Yiɣi chaŋ yɛligu maŋamaŋa puuni

Asmara

Diyila Dagbani Wikipedia
Asmara
city, big city
Di pilli ni1897 Mali niŋ
Yu'maŋliኣስመራ Mali niŋ
Zuliya wuhibuኣስመራ Mali niŋ
Yu'gahindiliAsmaréen, Asmaréenne, Asmerano, Ασμαρινός, asmarini Mali niŋ
Yɛltɔɣa din nyɛ tuma ni dinilaribanchi, Silmiinsili, Tigrinya Mali niŋ
TiŋaEritrea Mali niŋ
Capital ofEritrea Mali niŋ
Din be shɛli polonaMaekel Region Mali niŋ
Wakati luɣiliUTC+03:00 Mali niŋ
Tiŋgbaŋ yaɣili calinli15°20′0″N 38°55′0″E Mali niŋ
Yaɣa din laɣim tabaFlorence, Khartoum, Berkeley, Atlanta, Nevers Mali niŋ
Tiŋbani puuni koll koodi1 Mali niŋ
Lansisi plati koodiER Mali niŋ
Map

Asmara (/æsˈmɑːrə/ əs-MAHR), bee Asmera n-nyɛ tiŋ'shɛli din nyɛ tiŋ'zuɣu zaŋti Eritrea, ka be di Central Region. Di dum nyɛla kamani 2,325 metres (7,628 ft), di nyɛla din do buyɔbu zuɣu dunia tiŋgbana din du ni ka nyɛ di do buyi dum polo Africa. Yuuni 2017, bɛ daa zaŋli pahi UNESCO World Heritage Site ka di daliri nyɛla bɛ ni mƐli mɛri shɛli maa zuɣu.[1][2][3][4]

Eritrean Tigrinya nolini baŋsim kaya ni taɣada ni wuhi shɛm, na'nima zuliya nim dibaanahi n daa be Asmera ka lahi nyɛ din dolisi Kebessa Plateau: Gheza Gurtom, Gheza Shelele, Gheza Serenser n-ti pahi Gheza Asmae. Tiŋgbani shɛŋa ban be sirigili daa ti nyɛla ban liri ba, ka bɛ paɣaba daa ti gbaai ni sheei bɛ zaŋ bɛ noya naai taba ka suhudoo naan yi kana. Dobba maa daa saɣiya, dini n daa nyɛ bɛ boli li "Arbate Asmera". Arbate Asmera gbunni nyɛla, Tigrinya balli ni.[5][4]

Asmara in 1935
Map of Italian Asmara in 1929
A view over Asmara
Solar traffic lights in a street in Asmara
Climate data for Asmara, Eritrea (1961–1990 normals, extremes 1903–2012)
Month Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec Year
Record high °C (°F) 29.0
(84.2)
29.2
(84.6)
30.5
(86.9)
31.0
(87.8)
30.0
(86.0)
29.4
(84.9)
29.4
(84.9)
27.4
(81.3)
27.2
(81.0)
31.0
(87.8)
26.7
(80.1)
26.2
(79.2)
31.0
(87.8)
Average high °C (°F) 22.3
(72.1)
23.8
(74.8)
25.1
(77.2)
25.1
(77.2)
25.0
(77.0)
24.9
(76.8)
21.6
(70.9)
21.5
(70.7)
22.9
(73.2)
21.7
(71.1)
21.5
(70.7)
21.5
(70.7)
23.1
(73.6)
Daily mean °C (°F) 13.8
(56.8)
14.9
(58.8)
16.3
(61.3)
17.0
(62.6)
17.6
(63.7)
17.6
(63.7)
16.3
(61.3)
16.1
(61.0)
15.7
(60.3)
14.9
(58.8)
14.0
(57.2)
13.2
(55.8)
15.6
(60.1)
Average low °C (°F) 4.3
(39.7)
5.1
(41.2)
7.5
(45.5)
8.7
(47.7)
10.2
(50.4)
10.5
(50.9)
10.8
(51.4)
10.7
(51.3)
8.6
(47.5)
8.1
(46.6)
6.6
(43.9)
4.8
(40.6)
8.0
(46.4)
Record low °C (°F) −4.5
(23.9)
−1.6
(29.1)
−0.8
(30.6)
−0.2
(31.6)
2.0
(35.6)
3.4
(38.1)
3.9
(39.0)
3.7
(38.7)
0.2
(32.4)
1.0
(33.8)
−0.5
(31.1)
−1.4
(29.5)
−4.5
(23.9)
Average precipitation mm (inches) 3.7
(0.15)
2.0
(0.08)
14.6
(0.57)
33.4
(1.31)
41.1
(1.62)
38.5
(1.52)
174.9
(6.89)
155.6
(6.13)
15.6
(0.61)
15.4
(0.61)
20.4
(0.80)
3.4
(0.13)
518.6
(20.42)
Average rainy days (≥ 1.0 mm) 0 0 2 4 5 4 13 12 2 2 2 1 47
Average relative humidity (%) 54 48 46 49 48 48 76 80 59 63 66 61 58.2
Mean monthly sunshine hours 291.4 260.4 275.9 264.0 257.3 219.0 151.9 158.1 213.0 272.8 276.0 282.1 2,921.9
Percent possible sunshine 84 81 75 71 65 57 38 41 59 76 82 82 67
Source 1: NOAA[6]
Source 2: Meteo Climat (extremes)[7]
The Eritrean national museum in Asmara
Tour of Eritrea cycling competition in Asmara, Eritrea

Tiŋ'maa nyɛla Eritrean National Museum ni be shɛli.

UNESCO World Heritage Site

[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Asmara nyƐla bɛ ni daa zaŋ shɛli pahi UNESCO World Heritage Site Anashaara goli July yuuni 2017, dini n-nyɛ tuuli toiŋ'shɛli bɛ ni kali pahi din ni.[8] Di daa niŋla 41st World Heritage Committee ʒia ʒinibu ni.

Di malila Art Deco, futurist, modernist, ni "rationalist" ya'nima tuhi gbaliŋ, ka bɛ daa mɛli Italian Eritrea.[9][10][11][12][13][14] Bɛ palila yu'paa "La piccola Roma" ("Little Rome"),di nyɛla 2,000 meters dum zaŋ du mɔɣili zuɣusaa.

Bɛ ni mɛ binshɛŋa ni shɛli n-nyɛ Fiat Tagliero Building, Bar Zilli,[15] "opera houses", saamba biɛhisi sheei, ni ninliha lihibu sheei, kamani Cinema Impero.

Lahabali din yina UNESCO wuhiya:

Tɛmplet:Cquote

Church of Our Lady of the Rosary, Asmara
Steam train outside Asmara on the Eritrean Railway

Asmara nyɛla shikuru baŋsim bɔbu yaa sheei, ka shikuruti pam be din ni. Ni ka University of Asmara daa be yuuni 1958 pɔi ka di daa naa yi ti bɛ lahi tumdi yuuni 2006, dini daa noiŋ ka bɛ daa yooi Mai Nefhi.

Universiti nim mini kolɛji nima

[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Primary mini secondary schools

[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

International schools

[mali niŋ | mali mi di yibu sheena n-niŋ]

Secondary schools

  • Sheikh Ibrahim Sultan Secondary School
  • Red Sea Secondary School
  • Barka Secondary School
  • Lim'at Secondary School
  • Halay Secondary School
  • Hafeshawi Secondary School
  • Isaac Tewoldemedhin High School
  • Sematat Secondary School

Asmara pula "district" pinaata. Ka lala yaɣa gba lahi nyɛ din piri North, North-West, North-East, South-East, South-West, East, West ni Central areas. Din piribu pinaata maa n-nyɛ (bee Neous Zobas):

North
  • Akhriya District
  • Abba'shaul District
  • Edaga Hamus District
North-East
  • Arba'te Asmara District
North-West
  • Mai Temenai District
  • Paradiso District
South-West
  • Sembel District
South-East
  • Kahawuta District
  • Godaif District
Central
  • Maakel Ketema District
West
  • Tiravolo District
  • Tsetserat District
East
  • Gheza Banda District
  • Gejeret District

Lua bi niŋ dede:bad argument #2 to 'title.new' (unrecognized namespace name 'Portal')

  1. Mark Byrnes An African City's Unusual Preservation Legacy Archived 12 Silimin gɔli March 2012 at the Wayback Machine 8 February 2012 Atlantic Cities
  2. "Eritrea capital Asmera makes World Heritage list". 8 July 2017. https://www.bbc.com/news/world-africa-40544406.
  3. Arbate Asmara: The origin of the city.
  4. 1 2 Pankhurst, Richard (1982). History Of Ethiopian Towns. Steiner. p. 73. ISBN 9783515032049.
  5. Palin, Michael (2007). Eritrea. Chalfont St Peter, United Kingdom: Bradt Travel Guides Ltd. p. 82. ISBN 978-1-84162-171-5.
  6. Asmara Climate Normals 1961–1990. National Oceanic and Atmospheric Administration.
  7. Station Asmara (fr). Meteo Climat.
  8. Wainwright, Oliver (8 July 2017). "The Italian architecture that shaped new world heritage site Asmara". The Guardian. https://www.theguardian.com/artanddesign/2017/jul/08/the-italian-architecture-that-shaped-new-world-heritage-site-asmara.
  9. Centre, UNESCO World Heritage. Asmara: A Modernist African City.
  10. Commentary, Tom Gardner (11 July 2017). Eritrea's picturesque capital is now a World Heritage site and could help bring it in from the cold.
  11. Eritrea capital, Asmara, makes UNESCO World Heritage list | Africanews.
  12. Eritrea's capital added to UNESCO World Heritage site list | DW | 08.07.2017.
  13. The modernist marvels of Eritrea (19 November 2019).
  14. "Exploring Eritrea's UNESCO certified Art-Deco wonderland". 9 November 2017. https://www.independent.co.uk/life-style/design/asmara-eritrea-art-deco-unesco-architecture-italy-little-rome-world-heritage-a8040871.html.
  15. Centre, UNESCO World Heritage. Asmara: A Modernist African City. Retrieved 16 February 2024.
  • Peter Volgger and Stefan Graf: "Architecture in Asmara. Colonial Origin and Postcolonial Experiences", DOM publishers, Berlin 2017,ISBN 978-3-86922-487-9
  • Stefan Boness: "Asmara – Africa's Jewel of Modernity". Jovis Verlag, Berlin 2016, ISBN 978-3-86859-435-5 (photo book; German, English)
  • Stefan Boness: "Asmara – The Frozen City". Jovis Verlag, Berlin 2006. 96 pages. ISBN 3-936314-61-6 (photo book; German, English)
  • Edward Denison, Guang Yu Ren, Naigzy Gebremedhin, and Guang Yu Ren, Asmara: Africa's Secret Modernist City (2003) ISBN 1-85894-209-8
  • Gianluca Rossi, Renzo Martinelli inviato de "La Nazione", 2009, ISBN 978-88-7255-356-5

Tɛmplet:Sister bar Tɛmplet:Asmara Tɛmplet:List of African capitals