɛma bee liɣiri laɣinsi din nyɛ bɛ dini:

Daantalisi ŋɔ mini di laɣinsi n-doli ŋɔ na:

Daantalisi Laɣinsi
Community of Sahel-Saharan States (CEN-SAD)
Common Market for Eastern and Southern Africa (COMESA)
East African Community (EAC)
Economic Community of Central African States (ECCAS/CEEAC) Economic and Monetary Community of Central Africa (CEMAC)
Economic Community of West African States (ECOWAS) West African Economic and Monetary Union (UEMOA)

West African Monetary Zone (WAMZ)

Intergovernmental Authority on Development (IGAD)
Southern African Development Community (SADC) Southern African Customs Union (SACU)
Arab Maghreb Union (UMA)

Daantalisi ni bɛnibu[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

  member states; year of joining
  member states; year of joining; cooperation in the framework of the bloc stalled
  candidate states; year of application
CEN-SAD
Founding states (1998):

Joined later:

COMESA
Founding states (1994):

Joined later:

Former members:
EAC
Founding states (2001):

Joined later:


ECOWAS
Founding states (1975):

Joined later:

Former members:
UEMOA-94: UEMOA state from 1994

UEMOA-97: UEMOA state from 1997
WAMZ-00: WAMZ state from 2000

WAMZ-10: WAMZ state from 2010
ECCAS
Founding states (1985):

Joined later:

CEMAC-99: CEMAC state from 1999
IGAD
Founding states (1986):

Joined later:


UMA1
Founding states (1989):
SADC
Founding states (1980):

Joined later:

SACU-70: SACU state from 1970
SACU-90: SACU state from 1990

1 The UMA (Arab Maghreb Union) does not participate in the AEC so far, because of opposition by Morocco

Overlaps illustrated[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

SomalilandCape VerdeSahrawi Arab Democratic RepublicSouth SudanLiberiaGuineaSierra LeoneGhanaNigeriaGambiaIvory CoastBeninGuinea-BissauSenegalTogoBurkina FasoNigerMoroccoTunisiaLibyaMauritaniaAlgeriaEgyptSomaliaComorosEritreaSudanDjiboutiEthiopiaUgandaRwandaBurundiDemocratic Republic of the CongoKenyaSão Tomé and PríncipeChadCameroonCentral African RepublicRepublic of the CongoGabonEquatorial GuineaAngolaMozambiqueNamibiaSouth AfricaBotswanaEswatiniZimbabweMauritiusZambiaMalawiSeychellesMadagascarTanzaniaLesothoCommunity of Sahel-Saharan StatesArab Maghreb UnionCommon Market for Eastern and Southern AfricaEast African CommunityEconomic Community of the Great Lakes CountriesSouthern African Development CommunitySouthern African Customs UnionEconomic Community of Central African StatesEconomic and Monetary Community of Central AfricaWest African Economic and Monetary UnionLiptako–Gourma AuthorityMaliEconomic Community of West African StatesIntergovernmental Authority on DevelopmentAfrican UnionMano River UnionWest African Monetary Zone
The image above contains clickable links
The image above contains clickable links
Euler diagram showing the relationships among various multinational African entities vte
CEN-SAD
  COMESA
  EAC
  ECCAS
  ECOWAS
  IGAD
  SADC
  UMA
Active REC pillars of the African Economic Community.
  COMESA
  EAC
  ECCAS
  ECOWAS
  SADC

Daabiligu laɣinsi din pahi[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

GAFTA
  CEPGL
  COI
  LGA
  MRU

Africa tiŋgbani laɣinsi din pahi, ka bi pahiri "AEC framework" (bɛ pam tuhiri la AEC) n-nyɛ:

Bɛ ni be shɛŋa ni n-doli ŋɔ na:

GAFTA 1 CEPGL COI LGA MRU
2005 membership:

Joined later:

1976 membership: 1984 membership: 1970 membership: 1973 membership:

Joined later:

1 Only African GAFTA members are listed.
GAFTA and MRU are the only blocs not currently stalled.

Niya nima[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

AEC daa pili Abuja Treaty, ka kpe gbana ni yuuni 1991ka pili tuma yuuni 1994 ni mali la niya ni di kpa ʒia buyɔbu zuɣu:

  1. (naai la yuuni 1999) Bɛ yan kpa la dabiligu laɣinsi tiŋgbani yaɣ'shɛŋa din na kani
  2. (naai la yuuni 2007) Di yan kpaŋsi la "intra-REC integration and inter-REC harmonisation"
  3. (naai la yuuni 2021) Di yan niŋ la daabiligu bayana mini farigu deebu laɣinsi tiŋgbani kam ni
  4. (naai la yuuni in 2023) Di yan kpala tiŋgbani zaa farigu deebu laɣinsi (ni daabiligu bayana yaɣa)
  5. (di yan tuɣila yuuni 2025) Ka zali daa din nyɛ zaɣ'yini n-ti African Common Market (ACM)
  6. (di yan tuɣila yuuni 2028) Ka lahi kpa daabiligu mini liɣiri laɣingu (dini n-nyɛ "currency union") mini jintɔri duu
  • Lɛbigi naai saha: 2034 di yi kuli bi yuui

Tuma lɛbigibu[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

as of September 2007

  • Yaɣili 1: di naai ya, Ban be Arab Maghreb Union minid Sahrawi Republic ko n ka din ni. Somalia nima beni,amaa bɛ na bi mali tumdi tuma.
  • Yaɣili 2: Di na tam la kanli zuɣu, nothing factual to check.
  • Yaɣili 3:
  Regional blocs - pillars of the African Economic Community (AEC)
Activity CEN-SAD COMESA EAC ECCAS ECOWAS IGAD SADC UMA
CEMAC Common UEMOA WAMZ Common SACU Common
Free Trade Area stalled progressing 1 fully in force fully in force proposed for 2007 ? fully in force proposed stalled fully in force progressing 2 stalled
Customs Union stalled proposed for 2008 fully in force fully in force proposed for 2011 ? fully in force proposed for 2007 stalled fully in force proposed for 2010 stalled

1 Members not yet participating: DR Congo (in talks to join), Eritrea, Ethiopia, Seychelles (in talks to join), Swaziland (on derogation until SACU gives permission for Swaziland to join the FTA), Uganda (to join very soon)[1]
2 Members not yet participating: Angola, DR Congo, Seychelles [2]

  • Yaɣili 4: Silimiin goli March 2018, Africa tiŋgbana 49 n daa saɣi deei African Continental Free Trade Agreement ni bɛ nee soli n-ti tiŋgbani zaa free trade area. "Continental free trade area" daa pili la tuma silimiin goli July 2019, saɣiti 22 nyaaŋa.[4][5] Zaŋ chaŋ 2021, 34 n daa saɣi dee laɣingu ŋɔ.
  • Yaɣili 5: di na bi pili
  • Yaɣili 6: di na bi pil

Di zaa ni chani shɛm[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Activities
Regional bloc Free Trade Area Economic and monetary union Free Travel Political pact Defence pact
Customs Union Single Market Currency Union Visa-free Border-less
AEC Partially In Force proposed for 2023 proposed for 2023 proposed for 2028 proposed for 2023 proposed for 2023 proposed for 2028 proposed for 2028
CEN-SAD proposed for 2010
COMESA in force 1 proposed for 2008 ? proposed for 2018
EAC in force in force proposed for 2015 proposed for 2024 proposed for 2018[6] ? proposed for 2023
ECCAS CEMAC in force in force ? in force
Common proposed for 2007 ? proposed for 2011 ? proposed proposed proposed ? in force
ECOWAS UEMOA in force in force proposed[7] in force
WAMZ ? proposed for 2012
Common proposed 2 proposed for 2007 proposed[8] proposed in force 1 proposed proposed in force
IGAD
SADC SACU in force in force de facto in force 1 ?
Common[3][permanent dead link] proposed for 2008 3 proposed for 2010 proposed for 2015 proposed for 2016
UMA

1 not all members participating yet
2 telecommunications, transport and energy - proposed
3 sensitive goods to be covered from 2012

African Economic Community
Pillar regional
blocs (REC)
Area
(km²)
Population GDP (PPP) ($US) Member
states
(millions) (per capita)
EAC 4,810,363 312,362,653 833,622 3,286 7
ECOWAS/CEDEAO 5,112,903 349,154,000 1,322,452 3,788 15
IGAD 5,233,604 294,197,387 225,049 1,197 7
AMU/UMA a 6,046,441 106,919,526 1,299,173 12,628 5
ECCAS/CEEAC 6,667,421 218,261,591 175,928 1,451 11
SADC 9,882,959 394,845,175 737,392 3,152 15
COMESA 12,873,957 406,102,471 735,599 1,811 20
CEN-SAD a 14,680,111 29
Total AEC 29,910,442 853,520,010 2,053,706 2,406 54
Other regional
blocs
Area
(km²)
Population GDP (PPP) ($US) Member
states
(millions) (per capita)
WAMZ 1 1,602,991 264,456,910 1,551,516 5,867 6
SACU 1 2,693,418 51,055,878 541,433 10,605 5
CEMAC 2 3,020,142 34,970,529 85,136 2,435 6
UEMOA 1 3,505,375 80,865,222 101,640 1,257 8
UMA 2 a 5,782,140 84,185,073 491,276 5,836 5
GAFTA 3 a 5,876,960 1,662,596 6,355 3,822 5
During 2004. Sources: The World Factbook 2005, IMF WEO Database.
  Smallest value among the blocs compared.
  Largest value among the blocs compared.
1: Economic bloc inside a pillar REC.
2: Proposed for pillar REC, but objecting participation.
3: Non-African members of GAFTA are excluded from figures.
a: The area 446,550 km2 used for Morocco excludes all disputed territories, while 710,850 km2 would include the Moroccan-claimed and partially-controlled parts of Western Sahara (claimed as the Sahrawi Arab Democratic Republic by the Polisario Front). Morocco also claims Ceuta and Melilla, making up about 22.8 km2 (8.8 sq mi) more claimed territory.

African Free Trade Zone[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

African Free Trade Zone (AFTZ) nyɛla din da yi polo Alaaba dali October 22, 2008, Southern African Development Community (SADC) kpamba n daa moli li, "Common Market for Eastern and Southern Africa (COMESA)" n-ti pahi East African Community (EAC).

Silimiin goli May 2012 lala tɛha ŋɔ daa y`eligiya paai ECOWAS, ECCAS n-ti pahi AMU.[9]

Lihimi m-pahi[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Kundivihira[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Lahabaya ni yina shɛli[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]