Zabura

E-Class

Tuuni Lahabali

Paɣibu balibu kam dihitabli ti Naawuni so ŋun nyɛ nyɛŋsim ni tibgimsim Duuma. N-suhiri Naawuni nambozobo ni O naani tiri tuun' so bɛ ni gahim ka o yi Hashim zuliya puuni na. N-lahi suhiri nambozobo ni naani tiri o yiŋnim' ban gahim, ni o zonim' ban nyɛ ninvuɣu suma ka lahi nyɛ ban mali kasi, ni ŋun kam doli bɛ dolisigu ka doli bɛ soya hali ni dabsi shɛli bɛ ni sa yɛn yo nyɛvuli lana kam samli n-zaŋ jɛndi o ni tum shɛli, ka pa ni zualinsi ka bɛ sa yɛn di ba.

Di nyaaŋa, di kanala n-suhi ni ni n-lebgi sabli ŋɔ maa (Zabura) n-zaŋ chaŋ Dagbanli, ka di nyɛ bɛ ni siɣisi shɛli ti Anabi Dawuda -Naawuni naani be o zuɣu -, domin wa'azu ni saɣisigu shɛŋa din paai tariga ka be di puuni, ka di nyɛ bɛ ni yihi shɛli Al-Kur'ani puuni na, ni di taba din nyɛ sabi shɛŋa n Duuma Naawuni ni siɣisi na ti ti O tuumba ban gari, domin di leei dolisigu n-zaŋ ti Musulinnim' mini ba pa Musulinnima ka tɔɣisiri balli ŋɔ maa, ballee ti zaamani ŋɔ nachimba mini paɣiasara shɛba shintaŋ ni nyɛŋ, ka di chɛ ka bɛ tam Duuma so ŋun nam kam tu jɛma yɛla.

Dinzuɣu, n-niŋdi kore Duuma so ŋun nam nyɛŋdi yɛllikam ka tibgi ŋɔ sani ni O chɛ ka sabli ŋɔ maa lebgibu nyɛla Naawuni zuɣu ka n-tum. Achiika! O nyɛla ŋun wumda, ka deeri O daba suhigu. Amin

Wa'zu Suma

N-niŋ lahiʒiba ni ninvuɣu so ŋun dihitabli ni kpibu beni, ka wula ka o lara? Naawuni so ŋun nam du yɛliya: Bɛ (ninsalinim') lam biɛla ka kuhi pam, ka di nyɛ sanyoo n-ti bɛ ni daa tumdi shɛli. N-lahi niŋ lahiʒiba ni ninvuɣi so ŋun dihitabli ni gballi beni, ka wula ka o niŋdi suhupiɛlli? N-lahi niŋ lahiʒiba ni ninvuɣi so ŋun dihitabli ni saliya karibu beni (chiyaama dali ), ka wula ka o laɣindi liɣiri ni taya? N-lahi niŋ lahiʒiba ni ŋun dihitabli ni gballi belli, ni di mir'sibu, ka wula ka o lara? N-lahi niŋ lahiʒiba ni ŋun dihitabli ni chiyaama beni, ni di fur'minsi, ni di yol'sibu, ni di ni ka naabu shɛm, ka wula ka o mali li kpɛr'ta? N-lahi niŋ lahiʒiba ni ninvuɣi so ŋun dihitabli ni buɣum beni, ni di daazaaba, ka wula ka o gbihiri ka bi zo ka chɛ li? N-lahi niŋ lahiʒiba ni ninvuɣi so ŋun dihitabli ni Alizanda beni, ni di yolisibu, ka wula ka o gbihiri ka bi boli? N-lahi niŋ lahiʒiba ni ninvuɣi so ŋun dihitabli Dunia, ni di naabu, ka wula ka o mali yɛmbahinga zaŋ chaŋ di polo? N-lahi niŋ lahiʒiba ni ninvuɣi so ŋun dihitabli kadama o nyɛla baŋda o zilinli zuɣu, ka nyɛ ʒilinsi lana o suhu ni, ka wula ka o sa yɛn niŋ til'gi? N-lahi niŋ lahiʒiba ni ninvuɣi so ŋun niŋdi suhusaɣiŋgu ni o daar'zichi boobu, ka bi niŋdi suhusaɣiŋgu ni o nyɛvuli boobu. N-lahi niŋ lahiʒiba ni ninvuɣi so ŋun niŋ kasi ni kom, ka bi niŋ kasi o suhi ni. N-lahi niŋ lahiʒiba ni ninvuɣi so ŋun kpalim ninsalinim' taya nyabu ni, ka tam o maŋ taali yɛla. N-lahi niŋ lahiʒiba ni ninvuɣi so ŋun mi ni Naawuni nyari o, ka wula ka o kpɛri o taali ni? N-lahi niŋ lahiʒiba ni ninvuɣi so ŋun mi ni o yɛn kpila o koŋko, ka kpe gballi ni o koŋko, ka bɛ kari o saliya o koŋko, ka wula ka o bɔri ni ninsalinim' yihi o ninsab'ga ni, ka bɛ chɛ ka Naawuni ni O tumo yihi o ninsab'ga ni? Domin Naawuni yɛliya (al-Kur'aani puuni) ni: Duuma jɛmdigu kani ni yɛlimaŋli naɣila Naawuni, Muhammadu mi nyɛla Naawuni tumo, ka di shiri nyɛla yɛlimaŋli din dihitabli. Ninvuɣu so ŋun kpe Naawuni taali ni ka nyɛla ŋun lara,

Tuuli Suurili

Naawuni so ŋun nam gal'si ka du yɛliya: N di m-maŋ shɛhira (Mani Naawuni ) kadama Duuma jɛmdigu kani ni yɛlimaŋli naɣila Mani, N-ko n-nyɛ Ma, N-ka nyintaa bee kpee  N-nam puuni. Muhammadu mi nyɛla N-dabli, ka lahi nyɛ N-tumo, Mani Naawuni nambɔzobo ni N-naani be o zuɣu. Dinzuɣu, ninvuɣi so ŋun bi saɣi ti N-zaligu, ka bi niŋ suɣulo ni N-dahimbu, ka mi bi paɣi N-yolisa, ka o nini bi tiɣi N-ni ti o shɛli, tɔ! Ŋun yim N sagbana gbunni, ka jɛm duuma so ŋun pa Ma (Mani Naawuni ). Yaha! Ninvuɣu so ŋun neei biɛɣu ni suhusaɣingu ni dunia, di ŋmanila o neeila biɛɣu n-niŋ suhusaɣingu ni Mani (Naawuni ). Yaha! Ŋun ti zaŋ yɛli shɛli din nya o kuŋ ŋme so, tɔ! Achiika! N-kuŋ ka o tahi ti ŋme so maa, so mi kani N tatabo ka bɛ yɛn tooi zaŋ N kuŋ ti ŋme o. Yaha! Ŋun ti kpe bundana so sani ti filim o maŋ ti o o buni zuɣu, tɔ! Achiika! O daadiini vaabu buta puuni vaabu yim chaŋ ya ka chɛ o. Yaha! Ŋun ti labi o maŋ tapaɣa kum zuɣu, di ŋmanila o gbibila kpani n-tuhiri o Duuma (Naawuni ). Yaha! Ŋun ti kab'gi daɣu (dɔɣu) kum gballi zuɣu, di ŋmanila o zaŋ la o nuu wurim Ka'aba dindoli. Ninvuɣu so ŋun mi bi baɣa n-zaŋ chaŋ bindirigu kam o ni dira, di nyɛla halalisi bee haraamu, Naawuni gba ku niŋ baɣa ni O sa ti kpɛhi o buɣum dindoya puuni shɛli O ni bɔri zaadali. Yaha! Ninvuɣu so ŋun la kum gballi zuɣu, o ŋmanila ŋun ku Annabinim' pihiyɔbu, ka ku o ba ni o ma. o sa ni kpe buɣum ni (zaadali ) ka nyɛla ŋun kumda. Ninvuɣu so ŋun mi doli Naawuni ka nyɛla ŋun kuhira, o sa ni kpe Alizanda ka nyɛla ŋun lara. Yaha! Ninvuɣu so ŋun daadiini bi tiri tooni, tɔ! O tuunviɛla nyɛla din yɛn filim. Ninvuɣu so ŋun mi daadiini bɛ tiri tooni, tɔ! O kpibu gari o bɛhigu. Ŋun mi zaŋ o baŋsim shɛli tum tuma, Naawuni ni zaŋ baŋsim shɛli o ni ka n-dihi o fali. Ninvuɣu so ŋun mi kɔr'si zooi (dunia puuni ), o tuma ku niŋ kasi.

Suurili Din Pahi Ayi

Yaa nyini Adam bia! Baŋmi ni kadama ninvuɣi so ŋun nini tiɣi biɛla din be o nuu ni, o nyɛla bundana, ŋun mi chɛ pukparim, tɔ! O vuhiya. Yaha! Ŋun niŋ katiŋ' ka chɛ haraamu dibu, o daadiini niŋ kasi. Ŋun mi chɛ nyaanzum mini tukum Naawuni yur'lim zuɣu, di ni yihi o polo ni. Yaha! Ŋun chɛ ka o zaɣibiɛɣu niŋ katiŋ' ka chɛ ninsalinima, o til'giya ka chɛ bɛ chuuta. Ŋun mi yɛltɔɣa niŋ biɛla, tɔ! O haŋkali paliya. Ŋun mi saɣi ti biɛla, tɔ! O shiri dihitabli Naawuni. Yaa nyini Adam bia! A nyɛla ŋun mi binshɛɣu a ni bi mali tumdi tuma, ka wula ka a bɔri baŋsim shɛli a ni bi mali li tumdi tuma? Yaa nyini Adam bia! A zaŋ a nyɛvuli bahindi dunia bobu puuni ka saha dini ka a yɛn bo binshɛɣu a ni yɛn zaŋ kpe Alizanda? Yaa nyini Adam bia! Tummi kadama biɛɣuni ka a sa yɛn kpi, ka di laɣindi liɣiri kamani ŋun kuli yɛn beni (ka bi kpira). Yaa nyini dunia! Tib'gim nivuɣu so ŋun mali kɔr'si zaŋ kana a sani. Ka zaɣisi ŋun pihiri o nuu ka chɛra, ka leei nyaɣisim n-ti ninvuɣi shɛba ban lihiri a nini ni, ni ban mali kɔr'si zaŋ kana a sani.

Suurili Din Pahi Ata

Yaa nyini Adam bia! Ninvuɣu so ŋun mali kɔr'si zaŋ chaŋ dunia ku nyɛ toon'tibo m-pahila o yɛn niŋla katiŋ' ka chɛ Naawuni. O mi ku nya binshɛɣu dunia puuni naɣila biɛhigu kir'sibu (miisim). O mi ku nya binshɛɣu chiyaama naɣila biɛrim. Ka o lahi ŋmani ŋun je suli niŋ Ma (Naawuni). Ŋun mi bɔri dunia, Naawuni yɛn zaŋla yɛla anahi n-niŋ o suhu ni. Suhusaɣingu bi yɛn vuui ka chɛ o, o mi ku yɛn tumdimi ka bi vuhira. Yaha! O kuli yɛn malila tahima, o mi ku nya o ni bɔri shɛli, ni fara, o ku nya ar'zichi kuli mali wara.

Yaa nyini Adam bia! Dabsili kam binshɛɣu piirila a nyɛvuli puuni. A mi bi mi binshɛɣu din yiri a nyɛvuli ni, ka a daarizichi kani a sani na dabsili kam, a mi bi paɣiri Ma (Naawuni). A nini bi tiɣiri biɛla din kpe a nuu ni, a mi bi tiɣira ni pam.

Yaa nyini Adam bia! Di na ʒin niŋ dabsili palli, naɣila a daarizichi yirila N (Mani Naawuni) sani n-kani a sani na, di mi na ʒin niŋ ka yuŋ kuli zibi, naɣila Malaa'ikanim' yirila a sani kani N sani na ni a tuumbiɛɣu. Ka a diri N daarizichi, ka kpɛri N taali. Yaha! Ka a suhuria Ma, ka n-deeri a suhigu. N din viɛla sheerila a sani na (timgbani yaaŋa zuɣu), ka a mi din be duri na N sani. Mani (Naawuni) nyɛla Duuma so ŋun nyɛ Gula, ka nyɛ Sɔŋda n-zaŋ ti a (nyini Adam bia), ka a mi nyɛ dab'so ŋun nyɛ zaɣ'biɛɣu n-ti Ma. A suhiri Ma ka N-tira, ka liriti a zaɣibiɛɣu ni filiŋ saha shɛli kam. Ka N (Mani Naawuni) zɔra vi, ka nyini bi zɔri Ma vi. Yaha! A nyɛla ŋun tamdi N yɛla, ka teeri ŋun pa Ma yɛla. Ka a lahi zɔri ninsalinima, ka mali yɛmbahinga ni Mani. Di gbunni n-nyɛ Naawuni ni yɛra: (Al-Kur'aani puuni): "Ka bɛ sɔɣiri ninsalinima (bɛ tuumbiɛri), ka ku tooi sɔɣi Naawuni. Ka zɔri bɛ tibdar'gibo, ka mali yɛmbahinga ni N (Mani Naawuni) sujee.

Suurili Din Pahi Anahi

Yaa nyini Adam bia! Di be ninvuɣu shɛba ban naɣisiri tuuba niŋbu puuni, ka di chɛ ka bɛ mali tiɛhiwaɣila. Ka niŋdi chiyaama kore, ka bi tumdi di tuma. Ka yɛri ʒirinima yɛltɔɣa. Ka lahi tumdi munafichinim' tuma. Yaha! Bɛ mi yi ti o shɛli, di di bi saɣiri o, bɛ yi lahi mɔŋ o shɛli, o ku niŋ suɣulo. Ka o lahi puhiri tuunviɛla tumbu, ka mi bi tumdi li, ka mɔŋdi zaɣibiɛɣu tumbu, o mi bi gbaai o maŋ' ka chɛ li. Ka bɔri ninvuɣu suma yɛla, o mi ka bi ni. Ka je munaafichinim' yɛla, ka mi be bɛ ni. Ka o yɛri o ni bɛ tumdi shɛli, ka tumdi bɛ ni bi puhi o shɛli. Ka bɔri ni bɛ paandi o alkawuli

Yaa nyini Adam bia! Dabsili palli n-kani naɣila timgbani tɔɣisira la yɛltɔɣa ka yɛra: Yaa nyini Adam bia! A chanila N (mani timgbani) zuɣu, a mi labbu shee nyɛla n puuni. Yaha! Ka a lara n zuɣu, ka sa yɛn kuhi n puuni. Ka a lahi niŋdi suhupiɛlli n zuɣu, ka sa yɛn niŋ suhusaɣingu n puuni. Yaha! Ka a tumdi taya n zuɣu, ka bɛ sa yɛn niŋ a azaaba n puuni. Ka a diri binkpar'si n yaaŋa zuɣu, ka zunzuya sa yɛn ŋuba n puuni.

Yaa nyini dunia ni yɔhim ninvuɣu so! Ka gballi yɛra: N-nyɛla buɣum kobilnina puuni zaɣiyini, di yi ti niŋ ka a kpe Naawuni taali puuni, ka lahi nyɛ Alizanda puuni kobilnina (a yi doli Naawuni). Yaa nyini Adam bia! N nyɛla koŋkotali yili, n-lahi nyɛla ninvuɣu yino biɛhigu shee, n-lahi nyɛla zimsim yili, n-lahi nyɛla mirsibu yili, n-lahi nyɛla bɔhigu yili, n-lahi nyɛla dabiɛm yili, n-lahi nyɛla waɣiri yili, n-lahi nyɛla nɔŋsi yili, n-lahi nyɛla konyuri yili, n-lahi nyɛla kum yili, n-lahi nyɛla vidihibo yili, n-lahi nyɛla buɣum yili, n-lahi nyɛla tuuntumsa zahimbu yili, n-lahi nyɛla zaɣibiɛɣu yili, n-lahi nyɛla zaɣibiɛɣu balli kam yili, naɣila Naawuni ni zo so nambɔɣu, ŋun gari ban zɔri nambɔɣu nambɔzobo. Dinzuɣu, yaa nyini Adam bia! Galimi mani gballi (ni tuunviɛla), ka di wurindi ma (ni tuunbiɛri).

Suurili Din Pahi Anu

Yaa nyini Adam bia! N-bi nam ya la pir'gapaa, N-bi chan ya la kpɛrigu zuɣu, N-mi bi nam ya mi ni N-zooi pahi N-pɔrilim puuni. N-mi bi bɔri ni yi yihi Ma ninsab'ga ni domin koŋkotali zuɣu, bee ka m-bo sɔŋsim yi sani zaŋ chaŋ yɛli shɛli din yɛn nyɛŋ Ma zuɣu. N-mi bi nam ya mi ni yi ʒi anfaani shɛli na ti ti Ma, bee ka yi taɣi Ma ka che chuuta shɛli. N-nam shiri nyɛla din tib'gi. Chɛli gba! N-nam ya mi ni yi jɛm Ma sahawaɣila. Ka lahi paɣi Ma pam, ka simsi N-nam asiba ni zaawuni. Yaha! Di yi di niŋ ka yi tuulinim-' mini bahigunim' mini yi sulinsi, ni yi dabba mini yi paɣaba, ni yi ninsalinim' mini alizinnima, ni ban pan ya binyɛra puuni, di yi di niŋ ka bɛ zaasa laɣim ni bɛ jɛm Ma (Mani Naawuni), lala ku tooi pahi shɛli N-nam puuni din ŋmani zabiɛlli. Di mi yi niŋ ka yi tuulinim' mini yi bahigunima, ni yi ban be biɛhigu ni, ni yi zaɣibihi mini yi niŋkura, ni yi bil'chinnim' mini yi sulinsi, ni yi dabba mini yi paɣaba, ni ban pan ya binyɛra puuni, di yi niŋ ka bɛ zaasa laɣim ni bɛ kpe N (Mani Naawuni) taali puuni, lala ku tooi booi shɛli N-nam puuni din ŋmani zabiɛlli. Binshɛɣu din kpaŋsiri yɛltɔɣa nyɛla Naawuni ni yɛli (Al- Kur'aani puuni): "Ninvuɣu so ŋun kpaŋ o maŋa, o maŋ zuɣu ka o niŋ, achiika! Naawuni nyɛla bundana ka chɛ binnamda.

Yaa nyini Adam bia! A ni kuli diri samli shɛm, lala ka a yɛn yo. A mi ni kuli tumdi shɛm, lala ka bɛ yɛn yo a, a mi ni biri shɛli, din ka yɛn che.

Suurili Din Pahi Ayobu

Yaa nyini Adam bia! Yaa yinim' ban zaŋ bɛ maŋ leei daba n-ti liɣiri! Mani (Naawuni) bi nam liɣiri tin ya naɣila yi zaŋ li di N daar'zichi, ka zaŋ li ye N sitira, ka zaŋ li niŋ N tuma kasi. Ka yi naan zaŋ N litaafi niŋ yi napona gbunni ka kpiɣi dunia ʒi zuɣusaa, ka yi duhi yi yiya zuɣusaa, ka siɣisi N yiya (jiŋli) timgbani ni, ka yi dihi yi yiya naɣachinsi, ka wurim N yiya. Ka yi mali yi yiya n-yihiri yi maŋ ninsab'ga ni, ka chɛ N yiya bahi. Yi pala ninvuɣi shɛba ban gahim. Yi mi pala bil'chinnima, yi mi pala ninvuɣi suma. Chɛli gba! Yi nyɛla dunia daba, ni ban laɣindi di buni. Yi kotomsi dunia puuni ŋmanila gbala shɛŋa bɛ ni dihi nachinsi, ka bɛ lihiri di nyaaŋa ka di viɛla, ka di puuni be. Tɔ! Lala ka yi viɛl'giri yi maŋsi n-zaŋ ti ninsalinima, ka yi lahi mali yi yur'lim wuhiri ba ni yi zilima din mal'sa, ni yi viɛlim din yi polo. Ka niŋdi Ma (Mani Naawuni) katiŋ' ni yi suhu shɛŋa din kuui, ka yi tuma lahi be.

Yaa nyini Adam bia! Di leei kamani fur'la shɛli din tam yili zuɣusaa, ka di neeri tiri ninsalinima, ka nyoori di maŋa, ka zimsim be di puuni.

Yaa nyini Adam bia! Kamani kikaa ni ka anfaani shɛli n-zaŋ ti kpiimba gbala puuni shɛm, tɔ! Lala n-nyɛ yi mini yi yɛltɔɣa suma mini yi tuuntumsa din be.

Yaa nyini Adam bia! Niŋmi a tuma kasi ti Ma (Mani Naawuni), ka chɛ niŋ ka bɛ nya, ka suhi Ma (a ni bɔri shɛli), achiika! Mani tirila din gari ŋun suhi Ma ni bɔri shɛli.

Suurili Din Pahi ApƆi

Yaa nyini Adam bia! N ( Mani Naawuni) bi nam yala kpɛrigu zuɣu, N-mi bi chɛn ya pir'gapaa, N-mi pala ŋun tamdi yi tuuntumsa. Achiika! Yi ku nya Alizanda N sani naɣila yi niŋla suɣulo ni yi ni je shɛli N yɛdda bobu puuni. Yaha! Suɣulo n-zaŋ chaŋ N dolibu tin ya n-gari suɣulo zaŋ chaŋ N taali kpɛbu puuni. N-lahi pahi! Duniya chɛbu n-nyɛ tuŋ tin ya n-gari yi bo daliri ti yi maŋa. Yaha! Yi yi chɛ zualinsi dibu, dina n-nyɛ tuŋ n-zaŋ n-tin ya n-gari jahannama buɣum tulum. Dunia mi daazaaba n-nyɛ tuŋ n-zaŋ tin ya n-gari Chiyaama daazaaba. Achiika! Dunia daazaaba nyɛla din vuura ka ŋmaara. Chiyaama mi daazaaba pala din yɛn vuui, di mi bi ŋmaara.

Yaa nyini Adam bia! Yi zaɣiyino kam nyɛla ŋun bɔr'gi, naɣila N (Mani Naawuni) ni dol'si so. Yi mi zaɣiyino kam nyɛla ŋun biɛra, naɣila N-ni tibi so. Yaha! Yi zaɣiyino kam nyɛla ŋun bahi yoli, naɣila N-ni til'gi so. Yi zaɣiyino kam nyɛla namolana (faralana), naɣila N-ni ti so buni (ar'zichi). Yi mi zaɣiyino kam nyɛla ŋun tumdi zaɣibiɛɣu, naɣila N-ni gu ninvuɣu so. Dinzuɣu, miŋmi ya tuuba n-labi yi Duuma (Naawuni) sani, ka tuɣi ya yi daŋsi, di viiya yi daashiya n-ti ninvuɣu so yi daashiya ni ku liri o sani. Duuma jɛmdigu n-kani ni yɛlimaŋli naɣila ŋuna, ŋuna n-nyɛ Nyɛŋda (ŋun nyɛŋdi O daba), Yɛmgoliŋga lana.

Suurili Din Pahi Anii

Yaa nyini Adam bia! Di naridi ya binnamda, ka narimbu maa ti labi na yi sani. Yaa nyini Adam bia! Achiika! N (Mani Naawuni) zalila sagbana ni timgbani pɔhim puuni ni N yuya puuni shɛli, ka di pa ni di dalimla daantali shɛli. Din bɔ ŋɔ, yi suhuri ku zani tuhi wa'azunim' tuhuli din be N litaafi puuni?

Yaa nyini Adam bia! Yaa yinim' ninsalinima! Kamani bara (dorolana) ni ku tooi gu o maŋ ka chɛ kpibu shɛm. Yaha! Kamani kuɣuli ni ku tooi bal'gi kom ni shɛm, lala ka wa'azunim' ku tooi niŋ anfaani yi suhu shɛŋa din kuui maa ni.

Yaa nyini Adam bia! Achiika! Konyuri ku tooi gbaai yi zaɣiyino kam ka o nyuli, naɣila o nya li mi N (Mani Naawuni) sani. O mi ku tooi zo buɣum dabiɛm, o mi ku tooi zo Mani nambozobo Duuma daazaaba naɣila ni N nambozobo.

Yaa nyini Adam bihi! Wula ka yi diri shɛhira kadama yi nyɛla Naawuni daba, ka naan lahi kpɛri o taali ni? Yaha! Wula ka yi yɛri ni kpibu nyɛla yɛlimaŋli ka zaɣisiri li? Ka yi naan yɛri li yi zilima zuɣu, ka di ka yi suhuri ni, ka naan tɛhiri li tuŋ (soochi), ka di nyɛ yɛli timsili Naawuni sani.