Yiɣi chaŋ yɛligu maŋamaŋa puuni

Eliza Acton

Diyila Dagbani Wikipedia
Eliza Acton
Battle (en) Translate, Silimin gɔli April 17, 1799
O ya TiŋgbaŋUnited Kingdom of Great Britain and Ireland (en) Translate
A ya balliSilmiinsili
Kpibu sheeHampstead (mul) Translate ni London, Silimin gɔli February 13, 1859
St John-at-Hampstead (en) Translate
Education
Bala yɛlibu, sabbu bee buɣisibuSilmiinsili
Tuma
Tumadaankpɛɣulana, writer (en) Translate ni cook (en) Translate

Eliza Acton (Silimin goli April biɛɣu pishi ni ayopɔi yuuni1799 -Silimin goli February biɛɣu pia ni ata yuuni 1859) daa nyɛla silimiinsi sasabira n-jɛndiri bindirigu,ka lahi nyɛ ŋun sabiri yɛltɔɣitaɣimali.

Tuun'shɛli sokam ni daa mi ka o tumda.O daa nyɛla ŋun duɣiri zaamani bindira n-tiri niriba.Bɛ daa dɔɣila Acton yuuni 17 April 1799 tiŋa yuli booni Battle, Sussex, England. Amaa o daa lee kpila 13 February 1859 tiŋa yuli booni Hampstead, London, England.O ni daa tumdi tuun'shɛli n-nyɛ yɛltɔɣitaɣimali sabibu, bindirigu sabibu. Bɛ daa dɔɣila Acton yuuni 1799 tiŋa yuli booni Sussex. Bɛ daa wumsi o la tiŋa yuli booni Suffolk,nimaani o daa kpala bipuɣinsi shikuru din nyɛ bɛ ni gberi shɛli pɔi ka daa naanyi labi France.O ni daa yi England labina yuuni 1826, O daa nyɛla ŋun zaŋ yɛltɔɣitaɣimalisi shɛŋa o daa sabi ni o bindira duɣibu bukunima m-bahi pɔhim zuɣu yuuni 1845,ka di nyɛla bi'shɛba ban yina daŋ shɛŋa puuni ban dii bi nyanida.yuuni 1857 puuni, Acton daa nyɛla ŋun lahi zaŋ silimiinsili buku shɛli din yuli booni paanu buku la n-lahi bahi pɔhim zuɣu.

O maŋmaŋa yɛltɔɣa

[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Eliza Acton daa nyɛla bɛ dɔɣi so yuuni 17 April 1799 tiŋa yuli booni Battle, Sussex, ka bɛ daa lee babitaazo o cheechi yuli booni Parish cheehi June 5. O daa nyɛla o ba bihi puuni ŋun nyɛ bipuɣinsi mini bidibisi puuni zaa sa kpɛma.O ba yuli daa booni John ka o ma yuli booni Elizabeth, nee Mercer. 1800 yuma din gari maa, O niriba zaa daa yimi chaŋ Ipswich, Suffolk.yuuni 1811, Trotman daa nyɛla ŋun kpi, John daa niŋ saha ka bɛ zaŋ tuma maa puuni toontali n-ti o.O daa nyɛla taɣi deei toontali maa ka bɛ daa lahi ti li yuli Stud,Halliday ni Acton.Sheila Hardy,Eliza maŋmaŋa lahibali puuni.

1817 yuma din gari maa, Acton mini Nicolson daa nyɛla ban yooi paɣiba shikuru ka bɛ gberi di puuni, Claydon puuni,amaa kadi leei yi kpaŋa ka che Ipswich. 1819 yuma din gari maa, Acton daa nyɛla ŋun zo ka che shikuru maa ka chaŋ ka o mi o tuzopaɣa ti kpa shikuru shɛli September ni,lala shikuru ŋɔ din daa pa yili kpaŋa kamani maali dibaata laasabu zaŋ chaŋ Woodbrige,bɛ din gbaai yuuni 1825 mini 1825 sunsuuni.

Acton daa na bela France tuuli maa,nti lahi be paris, di daa bi yuuigi ka o lahi labi England;Hardy daa kpuɣi li mi ka di ŋmanila o gɔmi kamani yuuni 1823 la.Bindirigu lahibali tiri ŋun yuli booni Elizabeth Ray la,ŋun daa sabiri Dictionary of National Biography,yɛliya ni Acton daa gɔmi n-chaŋ tiŋ'duya, ni ka di nyɛla o bo alaafee n-ti maŋmaŋa,domini o daalaafee da bi saɣisi o.Dihitabili daa yina wuhi o daa malila pua o ni daa yi Paris, lala zuɣu o daa dɔɣila bipuɣimbila o ni daa be tiŋ'duya ni maa ka so leei bi mi o ba ni nyɛ so.O tuzobila so ŋun yuli booni Sarah daa nyɛ ŋun wumsi o. Bɛ niriba ayi maa kpahimi n-ti nya ka daliri shɛli kani n-wuhiri a ni bɛ daŋ maa biɛhigu m-bala.Hardy daa bi saɣi ti lala yɛligu maa,ka yɛli ni Acton ka tuzopaɣa ŋun yuli booni Sarah,bɛ di ti yɛri o kuli doo; O daa yɛliya ni o bi nya shɛli din wuhiri ni o bia yɛlimaŋli m-bala.Acton ni daa be France o daa nyɛla ŋun kpuɣi mamli ni bipuɣimbila French army Officer ; dihitabili wuhiya ni bɛ daa shiri be mamli puuni, amaa bahigu bɛ daa bahi taba. O daa yi England kuna na 1826 yuuni maa.