Saɣ'tuliga

Diyila Dagbani Wikipedia

saɣ' tuliga nyɛla bindir'kpɛŋ ti tudu yaɣili ŋɔ na nti zuliyanima pam. Zuliyanima kamani; Dagbamba, Zabaɣisi, Nanumba, Ŋmamprusi, gurunsi, Dagaati, ni pahi pahi zaa nyɛla ban kpaŋsi saɣ'tuliga dibu pam . A yi kana ti lihi Dagban' kpamba n-nyɛ ka yɛli ni a ni paai nim'shɛli a ba nandaamba zuɣu ka a ŋubiri a, dinzuɣu tini too ŋme nyɔɣu yɛli ni saɣim bee saɣ'tuliga nyɛla ti kali bindira la puuni kpɛma. Ti Dagbaŋ ŋɔ, yil' shɛli n kani n-yɛn paai bakɔi ka di saɣ'tuliga.

Neen' shɛŋa bɛ ni mali duɣiri saɣ' tuliga[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

  1. Kariwana zim.
  2. Daaŋga.
  3. Duɣu.
  4. Kom.
  5. Buɣum.

Dini mɔndi bee n duɣiri Shɛm[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Saɣ' tuliga mɔnibu bee duɣili nyɛla din pa asama bee din lu alaha, amaa lahaʒibu shɛli din lee bɛni nyɛla , hali paɣa yi ku mali vunyaɣili ka wula amaa saɣim ŋun mɔnibu bee di duɣili nyɛla asama n ti o. Ka lala zuɣu che ka ti yili paɣiba kpaŋsi ma duɣibu bee mɔnibu pam. A yi lahi yuli di lahi nyɛla bindir'shɛli din dibu mili ti bee bɛ ni zaŋ shɛli n wumsi ti ka din zuɣu che ka ti nyee bɛ nyɔndi ŋa.

Saɣ'tuliga mɔnibu bee di duɣili yi yɛn pili,

Tuuli; di tu ni bɛ dari bee sala m mali buɣum, ayi mali buɣum ŋɔ ka di yi taai zaa naa ka a bo duɣu tam ka tooi kom n-niŋ ŋa puuni hali ka di ti kpeera.

Di yi kpeera ka niŋ zim bahi ŋa puuni ka tooi ŋa kɔɣi saɣ' duɣu kukɔɣili.

Ayi niŋ lala naai ka a naanyi bɔ luɣu n-zini ka kpuɣi a saɣ' vuɣili mini a saɣ' biɛɣu n damdi ka toori saɣ'duɣu kukɔɣili labisiri duɣu ŋɔ puuni ka niŋ di zim biɛla biɛla pahiri ka damda hali ka di nahigi taba ka kpila bee a ku lahi nyɛ zim kuma duɣu ŋɔ puuni.

Lala ŋɔ yi naai ka a naa yi bɔ a saɣ'diri lahi na nti nyu niŋ ŋanima puuni ka di daa biɛla ka naan tooi niŋ dibu

Saɣ' tuliga daanfaani[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]
  1. Di dibu kuri kum.
  2. Di tiri ti yaa ti ningbuna puuni.
  3. Di di bu kpaŋsiri ti alaafee.
  4. Di duɣibu be asama pam.
Kundivihira[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]