Yiɣi chaŋ yɛligu maŋamaŋa puuni

Nina Simone

Diyila Dagbani Wikipedia
Nina Simone
Dɔɣim yuliEunice Kathleen Waymon
Tryon (en) Translate, Silimin gɔli February 21, 1933
O ya TiŋgbaŋAmerica
African Americans (en) Translate
Kpibu sheeCarry-le-Rouet (mul) Translate, Silimin gɔli April 21, 2003
Ŋ-ŋɔ kum (biɛha dɔro)
Paɣa/yidanaAndy Stroud (en) Translate
Bia
Education
Shikuru shɛli o ni chaŋJuilliard School (en) Translate
Allen School (en) Translate
Bala yɛlibu, sabbu bee buɣisibuSilmiinsili
Shikuru bila zaŋ tiVladimir Sokoloff (en) Translate
Tuma
Tumasinger-songwriter (en) Translate, jazz pianist (en) Translate, baaŋa, recording artist (en) Translate ni civil rights advocate (en) Translate
Notable workFour Women (en) Translate
To Be Young, Gifted and Black (en) Translate
Pin' shɛŋa o ni dee
YupapaaNina Simone ni The Songstress
Nuu tuunbaŋsim balibusoul (en) Translate
jazz (en) Translate
classical music (en) Translate
bossa nova (en) Translate
blues (en) Translate
Kukoli pubucontralto (en) Translate
Binkumdilipiano (en) Translate
voice (en) Translate
Record labelBethlehem Records (en) Translate
Charly Records (mul) Translate
IMDbnm0800510
ninasimone.com

Nina Simone (/ˈnnə sɪˈmn/ NEE-nə sim-OHN;[1] bɛ daa n dɔɣi o la Eunice Kathleen Waymon; silimin gɔli February biɛɣu pishi ni yini dali, yuuni 1933 puuni – silimin gɔli April biɛɣu pishi ni yini dali, yuuni 2003 puuni) daa nyɛla America nima yil'yiina, yil'sabira, pianist, composer, arranger, n ti pahi civil rights activist. O yila spanned styles shɛŋa n-nyɛ classical, folk, gospel, blues, jazz, R&B, n ti pahi pop. O piano ŋmɛbu daa nyɛla din n dalim baroque mini classical music di bahi n bahindi Johann Sebastian Bach,[2][3] ka lahi tom n mali nyaɣisim, jazz-like singing n be contralto o kukoli puuni.[4][5]

Ŋuna nyɛ ŋun pahiri ayɔbu ka bɛ dɔɣi n niŋ bɛ daŋ puuni din be North Carolina puuni. Simone daa na nyɛla bia n yiɣisiri na ka o suhu zaa nyɛla din kuli n be concert pianist puuni.[6] Di mink o laamba ni daa n ka maa zaa yoli o ya nima daa bi n che o n bahi, bɛ shɛba daa n yinami n ti tabi o ka o chaŋ Juilliard School of Music din be New York City puuni ŋɔ.[7][8] O daa nyɛla ŋun n bo scholarship soya ni o bɔhim Curtis Institute of Music din bePhiladelphia puuni, di mini o daa nya audition suŋ maa yoli bɛ daa bi n ti o admission maa.[9] O daa yɛlimi ni gaŋbu bee yahibu zuɣu n daa n tahili ka bɛ bi n ti o li.[10] Yuuni 2003 la puuni, dabisi bihi sunsuuni pɔi ni o kum maa ka lala shikuru nima maa daa n-ti o honorary degree.[11]

Din daa kuli yɛn che ka o gba nya biɛla biɛla o tuma ŋɔ puuni n da koko n nyu la zuɣu, Simone daa na chaŋmi n ti ŋmeri piano nightclub shɛli din be Atlantic City puuni la ni. O daa nyɛla ŋun n taɣi o yuli n boli "Nina Simone" di yɛn che ka o waligi o maŋa ka che o daŋ puuni nima saha shɛli o ni daa piigi n-ti o maŋa ni o ŋmeri "the devil's music" bee gba bɛ ni n boli shɛli ni "cocktail piano" la.[9] Bɛ daa n yɛli o saha shɛli puuni o ni daa na n be nightclub maa puuni ni di simdi ni o yilindi n jɛndiri o maŋmaŋa accompaniment din daa n sɔŋ o pam hali ka o daa n ti bahindi o tuma ka nyɛ jazz vocalist.[12] O daa bi n zani ni ka daa tuɣi n recordi bɛ ni n boli shɛŋa ni albums nima la n gari bin kɔb'sinahi bin din gbaai yuuni 1958 la puuni hali ni yuuni 1974 puuni ka daa n niŋ o debut ni Little Girl Blue. O daa nyɛla ŋun daa n yihi o tuuli hit single din daa n mali dariza pam na United States puuni yuuni 1959 la puuni ni "I Loves You, Porgy", din daa n pahi Billboard Hot 100 chart bin pishi shɛli din daa n do zuɣusaa la puuni.[6] Simone lahi nyɛla niriba pam ni mi pirimila o kpaŋmaŋa zaŋ chaŋ civil rights movement during the 1950s and 1960s la puuni.[13] O daa nyɛla ŋun daa n zo n yi United States n chaŋ France tingbani puuni pirimila the assassination of her friend Martin Luther King Jr. in 1968 la zuɣu.[14] O daa nyɛla ŋun daa n kpɛ Europe, Africa, n ti pahi Caribbean tingbana puuni n ti diɛm diɛma bin din n gbaai yuuni 1970s, yuuni 1980s, n ti pahi yuuni 1990s la puuni hali ni ŋanima bahigu.[15] Yuuni 1991 la puuni ka Simone daa n yihi o maŋmaŋa lahabali shɛli bɛ ni n boli ni autobiography la, I Put a Spell on You (o ni daa n yihi shɛli na o her famous 1965 album puuni na la) na. O daa na kuli nyɛla ŋun n diɛmda ka n nyari doliba hali n ti kani.[16]

Rolling Stone nyɛla din duhi ka maain n pahi dariza Simone zaashee baantali puuni binyɛra bee gbana pam puuni.[17][18]

  1. Nina Simone. Oxford Advanced Learner's Dictionary. Oxford University Press.
  2. Simone & Cleary 2003, p. 23.
  3. Nina Simone (en).
  4. Simone & Cleary 2003, p. 91.
  5. Simone & Cleary 2003, pp. 17–19
  6. 1 2 Simone & Cleary 2003, pp. 1–62
  7. Kaleidoscope Chamber Orchestra - Composers (en-US) (2019-11-21).
  8. Encyclopedia of Jazz Musicians – Nina Simone (Eunice Kathleen Waymon). Jazz.com.
  9. 1 2 Liz Garbus, 2015 documentary film, What Happened, Miss Simone?
  10. Fields, Liz (2021-01-27). How Nina Simone reinvented herself after a rejection from classical music conservatory | American Masters | PBS (en-US).
  11. The Nina Simone Foundation.
  12. Pierpont, Claudia Roth (August 6, 2014). "A Raised Voice: How Nina Simone turned the movement into music". The New Yorker. Archived from the original on August 6, 2014. Retrieved August 6, 2014.
  13. In History: Nina Simone on how racial injustice fuelled her songs (en-GB) (February 19, 2024).
  14. BBC News - HARDtalk, Nina Simone (en-GB).
  15. "Nina Simone" (en). https://nmaahc.si.edu/nina-simone.
  16. Nina Simone (en).
  17. "100 Greatest Singers of All Time". Rolling Stone (in English). 2010-12-03. Retrieved 2024-08-04.
  18. "The 200 Greatest Singers of All Time". Rolling Stone (in English). 2023-01-01. Retrieved 2024-08-04.