Muntaka Mohammed Mubarak

Diyila Dagbani Wikipedia
(Mubarak Mohammed Muntaka ka di tom m-bahina)
Muntaka Mohammed Mubarak
Ghana 4th Palimenti din pahiri anahi nira

Silimin gɔli January 7, 2005 - Silimin gɔli January 6, 2009
Piibupiibu yaɣili: Asawase Constituency (en) Translate
N piigo niŋ: 2004 Ghanaian general election (en) Translate
Member of the 5th Parliament of the 4th Republic of Ghana (en) Translate

Silimin gɔli January 7, 2008 - Silimin gɔli January 6, 2013
Piibupiibu yaɣili: Asawase Constituency (en) Translate
N piigo niŋ: 2008 Ghanaian general election (en) Translate
Minister for Youth and Sports (en) Translate

Silimin gɔli February 2009 - Silimin gɔli June 2009
Member of the 6th Parliament of the 4th Republic of Ghana (en) Translate

Silimin gɔli January 7, 2012 - Silimin gɔli January 6, 2017
Piibupiibu yaɣili: Asawase Constituency (en) Translate
N piigo niŋ: 2012 Ghanaian general election (en) Translate
Member of the 7th Parliament of the 4th Republic of Ghana (en) Translate

Silimin gɔli January 7, 2017 -
Piibupiibu yaɣili: Asawase Constituency (en) Translate
N piigo niŋ: 2016 Ghanaian general election (en) Translate
Member of the 8th Parliament of the 4th Republic of Ghana (en) Translate

Silimin gɔli January 7, 2021 -
Piibupiibu yaɣili: Asawase Constituency (en) Translate
N piigo niŋ: 2020 Ghanaian general election
Akuse (en) Translate, Silimin gɔli October 17, 1971 (run 52)
O ya TiŋgbaŋGhana
Daŋ bee zuliya
Education
Shikuru shɛli o ni chaŋKwame Nkrumah University of Science and Technology Bachelor of Science (en) Translate
Kwame Nkrumah University of Science and Technology Master of Science (en) Translate : planning (en) Translate
KNUST Senior High School (en) Translate
Bala yɛlibu, sabbu bee buɣisibuSilmiinsili
Dagbanli
Tuma
Tumapolitician (en) Translate, quantity surveyor (en) Translate ni architect (en) Translate
AdiiniMusulunsi
O ni be paati shɛli niNational Democratic Congress

Alhaji Mohammed Mubarak Muntaka n-nyɛ jintɔra n zaŋ ti Asawase din be Ashanti Region,Ghana[1] ka nyɛ ŋun be 4th, 5th, 6th, 7th mini 8th jintɔriba ni zaŋ ti 4th Republic of Ghana.[2] Ŋuni n daa nyɛ Minority Chief Whip n-i Parliament of Ghana.[3][4][5][6]

O piligu mini shikuru baŋsim bɔhimbu[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Bɛ dɔɣila Muntaka anashaara goli October 17, 1971[7][8] ka o zooi Akuse din be Eastern Region, Ghana tiŋgbani ni amaa o laamba pili la tuduu polo, Ghana tiŋa din yuli booni Kumbungu.[9] O nyɛla shikuru bili kurili n zaŋ ti Kwame Nkrumah University of Science and Technology.[9] O daa deei la "Masters of Science degree in Development Policy and Planning" lala shikuru ŋɔ ni yuuni 2004.[9] Muntaka daa sabi la o "common entrance exam" yuuni 1987 ka daa lahi chaŋ tooni ti karim deei B.Sc Agric (Agriculture Economist)[10] yuuni 2000 n-ti pahi "MSc Development Policy and Planning"[11] (Development Planner) yuuni 2004.

Tuma[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Muntaka nyɛla "development planner".[9] O daa nyɛlaa vihigu kpɛma n-ti (RME) zaŋ ti Adwumapa Buyers Limited,[12]kompini shɛli ban dari cocoa.[9]

Siyaasa tuma[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Member of Parliament[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Muntaka daa tuumi n kpe Parliament of Ghanan ti zani n-ti National Democratic Congress yuuni 2005 di ni daa niŋ ka o di "by-election" din daa niŋ Asawase piibu piibu yaɣili ni vooti kalinli din daa yiɣisi kalinli tuhi pia ni yini,ni kɔbig ni pihinahi ni ayi 11,142,[13] ka daa zani Dr Gibril Adamu Mohammed ŋun daa kɔŋ o nyɛvuli ka gba daa nyɛ ŋun be NDC ka daa di lala kuɣu ŋɔ anashaara goli December yuuni 2004 piibu piibu ni,ni vooti kalinli din daa yiɣisi tusaanahi ni kɔbisinahi ni pisopɔin ni anahi 4,474.[14] Ghana Center for Democratic Development daa saɣiti ni lala tabɔ "by-election" daa nyɛla daa niŋ ni "ni adalichi ka lahi nɛ n doya, amaa di daa bi bahi yi ka che dabiɛm."[15] O daa lahi labi di lala kuɣu ŋɔ anashaara goli December yuuni 2008 jintɔriba piibu piibu ni.[16][17] O daa lahi di piibu piibu din daa dli na yuuni 2012. Muntaka n daa nyɛ Chief Majority Whip jintɔri duu zaŋ ti NDC caucus, ban niriba daa galisi jintɔri duu.

Minister for Youth and Sports[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Ŋuni n daa nyɛ Minister for Youth and Sports m-be Ghana government. Anashaara goli January 2009, bɛ daa piigi Mubarak Minister-designate n zaŋ ti Youth and Sports Ministry, tiŋgbani zuɣulana John Evans Atta Mills n daa piigi o. National Youth Council daa nyɛla ban saɣiti o piibu ŋɔ zaŋ chaŋ o bipoli tali polo bɛ ni daa piigi o sahashɛli ŋɔ,o daa nyɛla yuun pihita ni ayopɔin.[18] O daa niŋ la Minister n-ti Youth and sports pɔi ka bɛ daa naan yi ti yihi o dini shahashɛli bɛ ni daa zilisi o ni kɔriŋfahili ka daa niŋ vihigu.[19][17] Amaa, o maa o daa wuɣi o nuu ka che zuɣulan'tali dini daa niŋ ka tiŋgbani zuɣulana Mills saɣiti komitii maa ni daa yina ni vihigu shɛli.[20] Dr. Abdul-Rashid Pelpuo daa zani o zaani di nyaaŋa.[21]

Komitii nima[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Muntaka be komitii nima pam puuni, n-ti tabili "House Committee", "Appointments Committee", "Standing Orders Committee","Health Committee", "Mines and Energy Committee", "Business Committee", n-ti tabili "Committee of Selection Committee".[22]

Piibu piibu[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Bɛ daa pii la Muntaka jintɔra n zaŋ ti Asawase piibu piibu yaɣili sahashɛli "by-elections" ni daa niŋ lala yaɣili ŋɔ yuuni 2005 di ni daa niŋ ka Dr. Gibril Adamu Mohammed ŋun daa nyɛ jintɔra n-ti Asawase piibu piibu yaɣili ni kɔŋ o nyɛvuli.

Yuuni 2008, o daa di piibu piibu n-ti National Democratic Congress lala yaɣili ŋɔ yaha.[23][24] Lala o yaɣili ŋɔ daa pahila Ashanti Region jintɔri tali kuɣisi dibaa ata shɛli National Democratic Congress ni daa di kuɣisi pihita ni awɔi puuni.[25] National Democratic Congress n daa di kuɣisi pam din kalinli daa yiɣisi kɔbigu ni pia ni ata kuɣisi din kalinli yiɣisi kɔbishii ni pihita puuni.[26] Bɛ daa piigi o mi ni vooti kalinli tuhi pihita ni ayɔbu,ni kɔbisinu ni pihinu ni ayopɔin (36,557 votes) vooti kalinli tuhipihiyɔbu ni anahi,ni kɔbisinahi ni pihinahi ni ata puuni (64,443) din daa zani vaabu 56.73% zaani vooti kalinli din daa niŋ puuni.[23][24] Bɛ daa piigi o mi ka che Dr. Mohammed Abdul-Kabir ŋun daa zani n-ti New Patriotic Party, Elyasu Mohammed ŋun daa zani n-ti People's National Convention, Mohammed Bashir Tijani ŋun daa zani n-ti Democratic Freedom Party n-ti pahi Alhaji Baba Musah ŋun daa zani n-ti Convention People's Party.[23][24] Bɛ daa nyɛla vooti nima 27,168, 371, 86 n-ti pahi 261 zaŋ doli taba vooti kalinli din daa niŋ puuni.[23][24] Din bɔŋɔ daa zani la vaabu 42.16%, 0.58%, 0.13 n-ti pahi 0.41% zaŋ doli taba vooti kalinli din daa niŋ puuni.[23][24]

Yuuni 2012, o daa lahi di jintɔri tali piibu piibu n-ti lala yaɣili ŋɔ.[27][28] Bɛ daa piigi o mi ni vooti kalinli tuhipihinahi ni ata,ni kɔbisiwɔi ni pia ni ayopɔin (43,917 votes) vooti kalinli din daa yiɣisi vooti kalinli tuhi pisopɔin ni pihita ni anahi puuni (77,034 ).[27][28] Din bɔŋɔ daa zani la vaabu 57.01% zaani vooti kalinli din daa niŋ puuni.[27][28] Bɛ daa piigi mi ka che Nana Okyere-Tawiah Antwi ŋun daa zani n-ti New Patriotic Party, Jerry Joseph Quayson ŋun daa zani n-ti Progressive People's Party, Abdulai Umaru ŋun daa zani n-ti People's National Convention, Elias Mohammed ŋun daa zani n-ti Convention People's Party, Yakubu Adams Zakaria ŋun daa zani n-ti National Democratic Party ni Alhassan Abdul Majeed ŋun daa zani o gama zuɣu.[27][28] Bɛ daa nyɛla kalinli nima din nyɛ: 31,013, 458, 267, 251, 182 n-t pahi 946 zaŋ doli taba vooti kalinli din daa niŋ puuni.[27][28] Di daa zani la vaabu, 40.26%, 0.59%, 0.35%, 0.33%, 0.24% ni 1.23% zaŋ doli taba vooti din kalinli daa niŋ puuni.[27][28]

Muntaka daa lahi labi di lala jintɔri kuɣu ŋɔ yuuni 2020 piibu piibu ni ni o lahi kpe 8th Parliament of the Fourth Republic. O daa di mi ni vooti kalinli tuhi pihinu ni yini,ni kɔbisiyɔbu ni pihinu ni awɔi (51,659 votes) ka ŋun daa zani n-ti NPP jintɔri tali mi nya vooti kalinli tuhi pihita ni yini,ni kɔbishii ni pihinu ni ayɔbu 31,256.[29]

Asibiri dabisili din da lu anashaara goli 13 May 2023,Muntaka daa lahi labi niŋ jintɔra n-ti National Democratic Congress n zani ti Asawase piibu piibu yaɣili,di ni daa niŋ ka o di nasara ka che Masawudu Mubarick "NDC 2023 primaries" piibu piibu din daa niŋ ni bɛ nya ŋun yan zani n-ti 2024 jintɔri tali piibu piibu. O daa di mi ni vooti kalinli tuhili ni pihiyɔbu ni ata (1,063 votes) ka Masawudu mi nya nuu dihibu kalinli kɔbisiyopɔin ni pihita ni anu (735 votes).[30][31][32][33][34][35]

Amaa Muntaka Mubarak nyaandoliba mini Masawudu Mubarick nyaandoliba daa niŋ nyɔnayyɔna ka Ghana Police Service da kpe din ni m-bɔ maligu n-ti li. Di zuɣu daa che ka lala yɛltɔɣa ŋɔ daa bi kpe yɔɣu.[36]

Yɛli gɔla[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Yuuni 2020 piibu piibu ni, Muntaka daa che ka o dapali bipuɣinga ŋun daa nyɛ yuma ayɔbu zani o zaani n dihi vootibu gbaŋ zuɣu, ka niriba daa galim li pam ka di daliri nyɛla Ghana zalisi bi saɣiti ni bia ŋun bi paa yuun pia ni anii niŋ piibu piibu Ghana tiŋgbani ni.[37]

John Atta Mills daa na yɛli ni o cham vuhim sahashɛli bɛ ni daa niŋdi kɔriŋ fahili vhigu zaŋ chaŋ o polo. Ka o daa wuɣi o nuu di ni daa ti niŋ ka tiŋgbani zuɣulana Mills daa saɣiti komitii maa ni daa yina ni vihigu shɛli.[8]

Silimiin goli January 2021, o daa yɛlya ni Supreme Court judge ti la NDC jintɔra ŋun nyɛ paɣa soli ni o niŋ piibu piibu n ti Mike Oquaye sahashɛli bɛ ni daa niŋdi "Speaker of parliament" piibu piibu. Looya nima daa bi saɣiti o, ka daa yɛli ni o zaŋ mi o shɛhira na.[38]

Ministry of Youth and Sports kpamba shɛba daa ŋmaai samli n ti o ka di daliri nyɛla o ni daa zaŋ o toondaan tali ni o za bɔ "German visa" n-ti o pagɔrili. Amaa, Chraj ni daa niŋ vihigu din nyaaŋa bɛ daa vuui lala sama ŋɔ zaa o zuɣu ka di gba daliri nyɛla shɛhira nima daa kani n wuhiri o ni Ghana zalisi bi saɣiti lala niŋsim ŋɔ.[1]

Hon. Mutaka mini jintɔri zaŋ ti Assin Central,Kennedy Agyapong daa zabi noli ni zabili di ni daa niŋ ka o paagi o m-bɔri ni n ʒiri o n kuni "Parliamentary Privileges Committees" zaŋ chaŋ o ni bɔri ni bibɛhi gbaai Ahmed Hussein Suale ŋun nyɛ vihiro vihiro ŋun wuligiri lahabaya ni "Tiger Eye" so ŋun daa ti kɔŋ o nyɛvuli ka di nyɛla bibɛhi n di o nyɛvuli. Jintɔriba niriba ayi ŋɔ daa yina vidio ni jintɔri duu ka di nyɛla bɛ turi la taba.[2]

Maŋmaŋa biɛhigu[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Muntaka paɣa n-nyɛ Meimuna Ezideen Adul Wahab ka mali bihi anu.[9] O nyɛla musulimi.[9]

Lihimi m-pahi[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Kundivihira[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

  1. I've not advocated for children to marry at age 16 - Muntaka (en-US) (2020-05-17).
  2. Parliament of Ghana.
  3. Speaker has been asked to provide information on ambulance issue - Muntaka Mubarak - MyJoyOnline.com (en-US) (2022-01-27).
  4. We have moles amongst NPP MPs — Muntaka (en-gb).
  5. Muntaka urges government to address striking UTAG members’ concerns (en-US) (2022-02-01).
  6. Mahama intervenes as Muntaka accepts Minority leadership reshuffle (en-US) (2023-02-06).
  7. Parliament of Ghana.
  8. 8.0 8.1 Mohammed-Mubarak Muntaka, Biography.
  9. 9.0 9.1 9.2 9.3 9.4 9.5 9.6 Ghana MPs - MP Details - Mubarack, Muntaka Mohammed (Alhaji) (2016-05-06).
  10. Parliament of Ghana.
  11. Parliament of Ghana.
  12. Parliament of Ghana.
  13. "NDC wins Asawase bye-election". General News of Friday, 22 April 2005 (Ghana Home Page). http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/artikel.php?ID=79855. İstifadə tarixi: 2009-06-21.
  14. NDC Silences Ruling Party In Asawase. Politics of Friday, 22 April 2005. Ghana Home Page. Retrieved 2009-06-21.
  15. Statement on the Thursday April 21, 2005 Asawasi Constituency Parliamentary Bye-Election 3. Ghana Center for Democratic Development. Archived from the original on August 19, 2008. Retrieved 2009-06-21.
  16. "Parliamentary Results Asawase (Ashanti Region)". Elections 2008 (Ghana Home Page). http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/election2008/parliament.constituency.php?ID=110. İstifadə tarixi: 2009-06-21.
  17. 17.0 17.1 Alhaji Muntaka to retain Asawase seat? (en-gb).
  18. NYC happy with realignment of Ministry of Youth and Sports.
  19. "Times: New twist to Mubarak saga". MyJoyOnline. 10 June 2009. http://news.myjoyonline.com/news/200906/31227.asp. İstifadə tarixi: 2009-06-21.
  20. "Embattled Sports Minister Muntaka resigns". General News of Friday, 26 June 2009 (Ghana Home Page). http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/artikel.php?ID=164334. İstifadə tarixi: 2009-06-26.
  21. Rashid Pelpuo confirmed Minister of Sports (en-US).
  22. Parliament of Ghana.
  23. 23.0 23.1 23.2 23.3 23.4 FM, Peace. Ghana Election 2008 Results - Asawase Constituency.
  24. 24.0 24.1 24.2 24.3 24.4 Ghana Elections 2008. Ghana: Friedrich Ebert Stiftung. 2010. p. 60.
  25. FM, Peace. Ghana Election 2008 Results - Ashanti Region.
  26. FM, Peace. Ghana Election 2008.
  27. 27.0 27.1 27.2 27.3 27.4 27.5 FM, Peace. Ghana Election 2012 Results - Asawase Constituency.
  28. 28.0 28.1 28.2 28.3 28.4 28.5 Elections 2012. Ghana: Friedrich Ebert Stiftung. 2012. p. 134.
  29. Election 2020: Muntaka Mubarak retains Asawase seat - MyJoyOnline.com (en-US) (2020-12-09).
  30. NDC Primaries: Muntaka wins Asawase parliamentary race (en-US) (2023-05-13).
  31. NDC primaries: Muntaka defeats fierce rival to retain Asawase ticket (en) (2023-05-14).
  32. ndc primaries muntaka retains asawase.
  33. Nartey, Laud (2023-05-13). NDC Polls: Muntaka wins, Kwabena Donkor loses (en-US).
  34. emmakd (2023-05-14). From NDC primaries - Who won and who lost and more (en-US).
  35. Mubarak Mohammed Muntaka retained as Asawase NDC parliamentary candidate (en-GB) (2023-05-13).
  36. NDC primaries: Supporters of Muntaka and Masawudu clash at Asawase (en-US) (2023-05-13).
  37. Why I allowed my 6-year-old daughter to thumbprint my ballot – Muntaka Mubarak explains (en-US) (2020-12-07).
  38. Pressure Mounts On Muntaka For Bribe Evidence (en-US) (2021-01-14).

External links[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Unrecognised parameter
Preceded by
Gibril Adamu Mohammed
Member of Parliament for Asawase
2005 – present
Incumbent
Political offices
Preceded by
Nana Akomea
Minister for Youth and Sports
2009
Succeeded by